گدا و سائل

پرسش: در یکی از ویدیوهای شما در مورد انفاق شما به آیه ای از قرآن اشاره می کنید که می فرماید به “سائلین” کمک کنید. بعد شما اشاره می کنید که “اینهایی که می گویند در راه خدا کمک کن”. اگر درست متوجه شده باشم “سائل” به همان معنی گدا ست. با این فرض،  آیا همیشه باید به گداها کمک کرد؟ به همه گداها؟ آیا شرایطی دارد؟ آیا تفاوتی هست بین کسی که می گوید در راه خدا و آنکه نمی گوید؟ از یک طرف اینها سازمان یافته هستند، خیلی هاشان خودشان را به گدایی می زنند و غیره و نباید کمک کرد چون به این سازماندهی کمک می کند و غیره یا حتی مثلا نباید کمک کرد چون به بیکاری کمک می کند. از طرف دیگر ما در جایگاه قضاوت انسانها نیستیم و باید کمک کنیم و اینکه چه در باطن قضیه ست به ما ارتباطی ندارد.  شاید این کمک کردن ها غیر مسئولانه و کوتاه بینانه باشند و اگر از سوء استفاده هایی که ممکن است بشود زیانی متوجه جامعه شود مسئولیت آن با ماست.
پاسخ:
تفاوت فقیر، مسکین و محروم با سائل در این ست که در سه عنوان اول درخواست کمک نمی شود، اما در سائل چنین درخواستی هست.
سائل یا گدا از دو حال خارج نیست، یا واقعا فقیر، مسکین و محروم هست یا نیست.
اگر باشد و علیرغم سوال و درخواست وی و توانایی ما به وی کمک نکرده باشیم، معاقب خواهیم بود.
و اگر واقعا فقیر یا مسکین یا محروم نباشد و به دروغ تقاضای کمک کرده باشد و ما هم کمک نکرده باشیم عقابی در کار نیست.
مشکل در موارد مشکوک است. اگر از قرائن محرز شد که سائل متعلق به یکی از دو دسته‌ی پیش گفته است که تکلیف مشخص است، و اگر محرز نشد احتیاط در کمک کردن است. چه اگر حقیقتا مستحق باشد و ما توانایی کمک داشته باشیم و کمک نکرده باشیم وای به حالمان!

۳ آذر ۱۳۹۲