پرسش: یک نکته مهم از مسائل مالی اجتماعی که امروزه مبتلا به آن هستیم مسئله ارزش پول و قرض الحسنه است. از طرفی پول پدیده دنیای مدرن به عنوان ارزش قرار دادی یک واحد پولی بر اساس پشتوانه های مالی آن است که قدرت خرید آن نیز نوعی تعریف عام است. از طرفی وقتی پولی را به کسی قرض می دهیم در عرف فرض بر آن است که عین آن پول را برگرداند. عین پول مسلما مقصود همان اوراق و یا مواد نیست بلکه همان مقدار ارزش است. حال اگر ارزش پول در حال نوسان باشد نحوه مطالبه و استرداد آن آیا نباید بر اساس ارزشی که پول در هنگام استرداد دارد باشد؟ مثلا برادر من امروز به بنده ۴۰ میلیون پول قرض داده است که قدرت خرید خود را دارد. آیا اگر بعد از یک سال خواستم عین پولی را گرفتم برگردانم و طی این یک سال مثلا تورم عملا ۱۰۰ درصد بوده من می توانم به برگرداندن همان ۴۰ میلیون تومان بسنده کنم. آیا برادر من میتواند ارزش روز پول را (بر یک اساس منطقی که من تخصص آن را ندارم) از من مطالبه نماید بدون این که اطلاق ربا با آن بگردد؟ این موضوع وقتی حاد تر میشود که زمان طولانی تر و مبلغ بیشتر باشد. همچنین زمانی است که کسی پولی را برای یک هفته مثلا گرفته ولی آن را بعد از هفت سال مثلا بجای هفت روز بر می گرداند.
پاسخ: در قرض آنچه باید پس داده شود معادل قدرت خرید پول است نه رقم آن. قدرت خرید موضوعیت دارد و تعداد اسکناس طریقیت دارد. قدرت خرید را با معادل پول از طلا یا ارز یا نرخ تورم یا میانگینی از آنها می باید محاسبه کرد. به عنوان مثال اگر مهریه زنی چهل سال قبل ۲۰۰ تومان بوده، قدرت خرید آن در آن زمان با قدرت خرید ۴۰ سال بعد یکسان نیست و اگر مرد چهل سال بعد ۲۰۰ تومان به وی بدهد یقینا ذمه‌ی او بری نشده است. هکذا اگر سه سال قبل ده میلیون تومان قرض گرفته ایم بازگرداندن سه میلون تومان به صاحب پول ذمه ما را بری نمی کند و شرعا موظیم نرخ تورم یا معادل طلای آن سه میلیون تومان را امروز به صاحبش برگردانیم. چنین محاسبه ای قطعا ربا نیست. ربا زمانی است که ده سکه بهار آزادی مثلا قرض کرده باشیم و انتظار داشته باشیم در زمان ادای قرض تعداد سکه های بیشتری بازگردانده شود حتی اگر قیمت طلا در این فاصله ثابت بوده باشد.
موفق باشید.
