ریشه اختلافات در مسئله‌ي خمس

پرسش: اینجانب اخیرا مطالعاتی در باب خمس انجام داده ام و متوجه این موضوع شده ام که تفاوت نسبتا زبادی بین نظر علمای اهل سنت و شیعه نسبت به این موضوع وجود دارد. سوال اصلی اینست که حق با کدامیک است و چرا اینقدر اختلاف بین این دو فرقه در این مساله وجود دارد؟ آیا  فتوای خمس صادره از علمای شیعه در طول تاریخ به همین شکل بوده و یا دستخوش تغییر شده است.  آیا علاوه بر آیه خمس روایاتی هم وجود دارد که در آن وجوب خمس را آن هم به این شکلی که عنوان میشود بیان کرده باشند؟

پاسخ: درباره مسئله خمس تفاوت فراوانی بین فقهای شیعه و سنی وجود دارد. ریشه این اختلاف به تفسیر آیه ۴۱ سوره انفال از یک سو و روایات ائمه اهل بیت (ع) از سوی دیگر باز می گردد. مهمترین موردی که خمس به آن تعلق می گیرد و در زمان ما موضوعیت دارد خمس ارباح مکاسب (خمس سود کسب بعد از خارج کردن مخارج سالانه) است.
در میان روایات ائمه اهل بیت (ع) نیز دو دسته روایت است: اول روایات تحلیل (عدم لزوم پرداخت خمس و حلیت تصرف خود شیعیان در آن)  که غالبا از امام باقر (َع) صادر شده است. دوم روایات وجوب پرداخت خمس که از امام کاظم (ع) و دیگر ائمه بعد از ایشان صادر شده است. فقهای شیعه نیز اگرچه دروجوب پرداخت خمس اجماع دارند اما در نحوه مصرف آن در زمان غیبت اختلاف نظر فراوان دارند.