فرار قدسی

 

فرار قدسی یکی از مضامین دعاهای معتبر ماست. عارفان و حکیمان از  «اسفار اربعه» سخن گفته اند و از سفر از خلق به حق آغاز کرده اند. در فرهنگ قرآنی مهاجرت و هجرت از ملاکهای ایمان است، «مهاجرت فی سبیل الله». «خروج از ظلمت به نور» از نشانه های ولایت الهی شمرده شده است. «توبه» که نخستین رکن تقوی است، معنایی جز بازگشت ندارد، بازگشت از معصیت و نافرمانی به طاعت و پاکی. از میان توبه ها «توبه نصوح» یا رجوع خالص و بی بازگشت عیار خلوص و اوج تقوی است. (تحریم ۸)

اما در مناجاتهای عاشقانه ائمه اهل بیت (ع) بارها از عبارتهای هرب و فرار استفاده شده است. فرار از جنس سفر و مهاجرت و خروج و توبه است، اما در آن ظرائفی اختصاصی است. به نظر می رسد در این دعاها از دو گونه فرار سخن گفته شده است. در فرار اول فقط مقصد گریختن مشخص است: «ففرّوا الی الله» (پس بسوی خدا بگریزید، سوره الذاریات ۵۰)، «فقد هربت الیک» (مناجات شعبانیه) پس بسوی تو می گریزم.
در دعای کمیل به انچه از آن می گریزیم اشاره شده است: «لا اجد مفرا مما کان منی … غیر قبولک عذری» (گریزگاهی از انچه از من سرزده … جز اینکه پذیرای عذرم باشی نمی یابم).این فرار از شیطان و گناه و نفس امارّه به سوی خداست. از اژدهای نفس و دیو معصیت می گریزیم. از ماسِوی الله به سوی او فرار می کنیم.
اوج این فرار قدسی در اواخر مناجات شعبانیه مطرح می شود: «الهی هب لی کمال الانقطاع الیک وانر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها الیک حتی تخرق ابصار القلوب حجب النور فتصل الی معدن العظمة وتصیر ارواحنا معلقة بعزّ قدسک». کمال گسستن و بلندای پیوستن طلب می شود. روشن شدن دل به فروغ نگاه به او، شکافته شدن حجابهای نور، اتصال به معدن عظمت و آویختن به عزت قدس الهی. اینها میوه های شیرین این فرار قدسی است.
اما در دعای ابوحمزه چند بار از نوع دیگری از فرار سخن گفته شده است: «وانا یا سیدی عائذ بفضلک هارب منک الیک» (و من به فضل تو پناهنده شده ام و از تو به سوی خودت می گریزم) گریز از او به او. فرار از خدا به چه معنی است؟ گریز از اسماء جلال به اسماء جمال، از اسم غضب و سخط به اسم رحمت و عفو، از عدالت الهی به فضل ربوبی است. چرا که «لست اتکل فی النجاة من عقابک علی اعمالنا بل فضلک علینا »(دعای ابوحمزه) تکیه گاهمان برای رهایی به اعمالمان نیست، به فضل خداوند است.
در نشست مجازی ۱۷ تیر ۹۱ با جمعی از دانشجویان مسلمان ایرانی در دانشگاه بین المللی سنگاپور ابعاد فرار قدسی مورد بحث قرار گرفته است.

متن صوتی جلسه ۱۷ تیر ۱۳۹۱

[podcast]https://kadivar.com/wp-content/uploads/2012/07/Farar-e-Ghodsi-8-July-2012.mp3[/podcast]

دریافت فایل صوتی