بناي اسلام بر دموكراسي و حكومت مردمي است

بناي اسلام بر دموكراسي و حكومت مردمي است

بسمه تعالي

بناي اسلام بر دموكراسي و حكومت مردمي است .

روزنامه نگاران نبايد فعاليت و رسالت مطبوعاتي خويش را بر اثر فشارها فراموش كنند.

جرايد ارگان مردم هستند نه ارگان حكومت ها.

در مسأله انتقاد، افراد خطوط قرمز محسوب نمي شوند. ‏ ‏ ‏

انجمن دفاع از آزادي مطبوعات ايران شامل آقايان : كديور، شمس الواعظين، حكمت، علوي تبار، تهراني، باقي، جلايي پور، مظفر و زهدي با آيت الله العظمي منتظري ديدار و گفتگو كردند. حجة الاسلام دكتر محسن كديور به عنوان دبير اين انجمن ضمن تقديم اساسنامه و معرفي اعضا، گزارش مختصري از سير فعاليت هاي انجمن در راستاي دفاع از حقوق و آزادي مطبوعات كشور و مشكلات و تنش هايي كه با آنها مواجه مي‎باشند را به استحضار ايشان رساند.

جرايد و رسانه ها ارگان مردم هستند نه ارگان حكومت ها

فقيه عاليقدر در اين ديدار ضمن تبريك سال نو و دعا براي تحول در همه شئون كشور همراه با تحول در عالم طبيعت، و تشكر از اعضاي انجمن و آرزوي موفقيت براي آنان در جهت اعاده حقوق و آزادي مطبوعات در ايران، و با تشكر از همه روزنامه نگاران كه با وجود مشكلات و مزاحمت هاي فراوان و توقيف هاي بي رويه در سطح وسيع و كمبود امكانات، در كار خود استقامت كرده و در نشر جرايد به منظور ارتقاي فرهنگ كشور كوتاهي نكردند، و با بيان اين كه اگر سراغ هر شغل ديگري جز روزنامه نگاري مي‎رفتند درآمدهاي سرشاري را براي آنان در پي داشت، و با اشاره به چگونگي نشر جرايد در دوران قاجار كه هدف عمده از انتشار آنها انعكاس فرمانهاي حكومتي و نظريات متصديان امور بود، فرمودند: هدف اصلي از انتشار جرايد نه تنها رساندن دستورات و نظريات دولتمردان به مردم است، بلكه مي‎بايستي نظرات مردم و خواسته هاي آنان در طبقات مختلف جامعه را منعكس نمايند كه خود مردم و دولتمردان از اين گونه نظرات و حقايق بهره مند شوند. در حقيقت همان گونه كه در همه جاي دنياي امروز معمول است، جرايد ارگان مردم، زبان مردم و حلقه واسطه ميان مردم و حكومت ها و دولت ها مي‎باشند.

ايشان در ادامه فرمودند: در برخي كشورها چون كشور ما كه رسانه هاي مهم چون راديو و تلويزيون در انحصار حاكميت است اين مهم مي‎بايستي بهتر به منصه ظهور برسد و جرايد به عنوان رسانه هايي مستقل از حاكميت، در راه احقاق حقوق مردم و نشر حقايق و انتقادهاي سازنده همراه با تحليل هايي منطقي و روشنگرانه بكوشند; و اين انتظار نابجايي است كه دولت و حكومت بخواهند با در دست داشتن راديو و تلويزيون، جرايد هم فقط آنچه را آنان مي‎خواهند و مورد پسند آنهاست منعكس كرده و آنچه را آنان مي‎خواهند تكرار و به جامعه ديكته كنند.

سانسور و خودسانسوري عامل اصلي در عدم استقلال جرايد است

ايشان مسأله سانسور و خودسانسوري را عامل اصلي در عدم استقلال جرايد دانسته و فرمودند: اگر بنا باشد كه جرايد تنها منعكس كننده نظر مسئولين باشد و به بيان واقعيت ها پرداخته نشود و در مواردي مطالب خلاف واقع منتشر شده و با واقعيت ها از جنبه سانسوري آن برخورد كنند، يقينا نبود چنين جرايدي بهتر از بودن آنها مي‎باشد; چون در دوران خفقان و سانسور، رسالت واقعي مطبوعات انجام نپذيرفته و جامعه حتي از ملموسترين نظرات و واقعيت ها نيز محروم خواهد ماند و فرهنگ جامعه به بيراهه خواهد رفت .

انتقاد شاه بيت آزادي مطبوعات است

ايشان با اشاره به شعارهاي اوليه انقلاب چون “استقلال، آزادي و جمهوري اسلامي” فرمودند: انتقاد، شاه بيت آزادي مطبوعات است . اگر جرايد نتوانند انتقاد كنند و در هر مقطع زماني با انواع و اقسام خطوط قرمز مواجه باشند، نمي توان گفت كشور ما كشوري است كه در آن مطبوعات، آزادي دارند; چون آزادي مورد نظر وسيع و عمومي است و شامل آزادي مخالفان نيز مي‎باشد. نخبگان جامعه در حوزه هاي مختلف صاحب رأي و نظر و انديشه هستند و بايد از اين وسيله و زمينه استفاده كنند و بتوانند آزادانه نظرات خويش را بيان دارند. اگر بر فرض انتقادات و مطالب هم داراي اشكال است، نبايد به نام قانون و با حربه توقيف به مصاف آنها رفت ; كه متأسفانه اين رويه در سالهاي اخير اعمال شده و بيش از هشتاد نشريه به محاق توقيف رفته اند، كه اين گونه توقيف ها نه منطقي نه عقلي و نه شرعي است و به حيثيت و آبروي كشور ما در سطح جهان ضربه سنگين وارد نموده است . آقايان توجه ندارند كه بستن يك روزنامه به معناي سلب حقوق هزاران خواننده آن و بيكارنمودن همه كارگزاران و نويسندگان آن روزنامه مي‎باشد، در صورتي كه با يك تذكر دوستانه ممكن است مشكل حل شود.

در مسأله انتقاد افراد خطوط قرمز محسوب نمي شوند

ايشان مرز انتقاد را حق گويي، رعايت انصاف و گفتن سخن از روي منطق و دليل ذكر كرده و فرمودند: جرايد بايد بتوانند از تمامي مسئولين در هر رده اي آزادانه انتقاد كنند. اين انتقاد مي‎تواند شامل مرجع تقليد، رهبري، رئيس جمهور يا هر مقام ديگري باشد، و در اين جا نمي توان اشخاص را مصداق خط قرمز محسوب كرد.

ايشان در همين زمينه فرمودند: هنگامي كه امام علي (ع) مي‎فرمايند: “فلا تكفوا عن مقالة بحق أو مشورة بعدل فاني لست في نفسي بفوق أن اخطي”، ايشان با اين كه معصوم هستند مي‎فرمايند: “از گفتار حق و مشورت عادلانه دست برنداريد زيرا من در ذات خود بالاتر از خطاكردن نيستم“.

هنگامي كه به سيره امام علي (ع) نگاه كنيد خواهيد يافت كه آن حضرت چگونه آزادي بيان مخالفان را به رسميت مي‎شناخت، چگونگي برخورد آن حضرت با خوارج نهروان تا زماني كه دست به شمشير نبرده بودند يكي از مصاديق آزاديهاي زمان حاكميت امام علي است . همان گونه كه در تاريخ بيان شده خريت بن راشد كه يكي از سران خوارج بود گروهي را در مخالفت با حكومت علي (ع) تشكيل داده بود، اطرافيان به حضرت فشار مي‎آوردند كه چرا آنها را دستگير نمي كنيد؟ حضرت فرمودند: “اذن ملانا السجون منهم” در اين صورت زندانها پر خواهد شد; و عبدالله بن كواء در نماز جماعت اميرالمؤمنين (ع) عليه آن حضرت شعار مي‎داد و هرگز مزاحم او نشدند. مع الاسف امروزه روشهاي اتخاذ شده در زنداني كردن نخبگان جامعه و محاكمات آنان به گونه اي است كه جامعه را فلج كرده و فاصله بين نخبگان و حاكميت را نيز عميق كرده است، و اين كارها با اخلاق نبوي و سيره علوي سازگار نيست . اين گونه برخوردها بخصوص با صاحبان و دست اندركاران جرايد، گذشته از اين كه رشد جامعه را از نظر فرهنگي مختل خواهد نمود، چون به

نام دين و اسلام و حفظ ارزشها صورت مي‎گيرد بازتاب ناخوشايندي در دنيا و مردم خودمان بخصوص نسل جوان خواهد داشت و موجب بدبيني آنان به اسلام و دين خواهد شد.

سفارش روزنامه نگاران به صبر و استقامت

ايشان با سفارش نمودن روزنامه نگاران به صبر و استقامت فرمودند: برخوردهاي يكسويه و فشارها نبايد موجب ترس و دلهره صاحبان جرايد شده و آنان خودسانسوري را پيشه كنند. در حفظ منافع ملي و احقاق حقوق ملت نبايد از كسي يا چيزي ترسيد. به نظر من اگر صاحبان جرايد و روزنامه نگاران در جايي كه فشارهايي بر برخي روزنامه ها وارد مي‎شود اتفاق و همبستگي داشته باشند و به طور هماهنگ آنچه را كه حق مي‎دانند بيان كنند، هيچ دستگاهي توان برخورد يكجا با انبوهي از جرايد را ندارد. اين گونه نباشد كه اگر با مدير مسئول يا روزنامه نگار يا خبرنگاري برخورد نامناسب شد بقيه ترسيده و صحنه را ترك كنند.

لزوم مطالعه و بررسي جرايد براي همه

ايشان لزوم مطالعه و بررسي جرايد را خاطر نشان كرده و فرمودند: مطالعه و بررسي روزنامه ها و پيگيري اخبار از ضروريات است مخصوصا براي علما و مراجع، ولي برخي از آقايان حتي كمترين فرصت خود را به مطالعه روزنامه ها و استفاده از راديو و تلويزيون و مطلع شدن از اخبار و جريانات روز اختصاص نمي دهند; در صورتي كه امام صادق (ع) بر حسب روايتي فرمودند: “العالم بزمانه لايهجم عليه اللوابس”. چگونه مي‎شود يك كسي مرجع تقليد باشد اما از حوادث روزگار خود آگاه نباشد. در اين زمان كه مردم سياسي شده اند و با مسائل سياسي و اجتماعي سر و كار دارند، نمي توان گفت من فقط به چند كتاب علمي بسنده كرده و مرجعي هستم كه در امور سياسي، اقتصادي، جزايي و جهات ديگر دخالت نخواهم كرد.

طرح اشكالات به آموزه هاي ديني

ايشان در رابطه با طرح اشكالات به آموزه هاي ديني فرمودند: در جرايد نبايد به دين و بزرگان دين و مردم توهين شود و يا به نشر اكاذيب بپردازند، ولي اگر در امور ديني هم مطالبي مورد اشكال يا سؤال است مي‎توان آنها را به عنوان سؤال مطرح نمود و پس از طرح اشكالات، آنها را با منطق و دليل جواب داد; و افراد متخصص و متبحر مسائلي را كه ممكن است درك آنها براي برخي از اقشار جامعه مشكل باشد تبيين نمايند. اين بهترين روش در برخورد با اشكالات و سؤالات است ; زيرا بخواهيم يا نخواهيم اشكالات در بين نسل جوان درس خوانده مطرح است و سكوت در برابر آنها روا نيست .

ايشان تلاشهاي طاقت فرساي روزنامه نگاران را ستوده و فرمودند: اميدوارم همان گونه كه ارباب جرايد استقامت داشته اند و با سختي ها ساخته اند باز هم استوار باشند و بدانند فعاليت ها و استقامت آنها باعث اجر اخروي است . در اصول كافي آمده كه از پيامبراكرم (ص) سؤال شد: “من أحب الناس الي الله” محبوبترين مردم نزد خدا چه كسي است ؟ حضرت فرمودند: “أنفع الناس للناس” آن كه نفعش براي مردم بيشتر باشد; و چه نفعي بالاتر از اين كه انسان نفع فرهنگي به جامعه برساند و در جهت اطلاع رساني و فرهنگ سازي و آگاهي جامعه كوشا باشد.

اختناق و سانسور موجب عقب ماندگي كشور و جامعه مي‎شود

ايشان اختناق و سانسور را موجب عقب ماندگي كشور و جامعه دانسته و فرمودند: حاكميت جو اختناق و خفقان در جامعه بر خلاف مسير طبيعت است و در فلسفه گفته شده : “القسر لا يدوم” يعني حركت بر خلاف طبيعت دوام ندارد. آنچه مي‎ماند بي آبرويي براي خودمان در داخل و خارج است، و ايجاد چنين وضعيتي به ضرر و زيان حتي صاحبان قدرتي خواهد بود كه اين جو را ايجاد مي‎كنند، حال آن كه آنان بايد از ارزشي چون انتقاد سازنده استقبال كرده و در حكومتداري هيچ گاه از آن غافل نباشند; گويا ما خود را در جهان پانصدسال پيش مي‎پنداريم و توجه نداريم كه در شرايط جهان امروز كوچكترين مسائل كشور – بخواهيم يا نخواهيم – در دنيا منعكس مي‎شود.

بناي اسلام بر دموكراسي و حكومت مردمي است

ايشان با اشاره به معني دموكراسي و حكومت اكثريت فرمودند: اگر رضايت اكثريت مردم نباشد حكومت هر چقدر هم از جهات نظامي و اقتصادي قوي باشد دوام نخواهد آورد. و حتي پيامبراكرم (ص) كه خداوند در قرآن كريم در رابطه با ايشان فرموده است : النبي اولي بالمؤمنين من أنفسهم. نگفت من با مردم كاري ندارم و حكومت من از ناحيه خداست ; بلكه با بيعت، مشروعيت مردمي حكومت خويش را كسب كردند; چون بيعت در آن زمان به گونه اي بود كه رؤساي قبايل و عشاير به نمايندگي از افراد قبيله با پيامبر بيعت مي‎كردند، يا حضرت امير(ع) پس از قتل عثمان و روي آوري مردم به ايشان، قبل از جلب رضايت اكثريت، حكومت را نپذيرفتند تا به ما بياموزند اسلام بنايش بر دموكراسي و حكومت مردمي است .

ايشان در پايان براي روزنامه نگاران آرزوي توفيق كردند و از مسئولين فرهنگي كشور خواستند نسبت به اعطاي تسهيلات به جرايد ملي و مستقل كوشا باشند و در جهت حمايت از اين گونه جرايد كوتاهي نكنند. والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته .

۱۴ فروردین ۱۳۸۲

دفتر آيت الله العظمي منتظري

• کتاب دیدگاهها ج۲ ص ۹۳ تا ۱۰۰.