تباعد و تقرب

 

تباعد و تقرب از جمله واژه ها کلیدی مناجاتهای ماست. یکی از کارکردهای گسترده دعا رفع تباعد انسان از خداوند و تحقق تقرب آدمی به معبودش است. تباعد نیازی به برنامه ریزی ندارد، همین که خودمان را رها کنیم و از نفس خود غافل شویم، دوری از حق و تباعد صورت می گیرد. اما تقرب نیازمند برنامه ریزی، تهذیب نفس و مداومت در خودسازی است. تقرب به خداوند و در زمره مقربین درگاه او قرار گرفتن از اهداف زندگی مؤمنانه است.

در قر آن کریم خداوند خود را نزدیک به بندگانش معرفی می کند: انگاه که بندگانم از تو درباره من می پرسند، بگو من نزدیکم (بقره ۱۸۶)، از رگ گردن به شما نزدیکتر (ق ۱۶). در سوره واقعه آدمیان سه گروه شده اند:  اصحاب میمنه و سعادتمندی، اصحاب میسره و شقاوتمندی، و پیشگامان مقرّب (السابقون السابقون اولئک المقرّبون، واقعه ۱۱-۷). پیشگامان مقرّب از لذت حضور مدام برخوردارند.

توصیف ابعاد مختلف تقرب در چهار دعای معتبر از تعالیم اهل بیت پیامبر (ص) یعنی مناجات شعبانیه، دعای کمیل، دعای عرفه و دعای ابوحمزه موضوع سومین جلسه بحثهای شعبانی است.
در مناجات شعبانیه نخستین گام در مسیر تقرب توبه و اقرار به گناهان است. شادی ملاقات با دوست از آرزوهای مقربین است. هشیار شدن از مستی تباعد گام دیگری در این مسیر است. در رابطه دو طرفه انسان و خداوند قرب از جانب او و بُعد از جانب انسان است. قلب شائق، زبان صادق و نظر حق جو سه ابزار مقربان است.مقربان «اهل ولایت» هستند. ولایت واژه دیگری به معنای ریشه ای قرب است. مقربان اهل ولایت به دنبال ازدیاد محبت الهی هستند.
در دعای کمیل تقرب با ذکر او آغاز می شود. زبان حال مومنی که به جهنم افتاده است ناله از فراق یار است نه از سوزش نار. اشتیاق به قرب حضرت حق همراه با مخلصین و موقنین و مومنین از دیگر مضامین این دعای لطیف است.
دعای عرفه با شکر خداوند به واسطه دلالت به اسباب تقرب آغاز می شود. «خدايا تو چقدر به من نزديكى، و من چقدر از تو دورم، و چه اندازه به من مهر مى ‏ورزى پس چيست آنچه مرا از تو در حجاب مى‏ كند؟» «اهل قرب» و «اهل جذب» دو گروهی هستند که در این دعا به مومنین معرفی می شوند.
دعای ابوحمزه همانند مناجات شعبانیه توبه و اعتراف به گناهان را به عنوان گام نخستین تقرب معرفی می کند.

جلسه مجازی با دانشجویان دانشگاه بین المللی سنگاپور، ۲۵ تیر ۱۳۹۱

 

[podcast]https://kadivar.com/wp-content/uploads/2012/07/Tabaod-va-Taqarrob-910425.mp3[/podcast]

دریافت فایل صوتی