استدلال بدیع غروی اصفهانی بر عدم ولایت سیاسی فقها

 

به مناسبت ۲۳ آذر هفتاد و پنجمین سالگرد وفات آقا شیخ محمد حسین غروی اصفهانی 

یکی از استوانه‌های أصول شیعه، فقیه و حکیم بزرگ مرحوم آقا محمد حسین غروی اصفهانی مشهور به کمپانی (۱۲۹۶-۱۳۶۴ق) است. ایشان از شاگردان تراز اول آخوند خراسانی است. آقایان سید ابوالقاسم موسوی خویی، سید محمد هادی میلانی، محمد رضا مظفر (صاحب أصول الفقه)، سید محمد حسین طباطبایی (صاحب المیزان)، محمد تقی بهجت فومنی و بسیاری دیگر از فقها و مراجع معاصر از شاگردان وی بوده اند. مرحوم غروی اصفهانی تالیفات مهمی دارد از جمله نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (از جمله مهمترین شروح بر کتاب کفایه استادش آخوند خراسانی)، حاشیة علی کتاب المکاسب (یکی از عمیق‌ترین شروح مکاسب شیخ انصاری) و تحفة الحکیم (منظومه ای در حکمت که مرحوم مهدی حائری یزدی بر آن تعلیقه زده است).

مرحوم غروی اصفهانی و میرزای نائینی معاصر هم بوده و هر دو از بزرگترین فقیهان و اصولیان بعد از آخوند خراسانی هستند.

تاریخ وفات این عالم ربانی و فقیه اصولی بصیر ۲۳ آذر ۱۳۲۱ش است. به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد وفات ایشان عبارتی تاریخی از او را که بیست سال قبل یافته ام (حکومت ولایی ص۳۸۱) و ارادتم را به او افزون کرده اینجا نقل می‌کنم. مرحوم غروی اصفهانی یکی از منکران ولایت سیاسی فقهاست و بر این امر صریحا استدلال کرده است:  

«موكول كردن بعضى از امورى كه در آنها چاره اى جز مراجعه به رئيس نيست [يعنى امور سياسى ] به نظر وى [رئيس ]از اين روست كه نظر او تكميل نقصان ديگران است و مانند چنين كارهايى متوقف بر نظر كسى است كه بصيرت تامه بالاتر از آراى عامه به چنين امورى دارد. فقيه به واسطه فقيه بودنش در استنباط، اهل نظر محسوب مى شود نه در امور متعلق به تنظيم امور شهرها، حفظ مرزها، اداره امور جهادى و دفاعى و امثال آن. پس معنى ندارد، اينگونه امور [امور سياسى ] را به فقيه به واسطه فقيه بودنش موكول كنيم، اينكه خداوند اين امور را به امام عليه السلام تفويض فرموده، زيرا ايشان به عقيده ما آگاه ترين مردم در سياستها و احكام هستند، آنها كه اينگونه نيستند، [فاقد علم مذکور هستند] با ايشان مقايسه نمى شوند.» (محمد حسین غروی اصفهانی، حاشية كتاب المكاسب، ج۲، ص۳۹۰-۳۹۱، تحقيق و نشر عباس محمد آل سباع قطیفی، قم، ۱۴۱۹ق)

شاگردان نامدار اين عالم جليل القدر يعنى نيز به همين رأى قائلند، از جمله سيد محمد حسين طباطبايى، الميزان فى تفسير القرآن، ذيل آيه ۸۳ سوره نساء، ج ۵، ص ۲۳؛ و سيد ابوالقاسم موسوى خويى، التنقيح فى شرح العروة الوثقى، تقرير ابحاث به قلم ميرزا على غروى تبريزى، كتاب الاجتهاد و التقليد، ص ۴۲۴.

خداوند این فقیه اصولی را بیامرزد و به فقیهان و طلاب حوزه‌های علمیه توفیق ادامه راهش را عنایت کند.

 

۲۲ آذر ۱۳۹۶