پرسش: فرموده اید که اهل سنت حق را در نزاع عایشه و علی در جنگ جمل به اهل جمل می دهند در حالیکه بسیاری از علمای اهل سنت گفته اند که به استناد سخن رسول اکرم حق با علی است. چه توضیحی دارید؟
پاسخ:
آنچه من گفته ام و به آن معتقدم این است: «امویان و قاتلان سیدالشهدا (ع) نمایندگان تفکر اهل سنت محسوب نمی شوند. اهل سنت خود را ادامه ی جریان جمل می دانند و عبدالله بن زبیر را شاخص ترین نماینده‌ی خود در وقایع اختلافی صدر اسلام می دانند.»
من در سخنرانی خود تحت عنوان «امامت و اعتدال دینی» (۳ آذر ۱۳۹۱) در مقام این بودم که بگویم مسلمانان اهل سنت را نمی توان دنباله رو بنی امیه دانست، انان معاویه و یزید را نمایندگان شاخص اهل سنت نمی دانند، به همین دلیل نمی توان هر اهل سنتی را در فاجعه ای که بر حسین بن علی (ع) رفت شریک و مقصر شناخت، خوارج هم که از آغاز صف خود را از شیعه و سنی جدا کردند، بنابرین منطقی است که در انشقاق چهارگانه در زمان امام علی (ع) و بعد از آن اهل سنت را ادامه جریان جمل بدانیم، چه کسی می تواند انکار کند که در نظر اهل سنت ام المومنین عایشه بانوی اول جهان اسلام است؟ چگونه می توان انکار کرد که از منظر اهل سنت طلحة الخیر و زبیربن عوام از عشره‌ی مبشره اند؟
اینکه بزرگانی از اهل سنت انصاف به خرج داده ایشان را درفتنه‌ی ناکثین جمل محکوم کرده باشند، قابل تقدیر است، اما واقعیت مسئله را متأسفانه عوض نمی کند. عبدالله بن زبیر شاخص ترین کسی است که بعد از فاجعه‌ی کربلا اهل سنت را نمایندگی می کند. موضع او در قبال مسائل صدر اسلام تا سال ۶۱ چه بوده است؟ من در مقام این بوده ام که به شیعیان یادآوری کنم که فاجعه آفرینان اموی بوده اند اما جریان مسلط اهل سنت که من آن را ادامه جمل با نمایندگی عبدالله بن زبیر می دانم نه تنها خود را ادامه‌ی فاجعه آفرینان نمی دانند بلکه صف خود را از ایشان جدا کرده اند آنچنان که عبدالله بن زبیر کرد. منبع من در این مطلب یک مسلمان اهل سنت اما متکی بر تحقیقات نسبتا بی طرفانه محققین از مستشرقین بنام خالد بلانکشردر کتاب جدیدی با عنوان The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology
صفحات ۳۶ و بویژه ۴۲ کتاب.
موفق باشید
محسن کدیور
