نقد

مصاحبه کوتاه

صدای اعتراض ملت را بشنوید

شکاف بین مردم و حاکمیت در ایران به عمیق ترین حد خود رسیده است. جمهوری اسلامی از نظر اکثر مردم ایران دشمن اصلی ایران است. رهبری که صدای اعتراض اکثریت مردم را نمی‌شنود، به قانون اساسی پای‌بند نیست، به مردم زور می‌گوید، «حقیر» است، نه جوانان معترضی که چیزی برای از دست دادن ندارند. این منطق که اگر یک قدم به مطالبات معترضان تن دهیم سقوط می‌کنیم یعنی فقدان شعور سیاسی. رهبری که مدعی «پیاده شدن مردمسالاری دینی واقعی» در ایران است، چرا از برگزاری همه پرسی آینده نظام می‌هراسد؟

نواندیشی دینی

تکفیرشدگی یا نقدناپذیری؟

راستی‌آزمایی ادعاها و سوء تفاهمهای عبدالکریم سروش: سروش به‌جای پاسخ علمی به نقدهای ساختاری کدیور با حربه بهتان تکفیر، خشونت غلیظ گفتاری و افترا به میدان آمده‌است. سروش حتی بر اساس موازین فقه سنتی قابل تکفیر نیست، و هرگز تکفیر هم نشده‌است. کدیور هرگز سروش و هیچ‌کس دیگر را نه تنها تکفیر نکرده، بلکه برعکس، وی سروش را تا زمانی که خود را مسلمان می‌داند، محکوم به مسلمانی می‌داند. سروش تکفیر را با تلقی «عوامانه» به‌کار می‌برد، اما از آن نتیجه «فقهی» می‌گیرد. این مغالطه محض است.

اخبار

از «ملاک مسلمانی» تا «مؤلفه‌های اسلام»

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۳۰ مرداد. خروج از اسلام یک راه بیشتر ندارد و آن این است که خود فرد بگوید از امروز دیگر من مسلمان نیستم. ارتداد و تکفیر با دلالت تضمنی و التزامی اثبات نمی شود. «ملاک مسلمانی» بحثی فقهی است و محصول آن «اسلام ظاهری» است. «مؤلفه های اسلام» بحثی الهیاتی است، و محصول آن تقرب به «اسلام واقعی» است. هم‌چنان‌که همه امور دینی بدون هیچ خط قرمزی قابل بحثند، «نقد علمی ساختاری» مباحث منتسب به دین هم بدون هیچ محدودیتی مجاز است.

نقد کتاب منتشرنشده‌ی علمای ابرار

علمای ابرار در مجله‌ی نصوص معاصره‌‌ی بیروت -۲

مجله نصوص معاصرة پس از یازده سال در ویرایش دوم شماره ۱۹ خود اولا مقاله مورد مناقشه‌ای که به نام کدیور درج شده بود را حذف، و ترجمه مقاله «قرائت فراموش شده؛ بازخواني نظريه علماي ابرار تلقي اوليه اسلام شيعي از اصل امامت» را با اطلاع و اذن نویسنده جایگزین کرد. ثانیا عناوین چهار نقد را متناسب با عناوین فارسی نقدها تصحیح کرد. ثالثا در شماره ۶۲-۶۱ بهار ۱۴۰۰ خود از خطای پیش‌آمده رسما اظهار تاسف و عذرخواهی کرد. نویسنده از اقدام حرفه ای مجله نصوص معاصرة تشکر می کند.

نقد کتاب منتشرنشده‌ی علمای ابرار

علمای ابرار در مجله‌ی نصوص معاصره‌‌ی بیروت

مجله‌ی نصوص معاصرة در بیروت در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) پرونده‌ی ویژه ای به نظریه علمای ابرار کدیور اختصاص داده است. اکثر مطالب این پرونده ترجمه‌ی گاهنامه‌ی آئینه نقد دفتر تبلیغات حوزه‌ی علمیه‌ی قم در شهریور ۱۳۸۵ البته بدون ذکر ماخذ است. نصوص معاصرة دو مطلب را بنام کدیور ترجمه کرده از جمله مونتاژی متشتت از سخنرانی‌ها و مقاله وی بدون اذن و حتی اطلاع نویسنده و یازده مقاله در نقد او، که در ترجمه عناوین نقد شیوه حرفه ای رعایت نشده است.

یادداشت

انسداد باب نقد

آراء بشری برای شکوفایی و رشدْ محتاج نقد است. تضارب آراء و در بوته‌ی نقد قرار گرفتنْ یک ضرورت است. انسداد باب نقد بیش از هرکس و هرچیز به‌رأیِ نقدنشده و صاحب آن آسیب می‌زند. یکی از کژخوانی‌های ادبیات معاصر دینی این است که هرکس فکر غیرمتعارفی را در این حوزه نقدِ جدّی کرد، الزاما حربه‌ی زنگ‌زده‌ی تکفیر به‌دست گرفته و با حرامیان استبداد دینی هم‌راهی کرده و در ایمان دینی گوینده یا نویسنده‌ی دگراندیش تردید کرده است. یعنی نقد دگراندیشی دینی به تکفیر و تشکیک در ایمان دگراندیش تحویل می‌شود. خلط دو مقام به استنتاج ناصواب مذکور انجامیده است: مقام اول ایمان شخصی و مقام دوم آراء علمی و دینی. مقام اول امری شخصی است. داور آن خداوند در آخرت است. تا کسی خود را مسلمان می‌داند مسلمان است. ابراز هر نظر و انجام هر عملی به‌ویژه از سوی یک دانشمند تا خود را مسلمان می‌داند باعث خروج وی از اسلام نمی‌شود. مقام دوم نظرِ ابراز شده جدا از شخصیت و باور گوینده امری مستقل و قابل نقد است، و نقد آن تلازمی با ایمان شخصی گوینده یا نویسنده‌ی نقدشده ندارد. اگر کسی چنین تلازمی می‌بیند براوست که اقامه‌ی دلیل کند و بر وقوع آن شاهد و مدرک بیاورد. اگر گوینده‌ یا نویسنده‌ای منتقدان مشفق را به تکفیر و تشکیک در ایمان دینی خود متهم می‌کند معنایش این است که اصولا نقد را برنمی تابد و مقام خود را مافوق نقد می‌داند. باید به این حقیقت اذعان کرد که دین‌باوران منتقد استبداد و تحجّر دینی متنوّع و متکثّرند. برخی از آنها به‌آراء دینی یکدیگر هم نقد دارند. غیرمنصفانه است اگر نقد آن‌ها را به حساب مستبدّان یا متحجّران واریز کنند. نقد را باید قدرشناخت و ناقد را باید تکریم کرد. نقد شناسنامه‌دار و اخلاقی نعمت است، که باید شکرش را به‌جا آورد. به‌امید خدا، نقد در هر سه حوزه‌ی تحجّر و خرافه، تجدّدگرائی افراطی، و استبداد دینی با قوّت و انصاف ادامه خواهد داشت.

اخبار

تسهیلات جدید وبسایت

در آستانه‌ی عید سعید فطر خدمات جدیدی در وبسایت عرضه شده است. با توجه به کثرت رو به افزایش نقد به کتابها، مقالات و آراء محسن کدیور و برای دسترسی آسان‌تر کاربران وبسایت به آنها دسته بندی این نقد و بررسی‌ها آغاز شده است. کار با ده دسته از نقدها آغاز شده است: نقد و بررسی‌های هشت کتاب (نظریه‌های دولت در فقه شیعه، حکومت ولائی، دفتر عقل، مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طهرانی، مأخذشناسی علوم عقلی، اسنادی از شکسته‌شدن ناموس انقلاب، فراز و فرود آذری قمی، استیضاح رهبری و ابتذال مرجعیت شیعه) و دو دسته‌ی نقد آراء دینی و سیاسی.

اکبرین: فقیه، فتوی و فتوّت

در هفته هاى اخير، انتشار نظر فقهى آيت‌الله محسن كديور در پاسخ به يكى از پرسش هاى شرعى مخاطبانِ وبسايت اش، واكنش هاى مختلفى را

حقوق مخالف سياسی در جامعه دينی

نوشتار نهم حقوق مخالف سياسي در جامعه ديني پيشگفتار حسين بن علي مخالف سياسي امويان حق بيعت نكردن با حكومت اجابت دعوت ناراضيان براي تغيير

فلسفهء اسلامی (نقد حال ، افق پیش رو)

چکیده اصطلاح” فلسفه اسلامی”اصطلاحی متأخر است که در مقایسه با فلسفه های دیگراز سوی مستشرفان وپژوهشگران اروپایی بکار برده شده است.حکیمانی از قبیل فارابی ,

حقوق مخالف سیاسی در جامعه دینی

محسن كديور در نگاهي تازه به نهضت كربلا، به تحليل ابعاد حقوقي قيام حسيني مي‌پردازد. به‌نظر وي حسين‌بن‌علي‌(ع) يك مخالف سياسي نظام ظالمانه اموي است

ليبراليسم فقهي

ليبراليسم  فقهي [۱] جناب  آقاي  بادامچيان  در سرمقاله  ليبرال  كيست  (رسالت ، ۷۵/۱/۲۶) و نامه  مندرج  در روزنامه (اخبار ۷۵/۲/۲۷) اتهاماتي  را به  سلسله  مقالات