ابتلا به معنای امتحان، آزمایش، آزمون و فتنه است. ابتلا یکی از سنن لایتغیر الهی است. هفت پرسش اصلی سنت ابتلا همراه با جوابهای اجمالیشان عبارتند از:
۱. چرا خداوند انسانها را می آزماید؟ هدف از ابتلا چیست؟ در بوته آزمایش قرار گرفتن، گوهر وجود آدمی را آشکار می کند. با بلا ما فی الضمیر خود را بروز می دهیم و خودمان می فهمیم چکاره ایم. خدا بدون ابتلا هم می داند ما چکاره ایم. او انسانها را مبتلا می کند تا قابلیتهای خودشان را به منصّه ظهور برسانند. امتحانهای بشری علاوه بر این آگاه شدن ممتحن هم در پی دارد. این فایده در امتحان ربوبی منتفی است. امتحان می شویم تا ارتقای وجودی پیدا کنیم و آماده گرفتن پاداش شویم. مورد آزمایش قرار می گیریم تا نیکوکارترین انسانها، مجاهدین و صابرین از دیگر مردم متمایز شوند.
۲. چه کسانی مورد ازمایش قرار می گیرند؟ همه انسانها یا برخی انسانها؟ آیا اولیاء هم مشمول آزمون قرار می گیرند؟ ابتلا یا آزمایش و امتحان یک سنت لایزال خداوند است. همه انسانها بدون استثنا در این آزمایش وارد می شوند، حتی پیامبران خداوند. کسی تافته جدا بافته نیست. هیچ قومی از امتحان معاف نشده است. ما مسلمانان هم مشمول آزمون واقع می شویم.
۳. به چه اموری آزمایش می شویم؟ تمام پدیده های حیات از خیر و شر مواد آزمون هستند. هر دادن و گرفتنی مصداق آزمون الهی است. از جمله به ترس، گرسنگی، نقص در اموال، نقص در انفس، نقص در ثمرات، زندگی، مرگ، و تکثرهای فرهنگی و دینی آزمایش می شویم.
۴. ابتلا چه انواعی دارد؟ آیا فقط با انقباض و شر و سختی آزمایش می شویم؟ ابتلا فقط با شرور و امور نامطلوب رخ نمی دهد، ابتلا با خیرات و امور مطلوب هم اتفاق می دهد. هم با گرفتن هم با دادن امتحان می شویم. امتحان دو گونه است: خیر و شر، حسنه و سیئه، یا حیات و مرگ. هم زندگی ابتلاست هم وفات.
۵. در چه دورانی مبتلا می شویم؟ فقط جوانی؟ ابتلا تمام لحظات زندگی انسان را دربرمی گیرد. طول امتحان طول زندگی دنیوی است.
۶. نتیجه این آزمون کی به اطلاع ما می رسد؟ زمان آزمایش زندگی دنیوی است. نام دیگر دنیا دار ابتلاست. در آخرت نتیجه آزمون دنیوی مشخص می شود.
۷. در مقابل آزمون الهی وظیفه ما چیست؟ دو وظیفه: در مقابل امتحان به خیر وظیفه «شکر» است.شکر بکار گیری نعمت در جهتی است که منعم قرار داده و از ما خواسته است. در امتحان به شر وظیفه «صبر» است.
ابتلا و مشتقاتش ۳۷ بار در قرآن استعمال شده است. مستندات قرآنی هفت پرسش و پاسخ فوق در این جلسه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
دریافت فایل صوتی “قرآن و انسان معاصر (۴۷)”
[podcast]https://kadivar.com/wp-content/uploads/2006/10/47.-860130.mp3[/podcast]
