پرسش: در فضای مجازی احادیث متعددی از منابعی از قبیل حلیة المتقین، وسائل الشیعة، نهج البلاغه و …. درباره‌ی زنان ذکر شده که با عقل آدمی جور در نمی آید. آیا واقعا پیامبر یا ائمه درباره زن اینگونه می اندیشیده اند؟ آیا سند این احادیث صحیح است؟
پاسخ:
۱. اکثر احادیثی که ذکر کرده اید یا مرسل (فاقد سند) هستند مثل احادیث منقول در نهج البلاغه، و یا احادیثی به لحاظ سندی ضعیف هستند.
۲. نقل حدیث در کتب روایی از قبیل وسائل الشیعه دلیل اعتبار حدیث نیست، در کتب اخلاقی از قبلی حلیة المتقین در مورد مستحبات و مکروهات به بهانه‌ی «تسامح در ادله‌ی سنن» سند روایات ارزبابی نمی شود، و از همین رو انبوه احادیث بی اعتبار در این کتابها ذکر شده اند.
۳. کلیه‌ی این منقولات نشان دهنده‌ی نگاه فرودستانه و جنسیتی و مردسالارانه به زن است. این نگاه غالب دوران پیشامدرن در جهان است و به شیعیان، مسلمانان، موحدان و شرقی ها محدود نمی شود، بلکه تفکری جهان شمول است. بسیاری از این روایتگران ذهنیت دوران خود را به عنوان حدیث به رسول و ائمه نسبت داده اند.
۴. بر فرض صدور برخی از این احادیث از اولیاء دین (از قبیل برخی احادیث منقول در نهج البلاغه) اینگونه احادیث توصیف زنان آن زمانه اند، نه جنس زن.
۵. برخی از این احادیث مخالف برخی موازین مسلم قرآنی هستند از قبیل آفریده شدن زن از دنده‌ی چپ مرد، یا لزوم عمل بر خلاف مشورت زنان، یا نادر بودن زن صالح.
۶. درباره‌ی حدیث جواز نگاه به موی سر زنانی که چون نهیشان می کنید گوش نمی کنند، در مقالات تاملی دوباره درباره حجاب بحث کرده ام.
۷. درباره عورت بودن زنان در مقالات تاملی درباره حجاب مفصلا بحث کرده بی اعتباری آنها را نشان داده ام.
۸. اکثر قریب به اتفاق این احادیث بر خلاف موازین عدالت، اخلاق و عقلانیت هستند و در انسان شناسی من غیر قابل استناد و کاملا بی اعتبار هستند.
۹. در میان روایات معتبر احادیثی که حاکی از شأن انسانی زن کند کم نیست.
موفق باشید
محسن کدیور
