پرسش: موضوع ارجاع آحادیث به قرآن آیا ويژگی خاصی دارد؟ صحت خود این موضوع چگونه به دست می آید؟ شارع فقط خداست یا پیامبر(ص) هم می تواند وضع قانون کند یا حلالی را حرام و بالعکس؟ چگونه است آنچه را که حرمتی در قرآن ندارد لیک درسنت وجود دارد با توجه به ارجاع احادیث به قرآن؟
پاسخ:
کلام الله مجید قرآن کریم منبع اصلی اسلام و سنت پیامبر منبع دوم اسلام است. واضح است که منابع یک چیز نمی توانند با هم ناسازگار باشند. با توجه به اینکه آیات قرآن کریم قطعی السند هستند و روایات منسوب به پیامبر نیازمند تحقیق سندی می باشند، یکی از شرائط اعتبار روایات این است که مخالفت قطعی با قرآن نداشته باشند. مخالفت قطعی نشانه‌ی بی اعتباری روایت و عدم صدور آن از پیامبر است.
سند مطلب فوق روایتی از پیامبر است که خود به مسلمانان خبر دادند که بعد از ایشان حاعلان حدیث روایات خلاف واقعی را به ایشان نسبت خواهند داد. ملاک صحت روایت عدم مخالفت با قرآن است. این روایات را سنی و شیعه از پیامبر نقل کرده اند و مستفیض یا متواتر است. روایت متواتر قطعی الصدور است و اعتبار آن متوقف بر منبع دیگر نیست.
شارع بالذات و بالاصاله خداوند است و باذن الله پیامبر شارع بالعرض و بالتبعیه است. به هر حال عملا شارع خدا و رسول اوست. پیامبر باذن الله مجاز است تشریع حلال و حرام کند. اما معنایش این نیست که آیه ای قرآنی را نسخ کند و حلالی الهی را حرام کرده یا حرامی را حلال کرده باشد و هرگز چنین امری اتفاق نیفتاده است. اما موارد فراوانی است که قرآن کریم در مسئله ای ساکت است و پیامبر در آن زمینه اظهار نظر کرده، یا قرآن به شکل عام یا مطلق به مسئله پرداخته و پیامبر حکم مسئله را به صورت خاص یا مقید بیان کرده، یا مطلبی در قرآن مجمل است و پیامبر آن را مبین کرده یا پیامبر تفسیر آیات قرآن را بیان کرده است. این موارد در علم اصول فقه به تفصیل مورد بحث واقع شده است.
حجیت روایت در ناحیه‌ی سند منوط بر عدم مخالفت با قرآن است، پس از آن هر دو در ناحیه‌ی دلالت قطعی یا ظنی هستند. موارد ظنی الدلالة در کتاب و سنت که اکثر موارد است با هم جمع دلالی می شوند مطلق حمل بر مقید و عام حمل بر خاص و مجمل حمل بر مبین می شود. به عبارت دیگر دلالت اقوی ولو در روایت باشد بر دلالت اضعف ولو در کتاب باشد مقدم است و این مطلب مورد اتفاق علمای سنی و شیعه است.
۲۴ آبان ۱۳۹۲
