پرسش: آیا چشم زخم به لحاظ شرعی قابل اثبات است؟ چه آیات و روایاتی برای اثبات آن وجود دارد؟
پاسخ: چشم زخم فاقد مستند صریح قرآنی است. آیه ۵۱ در سوره‌ی قلم که در نظر مشهور مستند چشم زخم قرار گرفته نص در مقصود نیست، اگرچه احتمال آن باقی است. آیه‌ی ۶۷ سوره‌ی یوسف حتی ظهور در مقصود هم ندارد. در روایاتی از پیامبر خدا (ص) چشم زخم یا شورچشمی به عنوان یک واقعیت پذیرفته شده است. امیرالمومنین علی (ع) فرموده است: «العین حق و الرقی حق» چشم زخم واقعیت است و دفع آن از طریق دعا نیز واقعیت دیگری است.(نهج البلاغه، حکمت ۴۰۰). در روایاتی از امام صادق (ص) توصیه شده است که در مقابله با چنین پدیده ای سوره‌های ناس، فلق، توحید و حمد تلاوت و این دعا خوانده شود: «ماشاء الله، لاقوة الا بالله العلی العظیم». و نیز توصیه شده است هرگاه می خواهید از چیزی تعریف کنید سعی کنید زیبائی و حسن آنرا به خدا نسبت دهید.
در مجموع به لحاظ علمی تأثیر چشم از قبیل هیپنوتیزم قابل انکار نیست. به لحظ شرعی نیز چشم زخم یا شورچشمی به عنوان یک واقعیت و رفع آن از طریق دعا و انفاق پذیرفته شده است.
***
پرسش: آیا قربانی کردن تأثیری در دفع بلا، چشم زخم و… دارد؟ مثلا قربانی کردن گوسفندی به پای ماشین تازه خریده شده و یا در پی به دنیا آمدن یک کودک و … . چه مستندات شرعی برای آن وجود دارد؟
پاسخ: قربانی کردن و انفاق گوشت آن به مستمندان از سنن اسلامی است. مشخصا قربانی در روز عید قربان و انفاق گوشت آن به فقرا از سنن موکد در روایات است. در زمان بازگشت از زیارت خانه خدا نیز قربانی، ولیمه و انفاق گوشت قربانی به فقرا مستند به روایات است. از دیگر مستحبات قربانی، انفاق گوشت آن و ولیمه (عقیقه) در هفتمین روز تولد نوزاد است.
ولیمه (مهمانی ساده و دعوت از بستگان و اطعام مستمندان) در عروسی، ختنه‌ی فرزند پسر، خرید یا ساخت خانه علاوه بر بازگشت از سفر حج و تولد فرزند نیز مستند به روایات است. اما باید توجه داشت ولیمه مساوی یا ملازم قربانی کردن نیست.
آنچه در دفع بلا و چشم زخم تأثیر دارد انفاق در راه خداست. قربانی و اطعام فقرا از مصادیق انفاق است، قربانی کردن طریقیت دارد، موضوعیت ندارد.
