احکام امضائی و سیره عقلا

 

پرسش: حکم امضایی در اسلام چیست؟ یا سیره عقلا دقیقا سیره کدام عقلاست؟

 

پاسخ: احکام شرعی بر دو قسم هستند. احکام تاسیسی احکامی هستند که در شرایع پیشین سابقه نداشته اند و برای نخستین بار توسط شارع (خدا و پیامبر) در اسلام تاسیس شده اند. احکام امضائی احکامی هستند که فی الجمله در شرایع پیشین یا عرف زمان تشریع سابقه داشته اند و شارع آنها را عینا یا با تغییراتی امضا و تصویب کرده است. امکان موقت بودن احکام امضائی بسیار بیشتر از احکام تاسیسی است.

سیره عقلا روش عمل عقلاست از آن حیث که عاقل هستند. به عبارت دیگر دلیل عمل از سوی آنها عقلانی بودن آن بوده است نه چیز دیگر. در تجزیه و تحلیل اعمال انگیزه های مختلفی برای آنها یافت می شود. سیره عقلا حیثیت عقلانی بودن عمل است، و نوع عقلا منظور است بدون اینکه جنسیت، دین و مذهب، نژاد و رنگ، پایگاه اجتماعی، وضعیت اقتصادی، موضع سیاسی و سلائق شخصی در آن دخالتی داشته باشد و تغییر ناظر قضاوت را عوض نکند. سیره عقلا در علوم اسلامی قابل مقایسه با عقل عملی محض در فلسفه کانت است.

۱۹ خرداد ۱۳۹۰