مجموعه‌ مصنفات‌ حكيم‌ موسس‌ آقا علي مدرس‌ طهراني ‌

 

مجموعه‌ مصنفات‌ حكيم‌ مؤسس‌ آقا علي مدرس‌ طهراني، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۸، ۱۹۳۷ صفحه  ‌

جلد اول – تعليقات اسفار (متن کامل PDF)

جلد دوم – رسائل عربي و تعليقات فلسفي (متن کامل PDF)

جلد سوم – رسائل فارسي، تقرِيظات، قطعات، تعليقات نقليه، تقريرات و مناظرات (متن کامل PDF)

انتشارات‌ روزنامه اطلاعات‌،تهران‌ 1378، 1937 صفحه
انتشارات‌ روزنامه اطلاعات‌،تهران‌ ۱۳۷۸، ۱۹۳۷ صفحه

________________________________________

آقاي‌ علي‌ مدرس‌ طهراني‌ (۱۳۰۷ـ۱۲۳۴ هـ ق‌) فرزند ملاعبدالله‌ مدرس‌ زنوزي‌، يكي‌ از چهره‌هاي‌ شاخص‌ حكمت‌ متعاليه‌ و از چيره‌دست‌ترين‌ شارحان‌ آراء صدرالمتالهين‌ است. ‌اگرچه‌ همت‌ غالب‌ پيروان‌ حكمت‌ متعاليه‌ مصروف‌ شرح‌ و تاييد مباني‌ و آراي‌ صدرالمتالهين‌ بوده‌ است‌. بارزترين‌ ويژگي‌ آقا علي‌ كه‌ وي‌ را در زمان‌ حياتش‌ شايسته‌ عنوان‌ فاخر”حكيم‌ موسس” كرد، تصرف‌ وي‌ در مباني‌ و ارائه‌ تقريرهاي‌ تازه‌ از اصول‌ صدرايي‌، نقد حكيمانه‌ آرا صدرالمتاهلين‌ و ارائه‌ نظ‌ريات‌ جديد در چندين‌ مسئله‌ فلسفي‌ است‌. ديدگاههاي‌ بديع‌ وي‌ در مباحث‌ معاد جسماني‌، اعتبارات‌ ماهيت‌، حمل‌، وجود رابط‌، علم‌، معقولات‌ ثانيه‌ فلسفيه‌، حركت‌ جوهري‌ و موضوع‌ آن‌، عوارض‌ ذاتي‌ در بحث‌ موضوع‌ علم‌، اصالت‌ وجود، بساطت‌ وجود، تشكيك‌ وجود، وجود صرف‌ بودن‌ نفس‌ و مافوق‌ آن‌، اتحاد وجودي‌ اعراض‌ باموضوعات‌، اتميت‌ نظام‌ عالم‌ امكان‌، حركت‌ روح‌ در آخرت‌، اتحاد قوس‌ صعودي‌ با قوس‌ نزولي‌… شاهدي‌ بر اين‌ مدعاست‌. مهمترين‌ تاليف‌ مدرس‌ طهراني”بدايع‌الحكم‌” از معتبرترين‌ كتب‌ حكمت‌ متعاليه‌ و از با ارزشترين‌ آثار فلسفي‌ به‌ زبان‌ فارسي‌ است‌

علي‌رغم‌ اهميت‌ آراي‌ حكيم‌ موسس‌ اولا بسياري‌ از آثار او ناشناخته‌ بود، ثانيا اكثر آثار او مخلوط‌ بوده‌ مطلقا منتشر شده‌ بود، ثالثا برخي‌ آثار او كه‌ يك‌ قرن‌ پيش‌ چاپ‌ سنگي‌ شده‌ بود، ناياب‌ بود. در پي‌ چهارسال‌ تحقيق‌ و تفحص‌ سي‌ اثر از آثار آقاعلي‌ شناسايي‌ شد و سپس‌ كليه‌ آثار به‌جا مانده‌ از وي‌ بر اساس‌ تمامي‌ نسخ‌ خطي‌ و چاپهاي‌ سنگي‌ تنظيم‌، تصحيح‌ و تحقيق‌ شد و همراه‌ با مقدمه‌ تحليلي‌ و نمايه‌هاي‌ مختلف‌ منتشرشد .بدايع‌الحكم‌ در حكم‌ جلد چهارم‌ اين‌ مجموعه‌ است

در مقدمه‌ تحليلي‌ اين‌ مجموعه‌ سير فلسفه‌ اسلامي‌ از آغاز تا نيمه‌ قرن‌ سيزدهم‌، احوال‌ آقاعلي‌ مدرس‌ طهراني‌، آثار قلمي‌ حكيم‌ موسس‌ و بالاخره‌ مشخصات‌ مجموعه‌ مصنفات‌ حكيم‌ موسس‌ مورد بحث‌ قرار گرفته‌ است‌

جلد اول

تعليقات‌ اسفار مفصل‌ترين‌ اثر مدرس‌ طهراني‌ است‌. اين‌ تعليقات‌ در زمره‌ مهمترين‌ حواشي‌ اسفار و حاوي‌ برخي‌ از درخشانترين‌ ابتكارات‌ حكيم‌ موسس‌ است‌. آقاعلي‌ در بخش‌ قابل‌ توجهي‌ از اين‌ تعليقات‌ به‌ تحليل‌ انتقادي‌ حواشي‌ حاج‌ ملاهادي‌ سبزواري‌ و ملااحمد اردكاني‌ پرداخته‌ است‌. بعلاوه‌ وي‌ آرا ديگر فيلسوفان‌ حكمت‌ متعاليه ازجمله‌ اساتيد خود را مورد بحث، بررسي‌ و نقد قرار داده‌ است‌. در اين‌ جلد ۱۷۲۰ تعليقه‌ بر چهار سفر اسفار بر اساس‌ چهارده نسخه‌ خطي‌ تنظيم‌، تصحيح‌ و تحقيق‌ شده‌ است‌. تعليقات‌ سفر جواهر و اعراض‌ بسيار اندك‌ است‌. جز چند تعليقه‌ معدود سفر نفس‌ اكثر قريب‌ به‌ اتفاق‌ اين‌ تعليقات‌ براي‌ نخستين‌ بار منتشر مي‌شود

جلد دوم

اين‌ جلد شامل‌ چهار رساله‌ عربي‌ و ده‌ تعليقه‌ فلسفي‌ آقاعلي‌ است‌. رسالفي‌التوحيد، رسالسبيل‌الرشادفي‌اثبات‌المعاد، رسالفي‌مباحث‌الحمل‌ و رسالفي‌الوجودالرابط‌ مهمترين‌ تك‌نگاري‌هاي‌ فلسفي‌ حكيم‌ طهراني‌، بلكه‌ هريك‌ در موضوع‌ خود آخرين‌ دستاورد فلسفه‌ اسلامي‌ است‌. در رسائل‌ ياد شده‌ چهار مسئله‌ توحيد، معاد جسماني‌، حمل‌ و وجود رابط‌ ، از افقي‌ تازه‌ مورد بررسي‌ قرار گرفته‌ است‌، بويژه‌ سه‌ رساله‌ اخير مالامال‌ از آراي‌ ابتكاري‌ و بديع‌ آقاعلي‌ است‌. مهمترين‌ نوآوري‌ اين‌ حكيم‌ متاله‌ درباره‌ معاد جسماني‌ در رساله‌ مهم‌ سبيل‌الرشاد تشريح‌ شده‌ است‌. تعليقه‌ بر چهار اثر ديگر صدرالمتالهين و تعليقه‌ بر جلد اول‌ شوارق‌ الاالهام از ديگر آثار آقاعلي‌ در اين‌ جلد است‌. در مقدمه‌ محتوا و نسخ‌ خطي‌ هر اثر به‌ تفصيل مورد بحث‌ قرار گرفته‌ است‌

مجموعه‌ مصنفات‌ حكيم‌ موسس‌ آقا علي مدرس‌ طهراني ‌
جلد اول – تعليقات اسفار؛ جلد دوم – رسائل عربي و تعليقات فلسفي؛ جلد سوم – رسائل فارسي، تقرِيظات، قطعات، تعليقات نقليه، تقريرات و مناظرات

جلد سوم

در اين‌ جلد چهارده اثر ديگر آقاعلي‌ درضمن‌ پنج‌ بخش‌ گردآمده‌ است‌. چهاررساله‌ فارسي‌ رسالفي‌احكام‌الوجود و الماهي، رساله‌ حقيقت‌ محمديه‌، رساله‌ تاريخ‌ حكما و رساله‌ سرگذشت‌ مهمترين‌ آثار اين‌ جلد است‌

آخرين‌ اثر آقاعلي، يعني‌ مقدمه‌ اثر ناتمام‌ كشف‌ الاسرار في‌ شرح‌ اسرار آيات، قطعات‌ باقيمانده‌ از اثر مهم‌ و مفقود، اصول‌ الحكم‌ في‌ شرح‌ اثولوجيا، باقيمانده‌ اشعار و غزليات‌، تعليقه‌ بر رساله‌اي‌ از استادش‌ ميزراحسن‌ آشتياني‌ در قواعد فقهيه‌، از ديگر آثار مدرس‌ طهراني‌ در اين‌ جلد است‌. نيمي‌ از جلد سوم‌ تقريرات‌”المبدا و المعاد” ملاصدراست‌ كه‌ توسط‌ يكي‌ از شاگردان‌ آقاعلي‌ از دروس‌ وي‌ به‌ رشته‌ تحرير درآمده‌ است‌. پايان‌ بخش‌ اين‌ مجموعه‌ مناظره‌ آقاعلي‌ با كريمخان‌ كرماني‌ است

در مقدمه‌، مشخصات‌ نسخ‌ خطي‌ و وجه‌ انتساب‌ آنها به‌ آقاعلي‌ به‌ همراه‌ تحليل‌ محتواي‌ هر اثربحث‌شده ‌ است‌

  1. مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طهرانی، جلد ۱
  2. مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طهرانی، جلد ۲
  3. مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طهرانی، جلد ۳