عبادات نیابتی و سعی انسان

پرسش: با توجه به آیه «ان لیس للانسان الا ما سعی» آیا نمازهای قضا و خیرات برای اموات و طواف حج و زیارت به نیابت از دیگران در پیشگاه خداوند پذیرفته می‌شود؟

پاسخ: نماز، روزه، خیرات، حج و زیارت وبه طور کلی عبادات فوت شده از انسان در زمان حیات یا عباداتی که دیگر افراد به نیابت از میت یا غائب انجام می دهند، مبتنی بر برخی روایات ثوابی از آن به میت یا غائب می رسد. ثواب و عقاب بر اساس حساب دقیق و سنن الهی صورت می گیرد، عمل آدمی یکی از مولفه های تعیین کننده در پاداش یا کیفر است. اما اینکه خداوند در برخی موارد پاداش بیش از عمل عنایت کند، یا برخی اعمال سوء را مشمول بخشش خود قرار دهد نیز یقینی است، و آن نیز در علم الهی منضبط است، هرچند ممکن است منطق آن بر انسان مخفی باشد. خداوند به مقتضای رحمت بالغه اش به کمترین بهانه در مقام ازدیاد پاداش و تخفیف مجازات است، اما همواره عمل خود انسان مولفه‌ی اصلی این پاداش یا مجازات است.  تبیین فوق با مفاد آیه ۳۹ نجم منافاتی ندارد.

موفق باشید

محسن کدیور