سوال در سوره سورة الصافات (۳۷-۱۰۷)،(وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ) منظوراز ذبح عظیمی که از آنّ یاد گردیده کیست و یا چيست؟ آیا منظور همان قوچی است که از بهشت به ابراهیم عطا شد تا او را قربانی کند؟ واگر هم این فرض را بپذیریم مسئله ديگر اين است كه در قرآن كريم اشاره اي به نوع قرباني نگرديده است بلكه نام و نوع قرباني (قوچ) در تورات به شكل مفصل تري بيان گرديده است.
پاسخ:
عظمت ذبح به آن بوده که از جانب خداوند به ابراهیم داده می شود تا به جای فرزندش قربانی کند. اگر نوع و نام این ذبح اهمیتی داشت حتما قرآن به آن اشاره می کرد. قرآن کتاب داستان یا تاریخ نیست و روش آن اشاره به حداقل اموری است که در خدمت غرض اصلی بیان سرگذشت پیامبران یعنی هدایت و عبرت قرار می گیرد. چه فرقی می کند این ذبح عظیم قوچ باشد یا میش، گاو باشد یا شتر، مرغ باشد یا خروس، از دامنه منی پائین آمده باشد یا جبرئیل با خود آورده باشد، مهم این است که از جانب خدا به ابراهیم داده شده است.
سوالي كه پيش مي آيد اين است كه در آيه ۱۰۸ وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ ( و نام نيك او را در نسل هاي بعد باقي گذاشتيم) كلمه ( عليه) به چه كسي يا به چه چيزي بر ميگردد؟ آيا به همان قرباني( قوچ ) بر ميگردد؟ كه در اينصورت نميتواند معقول به نظر برسد كه نام يك چهارپا بر روي نسل هاي بعدي گذاشته شود و يا اينكه آن ذبح عظيم يك فرد است وسوال اينجاست كه اگر اين تئوري را بپذيريم, آن فرد چه كسي ميتواند باشد؟ مسيحيان معتقدند كه او عيسي مسيح (ع) بوده است اما شيعيان طبق احاديث بحار الانوار (ج ۱۲- ص ۱۲۴) (ج۴۲- ص۲۲۵) و ( ج۴۵- ص ۲۱) معتقدند كه وي حسين ابن علي بوده است و عده ي ديگري از مسلمين وي را يحيي فرزند زكريا مي پندارند. سوال : منظور از ذبح عظيم(وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ) چيست؟
پاسخ:
ضمیر علیه در آیه‌ی «وترکنا علیه فی الآخرین» به ابراهیم برمی گردد نه به ذبح، تا بخواهیم بگردیم ببینیم ذبیح دیگر امم کیست. معنی آیه باقی ماندن نام نیک ابراهیم در نسلهای بعد است، و اصلا در مدلول آن بحثی از ذبیح امم بعدی نشده است. خارج از مدلول به عنوان استفاده از آیه عیسی مسیح (ع)، یا یحیی بن زکریا (ع) یا حسین بن علی (ع) ذبیح امم بعدی شمرده شده اند. اینها ترجمه یا تفسیر آیه نیست، و روایات یادشده سندا و دلالتا قابل مناقشه است.
۷ آذر ۱۳۹۲
