فهرست نقدهای کتاب منتشرنشده‌ی علمای ابرار

الهیات انتقادی را از اوایل دهه‌ی ۸۰ آغاز کردم. متن نخستین سخنرانی در این موضوع در ماه رمضان (آبان) ۱۳۸۴ و نخستین مقاله در بهار ۱۳۸۵ منتشر شد، اما با انتشار دومین مقاله در بهمن همان سال، دیگر امکان انتشار نبود! داستان نارواداری مذهبی که بر نویسنده رفت خود موضوع مقاله‌ی دیگری است. لمس کردم که تا اطلاع ثانوی انتشار کتاب در این زمینه را باید از سر به‌درکنم. شهریور سال ۸۵ انتشار ویژه نامه‌ای (بولتن داخلی اعتقادی!) برای خواص در نقد آراء متفاوت مذهبی من در قم منتشر شد. در خرداد ۱۳۸۶ دقیقا به «اتهام انحراف اعتقادی و سیاسی» در ایران ممنوع التدریس شدم. ترجمه‌ی عربی چند مقاله از دگراندیشی‌های کلامی‌ام بدون اطلاع و اجازه‌ی نویسنده در بیروت در سال ۱۳۹۰ چاپ شد. در بهمن ۱۳۹۴ نیز دفتر نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها کتاب مستقلی در آراء اینجانب در حوزه‌ی شیعه‌شناسی منتشر کرد.

این در حالی است که نویسنده از خرداد ۱۳۸۸ حتی از امکان تجدید چاپ کتابهایش در ایران هم محروم است، چه برسد به چاپ مقاله یا کتاب جدید. فهرستی که در دنبال می‌آید بخشی از نقدهایی است که بر مقالات و سخنرانی‌های کلامی اینجانب در مطبوعات کاغذی و فضای مجازی منتشر شده است. به‌تدریج نقدهای احتمالی دیگر هم اگر بیابم به آن اضافه خواهد شد. لینک دسترسی به متن تمام نقدها هم آورده شده است. از سال ۱۳۸۶ وبسایتی اختصاصا در نقد آراء کلامی این‌جانب تاسیس شده است، وفّقهم‌الله. اگر زمانی اندک مجالی از آزادی و فراغ بال برای این قلم فراهم شود، کتاب «علمای ابرار» منتشر خواهد شد انشاء‌الله و منتقدان منصف پاسخ خود را خواهند یافت. فعلا نقدها و ترجمه‌ی کتابی قبل از خود آن منتشر شده‌! دنیای غریبی است. گفتنی‌های فراوانی هست، به فرصتی در آینده موکول می‌کنم.  بهمن ۱۳۹۴

تا کنون سه کتاب مستقل، سه ویژه نامه، و بیش از پنجاه سلسله مقاله، مقاله و یادداشت در نقد ابعاد مختلف «نظریه علمای ابرار» منتشر شده است. تحقیقا این کتاب منتشرنشده به لحاظ اقبال عمومی، عنایت اهل فضل و میزان نقدهای منتشرشده در صدر آثار نویسنده قرار گرفته است، ولله الحمد. در میان خیل منتقدان محترم به لحاظ کمّی دکتر بهزاد حمیدیه (متولد ۱۳۵۱) با ۴۵ نقد (در پنج سلسله مقاله) و دکتر حسن انصاری (متولد ۱۳۴۹) با ۱۵ نقد (از جمله ۹ نقد درباره «مقاله قرائت فراموش شده») پیشتاز منتقدان هستند، شکّرالله مساعیهم. امیدوارم کتاب هر دو به زودی منتشر شود. افزون از نیمی از نقدهای مقاله «قرائت فراموش شده» در دهه دوم انتشار آن منتشر شده اند، و این نشان از زنده بودن پیام نظریه «علمای ابرار» دارد. بعد از آن مقاله «بازخوانی امامت در پرتو نهضت حسینی» بیشترین نقدها را به خود اختصاص داده است. شهریور ۱۳۹۸

فهرست نقدهای کتاب منتشرنشده‌ی علمای ابرار

۱) نقد  تشیع و دموکراسی، مناظره حاتم قادری و محسن کدیور، سازمان دانش‌آموختگان ادوار تحکیم، ۱۰ آبان ۱۳۸۲؛ روزنامه یاس نو، آبان ۱۳۸۲؛ کتاب شریعت و سیاست: دین در حوزه‌عمومی، ۱۳۸۷، ص۳۹۵-۴۱۹: 

دموکراسی و اندیشه شیعی، بازتاب اندیشه، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما، قم، شماره ۴۵، دی ۱۳۸۲، صفحه ۲۲-۱۲.

***

۲) نقد «چرا تشیع؟ کدام تشیع»، سخنرانی شب ۲۳ رمضان، حسینیه‌ی ارشاد، ۴ آبان ۱۳۸۴:

– بهزاد حمیدیه، کالبد شکافی دلایل تشیع نزد کدیور، سه قسمت، روزنامه رسالت، ۹ تا ۱۲ آذر ۱۳۸۴

***

۳) نقد «بازخوانی امامت در پرتو نهضت حسینی»، سخنرانی شب عاشورا، حسینیه ارشاد، ۲۱ بهمن ۱۳۸۴:

– علی‌اکبر عالمیان، نقد سخنان محسن کدیور، شبکه خبری ملت، ۱۴بهمن ۱۳۸۴؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۶۵-۶۷.

– ذبیح الله اسماعیلی، امامت، عدالت، عقلانیت (نقدی بر گفتار محسن کدیور درباره امامت)، سایت باشگاه اندیشه، ۲۴ اسفند ۱۳۸۴؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۱۴۶-۱۵۴.

– مهدی نصیری، تبیین امامت در پرتو قرآن و عترت: نقدی برسخنرانی ”بازخوانی امامت در پرتو نهضت حسینی”، روزنامه شرق، ۱۴ فروردین ۱۳۸۵، ص۱۸؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص۷۱-۸۴.

تاملی در محتوای سخنرانی دکتر کدیور درباره بازخوانی مفهوم امامت، روزنامه همشهری، ۱۸ فروردین ۱۳۸۵؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۶۸-۷۰.

– علی ربانی گلپایگانی، شاخص های امامت در تفکر شیعی، افق حوزه: هفته نامه‌ی خبری حوزه های علمیه، قم، ۲۱ فروردین ۱۳۸۵، شماره ۱۰۳ ، ص۶؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۹۵-۱۰۴؛ ماهنامه موعود، شماره ۱۰۶، تهران، آذر ۱۳۸۸، ص۵۶-۶۰؛ [نقد] شاخص های امامت در تفکر شیعی، بازتاب اندیشه، شماره ۷۴، خرداد ۱۳۸۵، ص ۸۸-۹۵.

– [سید محمد علی داعی نژاد] (سردبیر)؛ امامت در پرتو نهضت حسینی: نگاه ویژه، بازتاب اندیشه در مطبوعات و اینترنت (وابسته به مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما)،  شماره ۷۲؛ فروردین ۱۳۸۵؛ صفحه ۷ تا ۱۵.

– بهزاد حمیدیه، دعوى تحریف مفهوم امامت، روزنامه رسالت ، سیزده قسمت، از ۳ تا ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۵؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۱۰۵-۱۲۳.

– محمد صدرزاده، جایگاه امامت در اسلام، سایت بازتاب؛ ۹ اردیهشت ۱۳۸۵؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۸۵-۹۴.

– محمد محمدرضایی، تحلیلی در بارۀ ”بازخوانی امامت در پرتو نهضت حسینی”، مجله‌ی تخصصی کلام اسلامی، سال پانزدهم، شماره ۵۷ ، بهار ۱۳۸۵، قم، ص۳۱-۲۱؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۱۲۴-۱۲۸.

– محمدصفر جبرئیلی، اندیشه امامت در گذر تاریخ، کتاب نقد، شماره ۳۸، تیر ۱۳۸۵، ص۱۹۴-۱۷۵؛ نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۱۳۵-۱۴۵.

– سعید احمدیان، در مجله نصوص معاصرة (العـدد التاسع عشر، السـنة الخامسة، بیروت، صيف ۲۰۱۰م، ۱۴۳۱هـ، ص ۱۱۹-۱۲۳) مقاله ای با مشخصات زیر منتشر شده: تردّي البحث العلمي، جولة في سقطات كديور وهفواته، ترجمة: السيد حسن مطر. از اصل مقاله عین و اثری یافت نشد!

***

۴) نقد «جایگاه صالحی نجف‌آبادی در نقد غلو» سخنرانی در مراسم چهلم درگذشت صالحی نجف‌آبادی در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، ۲۲ خرداد ۱۳۸۵:

– بهزاد حمیدیه، متدلوژی نقد حدیث در جریان روشنفکری دینی: نقدی بر سخنرانی ”جایگاه صالحی نجف آبادی در نقد غلو”، روزنامه رسالت، سه قسمت، ۳۱ خرداد و ۲-۱ تیر ۱۳۸۵؛نشریه آیینه اندیشه: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع: نقدها و واکنش‌ها، شماره ۵، شهریور ۱۳۸۵، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص ۱۲۹-۱۳۴.

***

۵) نقد مقاله «قرائت فراموش شده؛ بازخوانی نظریه علمای ابرار تلقی اولیه اسلام شیعی از اصل امامت»، (فصل‌نامه مدرسه، سال اول، شماره سوم، اردیبهشت۱۳۸۵، ص ۱۰۲-۹۲).

قرائت فراموش شده، بازتاب اندیشه در مطبوعات و اینترنت (وابسته به مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما)، گزارشها، شماره ۷۶، مرداد ۱۳۸۵، صفحه ۱۰۶-۱۰۳، (تلخیص ناقص بدون نقد).

– محمد جواد رضائی، کژخوانی تاریخ تشیع، مجله مدرسه، شماره ۴؛ مهر ۱۳۸۵، ص۵۷-۴۹. [تلخیص آن:] کژخوانی تاریخ تشیع، بازتاب اندیشه در مطبوعات و اینترنت (وابسته به مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما)، گزارشها، شماره ۷۹، آبان ۱۳۸۵، صفحه ۹۸-۹۶.

– رضا مختاری، در عدم صحت انتساب کتاب حقائق الایمان به شهید ثانی، سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، ۲۶ مهر ۱۳۸۵.

– بهزاد حمیدیه، نقد امامت پژوهی کدیور؛ بیست و یک قسمت، روزنامه رسالت، ۶ دی تا ۲ بهمن ۱۳۸۵.

– عبدالله جوادی آملی، معجزه بودن مقام امامت [نقد نظریه‌ی علمای ابرار]، بیانات به‌مناسبت عید غدیر خم، دفتر مقام رهبری، قم، بهمن ۱۳۸۵، کیهان، ۲۴ و ۲۵ آذر ۱۳۸۷.

– سیدحسین مدرسی طباطبایی، تشیع راستین، مصاحبه، سایت دانشجویان مسلمان شمال شرق آمریکا، شاخه فارسی زبان، ۷ مهر ۱۳۸۶؛ کدام تشیع را باید به دنیای معاصر عرضه کنیم؟ کتابخانه‌ی تخصصی تاریخ اسلام و ایران، به نقل از منبع قبل، با یک مقدمه [رسول جعفریان]، ۸ دی ۱۳۸۶؛ توضیح نویسنده‌ی یک کتاب جنجال برانگیز درباره برداشت‌های نادرست، تابناک، ۱۰ دی ۱۳۸۶. [منبع اول و مطلب دوم از دسترس خارج شده اند! در مطلب سوم دو مطلب نخست نقل شده است.]

– حسن انصاری، نقد یک نظریه‌ی غیرتاریخی: در حاشیه‌ی مقاله‌ی علمای ابرار آقای کدیور، ۱۷ خرداد ۱۳۸۷، قرائتی که هیچگاه فراموش نشد (۲): نقدهایی بر ديدگاه آقای کدیور (۱)، ۱۵ فروردين ۱۳۹۵؛ قسمت سوم، ۱۶ فروردين ۱۳۹۵،قسمت چهارم، ۱۷ فروردين ۱۳۹۵؛ آیا ابن غضائری معتقد به نظریه امامان به مثابه “علمای ابرار” بود؟ نقدی بر آقای کدیور، ۲۲ فروردين ۱۳۹۵؛ ابن جنید اسکافی و نظریه “علمای ابرار، ۲۴ فروردين ۱۳۹۶؛ عقیده امامت از دیدگاه ابن قبه رازی: از دکتر مدرسی تا دکتر کدیور، ۲۴ ارديبهشت ۱۳۹۶؛ دنباله نقد مقاله قرائت فراموش شده آقای کدیور: مشایخ قم، ۲۴ ارديبهشت ۱۳۹۶؛ علمای ابرار”؛ دیدگاهی که هیچ مستندی تاریخی ندارد، ۶ خرداد ۱۳۹۶، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

– سیدمحسن موسوی، بازخوانی نظریه‌ی دکتر مدرسی از مفهوم غلو و نظریه علمای ابرار، ۲۰ خرداد ۱۳۸۷، وبسایت نویسنده: تذکره کتابان.

– اکبر گنجی، پیشینه‌ی نظریه‌ی «علمای ابرار» در دوران اخیر، راديو زمانه، ۹ آذر ۱۳۸۷؛ اختراع تشیع، گویا نیوز، ۷ تیر ۱۳۹۰.

– رضا علیجانی، چهار پرسش از دوستداران و منتقدان شریعتی، فصل‌نامه مدرسه، شماره ۴، سال دوم، مهر ۱۳۸۵؛ کتاب چهار پرسش از دوستداران و منتقدان شریعتی: واکاوی نظریه امت و امامت، تهران، انتشارات قلم، ۱۳۸۸، ۴۶ صفحه.

– علی اشرف فتحی، قرائت درک نشده: تقریری از نظریه علمای ابرار، مباحثات: مجله فکری تحلیلی حوزه و روحانیت، ۲۴ آذر ۱۳۹۴.

– [علی اشرف فتحی]، نگاهی به دو قرائت از جایگاه امامت شیعی: علمای ابرار یا امامان معصوم؟ پایگاه اطلاع رسانی بین المللی علوم وحیانی اسراء (وابسته به استاد عبدالله جوادی آملی)، ۲۹ آبان ۱۳۹۵ [بعد از چند ماه در وبسایت مذکور از دسترس خارج شد!] ؛ به نقل از آن: سایت فرهنگی نیلوفر، ۶ دی ۱۳۹۵.

***

۶) نقد مقاله «طبقه بندي اعتقادات ديني»، فصل‌نامه مدرسه، سال دوم، شماره پنجم، بهمن ۱۳۸۵، صص۲۶-۲۱:

– بهزاد حمیدیه، طبقه‌بندی بی‌ثمر، روزنامه رسالت، پنج قسمت، ۲۶ اسفند ۱۳۸۵ و ۱۴ تا ۱۸ فروردین ۱۳۸۶.

***

۷) نقد مقاله‌ی« تاملی در منابع اعتقادی»، آبان ۱۳۸۶:
– حسن انصاری، سخنی با آقای کدیور، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۷ وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

***

۸) نقد «ممیزات تشیع»، سخنرانی شب عاشورا، ۳ آذر ۱۳۹۱، بنیاد اسلامی و فرهنگی ایرانیان، هیوستون:
– خلیل بهرامی‌نیا، ممیزات تشیع یا کژخوانی نگرش‌های تسنن؟! ۲۹ دی ۱۳۹۱، وبلاگ نویسنده.

***

۹) نقد درس‌های عمومی قرآن و انسان معاصر: توکل و توسل، حسینیه‌ی ارشاد، خرداد و تیر ۱۳۸۵؛ تأملاتی درباره‌ی توسل به اولیاء دین، ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲:

– جواد علاء‌المحدثین، نقدی بر تحلیل و قدرت تحلیل یک روشنفکر دینی در موضوع توکل و توسل، منهاج، سال ششم، شماره دهم، بهار و تابستان ۱۳۸۹، ص ۴۸-۲۳.

– وحید واحد جوان، پاسخ به شبهه محسن کدیور درباره دعای توسل، تسنیم، ۲۲ خرداد ۱۳۹۳.

***

۱۰) نقد سخنرانی علمای ابرار، ۱۳ دی ۱۳۹۵:

– حسن انصاری، نقد كوتاهی بر مطلبی از جناب آقای کدیور درباره علمای ابرار، ۴ بهمن ۱۳۹۵، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

***

۱۱) نقد تأملی کوتاه در سند و متن زیارت جامعه، پاسخ به پرسش، ۵ مرداد ۱۳۹۲، و سخنرانی معرفت معتدل مذهبی، ۲ آبان ۱۳۹۴:

– حسن انصاری، بحثی درباره اصالت زیارت جامعه، ۲۱ فروردين ۱۳۹۶، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

***

۱۲) نقدی بر یادداشت زیباترین نیایش، ۲۲ مهر ۱۳۹۵:

– حسن انصاری، نکته ای درباره سند یک دعا: نقدی بر آقای کدیور، ۱۷ تیر ۱۳۹۶، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

***

۱۳) نقدی بر یادداشت تاریخچه لعنهای انتهای زیارت عاشورا، ۲۸ خرداد ۱۳۹۳:

– حسن انصاری، درباره ادعای تحريف در زيارت عاشوراء، ۱۲ مهر ۱۳۹۶، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

***

۱۴) نقد پاسخ مختصر به یک پرسش امام زمان و دلیل عقلی، ۲۰ فروردین ۱۳۹۲

– حسن انصاری، نقد يک مطلب از آقای کديور، ۱۱ مرداد ۱۳۹۷، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

*****

۱۵) نقد و بررسی‌های کلی:

الف. تحقیقات:

– مقصود فراست‌خواه، شیعه‌شناسی انتقادی در ایران معاصر: طرح بحثی تیپولوژیک، ۶ اسفند ۱۳۹۲، گروه دین انجمن جامعه‌شناسی ایران و انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی.

– حنیف زرنگار، کتاب دیجیتال نهضت اصلاح تفکر مذهبی شیعی ادامه دارد، اسفند ۱۳۹۴، کتابخانه عقیده، ۳۷ صفحه.

*

ب. ویژه‌نامه‌ها:

– گاهنامه آئینه نقد، شماره ۵: بازخوانی مفهوم امامت و تشیع، نقدها و واکنش‌ها، شهریور ۱۳۸۵، ۲۳۵ صفحه، (متن ۷ سخنرانی کدیور ، ۱۰ نقد آن و برخی مطالب مرتبط)، تهیه و تنظیم رمضان‌علی شوپایی جویباری، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، ستاد پاسخگویی به مسائل مستحدثه دینی. متن کامل

– جواد علاءالمحدثین، نقد بازخوانی تشیع، فصل‌نامه‌ی امامت پژوهی، پرونده‌ی علمی: روشنفکران و مسأله‌ی امامت، زمستان ۱۳۹۰، سال اول، شماره ۴، ص ۱۵۲-۱۱۵.

*

ج. کتاب مستقل:

– حسن علی‌پور وحید، کتاب مکتب در فرآیند نواندیشی‏: بازخوانی انتقادی نواندیشی محسن کدیور در حوزه شیعه‌شناسی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، دفتر نشر معارف‏، قم، بهمن ۱۳۹۴، ۲۹۶ صفحه.

جلد کتاب مکتب در فرایند نواندیشی

*****

۱۶) نقدهای عربی:

الف. مقالات منفرد:

– محمّد محمّدرضائي، هفوات الناقدين، قراءة نقدية لآراء كديور حول الإمامة والتاريخ، ترجمة: منال باقر، نصوص معاصرة، بيروت، العـدد العاشر، السنة الثالثة، ربيع ۲۰۰۷م، ۱۴۲۸هـ، [بهار ۱۳۸۶]، ص۲۴۳-۲۱۹. [ترجمه مقاله فارسی فوق الذکر مجله تخصصی کلام اسلامی]

– السید منیر الخباز،القرائة المنسیة فی عقیدة الامامة، تحریر المحاضرات ۱۰/۱۰/۲۰۱۶ [۱۹ مهر ۱۳۹۵]، موقع سماحة الخباز.

– محمد یسری، أئمة معصومون أم فقط “علماء أبرار”؟… كيف نظر الشيعة إلى الأئمة الـ۱۲؟ رصیف ۲۲، ۱ فبراير ۲۰۱۹ [۱۳ بهمن ۱۳۹۷].

*

ب. ویژه‌نامه‌ها:

نصوص معاصرة: فصلية تعنى بالفكر الديني المعاصر، تصدر عن مركز البحوث المعاصرة في بيروت، العـدد التاسع عشر، السـنة الخامسة، صيف ۲۰۱۰م، ۱۴۳۱هـ، [تابستان ۱۳۸۹]، ملف العدد: الإمامة، قراءات جديدة ومنافحات عتيدة، ص۱۲۳-۷۲.

نصوص معاصرة: فصلية تعنى بالفكر الديني المعاصر، تصدر عن مركز البحوث المعاصرة في بيروت، العـدد العشرون، السـنة الخامسة، خريف ۲۰۱۰م، ۱۴۳۱هـ. [پائیز ۱۳۸۹]، ملف العدد: الإمامة، قراءات جديدة ومنافحات عتيدة، ص۱۱۹-۱۱.

*

ج. کتابهای مستقل:

– احمد سلمان، وهم القرائة المنسیة: محاکمة علمیة لنظریة «علماء ابرار»، بیروت، دارالولاء، ۲۰۱۸ م [۱۳۹۷]، ۲۲۹صفحه. (ترجمه عنوان کتاب: توهم قرائت فراموش شده: محاکمه علمی نظریه «علمای ابرار»)

الإمامة، قراءات جديدة ومنافحات عتيدة، سلسلة کتاب نصوص معاصرة، تألیف مجموعة من الباحثین، إعداد وتقديم: حيدر حب الله، الطبعة الاولی، دار روافد للطباعة والنشر والتوزیع،بيروت، لبنان؛ ۲۰۱۹م [۱۳۹۸]، عدد الصفحات: ۴۵۴. [ترجمه عنوان: امامت، خوانش‌هاى جديد و دفاعيه‌هاي سرسخت]

*****

۱۷) موارد مرتبط:

جایگاه غدیر در منابع اهل سنت، سایت خبرگزاری قرآنی ایران، ۱۹ دی ۱۳۸۵.

نقد سرزده آراء کدیور در مسجد دانشگاه تربیت مدرس، ۱ خرداد ۱۳۸۶.

– سیدحسین مدرسی طباطبائی، پاسخ به نقد حسن طارمی بر کتاب مکتب در فرایند تکامل، سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، بهمن ۱۳۸۷ [بعدا از دسترس خارج شده، جواب طارمیکتاب ماه دین، شماره ۱۴۲، مرداد ۱۳۸۸، ص۲۰-۲۹.

– رضا مختاری، حقیقة الایمان شهید ثانی یا ایضاح البیان زین الدین بن محسن عاملی، مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی شهیدین (قرآن، حدیث و کتاب‌شناسی)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸، دوازده صفحه.

کتاب علمای ابرار کدیور به عربی، ۱۱ بهمن ۱۳۹۴:

القراءة المنسیة إعادة قراءة نظریة: الأئمة الاثنا عشر علماء أبرار وأربع مقالات أخری، تعریب وتقدیم وحواشی: د. سعد رستم، مؤسسة الانتشار العربی، بیروت، ۲۰۱۱، ۲۱۵ صفحه.rsz_34

– حسن انصاری، تأملی اندر باب تعبیر روشنفکری دینی  ، ۲۵ دی ۱۳۹۵؛ بیایید نقد علمی را جدی بگیریم، ۱ فروردین ۱۳۹۶، وبسایت نویسنده: بررسی‌های تاریخی.

 

– رشید الخیون، الإمامة … من عبدالرازق إلى كدیور، صحیفة الإتحاد، الإمارات، ۳ سبتمبر ۲۰۱۹ [۱۲ شهریور ۱۳۹۸].

 

۱۳ شهریور ۱۳۹۸