رساله مبانی شریعت شامل سی و هفت بخش کوتاه و بلند از ششم خرداد تا سوم مرداد ۱۳۹۱ ویرایش و طی دوازده قسمت هر پنج روز یک بار منتشر شد. حال عمومی، هشیاری و بینائی نویسنده در این مدت بتدریج تحلیل رفت تا آنجا که به دو عمل جراحی دشوار تن داد، در تاریخ ۱۱ تیر ترکش دوران جنگ را از نزدیک نخاعش خارج کردند تا امکان عکسبرداری مغزی فراهم شود. و در تاریخ ۱۶ تیر در بیمارستان میلاد تهران مورد جراحی مغز قرار گرفت. احمد قابل بعد از آنکه بارها در زندان وکیل آباد مشهد از حال رفته بود در نخستین معاینه پزشک متخصص در تاریخ ۱۷ شهریور ۱۳۹۰ روانه اتاق عمل بیمارستان رضوی مشهد شده بیش از پنج ساعت تحت عمل دشوار جراحی مغز قرار گرفت. وی در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۹۰ برای تحمل باقیمانده حبس به زندان وکیل آباد مشهد فراخوانده شده بود.
اوایل خرداد مطلع شدم که حال وی مساعد نیست. ویرایش و انتشار رساله مبانی شریعت را که مورد علاقه او بود راهی برای بازگرداندن امید برای مقاومت در مقابل بیماری تشخیص دادم، گفتم در این ماههای بهار عبادت رساله را منتشر خواهم کرد و بحمدالله چنین شد. در این فاصله هشیاری وی تا دومین عمل جراحی مغز به حداقل ممکن کاهش یافت. خوشبختانه پس از عمل جراحی اخیر به کندی اما مداوم در شرف بهبودی است. بعید می دانم در این فاصله سطح هشیاریش به حدی رسیده باشد که بداند رساله مورد علاقه اش منتشر شده است.
رساله مبانی شریعت مبتنی بر رویکرد عقلانیت نسبتا حداکثری است. نویسنده با سپردن اکثر موازین شریعت بدست عقل و عقلای زمانه در پی ارائه سیمایی معقول و موجه از شریعت است. این رساله نه تنها به اتمام نرسیده بلکه مورد بازبینی نهایی نویسنده نیز واقع نشده، هرچند با اذن او منتشر شده است. ویراستار جز آماده سازی آن برای انتشار، حذف موارد تکراری، ترجمه برخی آیات، نشانی برخی مستندات، و تعیین عنوان برای برخی قسمتهای فرعی کاری نکرده است و رساله منتشرشده عینا همان است که نویسنده نوشته است. بسیاری از مطالب این رساله را وی طی دیگر مباحثش قبلا عینا مطرح کرده که با مراجعه به وبسایتش (شریعت عقلانی) مشخص می شود. مقصود او تدوین یک جای اصولی بوده که قبلا بحث کرده بوده است.
رساله مبانی شریعت حاوی نکات مهم متعددی است. نویسنده با شجاعت با نقادی رویکرد سنتی، سخنان تازه ای مطرح کرده، کوشیده است با گزینش نقلهای فراوانی از فقها و مفسرین و محدثین گذشته و معاصر تاییداتی برای مدعیات خود ارائه کرده آنها را مستدل و مستند سازد. واضح است که ویرایش و انتشار این رساله به معنی موافقت با روش و استدلالها و کلیه نتایج نویسنده نیست. تحلیل انتقادی محتوای رساله را به زمانی موکول می کنم که به امیدخدا نویسنده شفا یافته امکان مباحثه ای طلبگی فراهم باشد. اکنون همراه با خوانندگان محترم شفای عاجل او را از خدای بزرگ خواستارم.
و اخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته
رمضان ۱۴۳۳، سوم مرداد ۱۳۹۱
محسن کدیور
