حقوق مخالف سياسی در جامعه دينی
نوشتار نهم حقوق مخالف سياسي در جامعه ديني پيشگفتار حسين بن علي مخالف سياسي امويان حق بيعت نكردن با حكومت اجابت دعوت ناراضيان براي تغيير
نوشتار نهم حقوق مخالف سياسي در جامعه ديني پيشگفتار حسين بن علي مخالف سياسي امويان حق بيعت نكردن با حكومت اجابت دعوت ناراضيان براي تغيير
نوشتار یازدهم حقوق زنان در آخرت مقدمه بخش اول: بررسي تأثير جنسيت دنيوي در حيات اخروي بخش دوّم: بررسي تأثير جنسيت اخروي در برخورداري از
نوشتار دوازدهم مسألة برده داري در اسلام معاصر ضرورت بحث بخش اول: احكام بردگي فصل اول: اسباب بردگي فصل دوم: حقوق و احكام بردگان فصل
يکي از مسائل فراروي اسلام معاصر «مسئله حقوق غير مسلمانان در جوامع اسلامي» است. مسئله از آنجا آغاز مي شود که در شريعت اسلامي بين
نوشتار چهاردهم. تأمين اجتماعي در تعاليم اسلامي مقدمه بخش اول: مباني تأمين اجتماعي در اسلام بخش دوم: نظامات مرتبط با تأمين اجتماعي در شريعت اسلامي
مشاهده عقلی در معرفت شناسی ملاصدرا
۱. در ابتدای سخن، به پنج دليل، به پروفسور سيّد حسين نصر اداي احترام ميكنم: اول: به اين سبب كه نصر مسلماني پاكنهاد، متعبد و
قرآن خود را کتابی خدا ساخته، دارای نظم، انسجام و هماهنگی ویژه، انزال با نزول تدریجی، برخوردار از استحکام اولیه و تفصیل و بسط ثانویه معرفی کرده است. بازرگان در جستجوی نظم درونی قرآن به آزمونی بشری او با روش تحقیق ریاضی آماری دست زده است. در کار بازرگان شش نکته ابتکاری به چشم می خورد: یک. طول متوسط آیات، طول غالب آیات و دامنه منحنی آیات، تابع صعودی زمان نزول است و ارتفاع منحنی آیات، تابع نزولی زمان نزول آیات است. طول مبنای آیات به طور تدریجی طی ۲۳ سال نزول وحی، افزایش یافته است، از ۱۸/۲ به ۰۴/۴۲. دو. قرآن کریم ۱۹۴ بار نزول داشته است مشتمل بر سورههای مستقل و گروه آیات است. سه. تعیین سال نزول آیات: در هر سال چه دسته آیاتی نازل شده است. آیات نازل شده در هر سال، از تعداد کلمات همگون و طول متوسط یکسانی برخوردارند. چهار. تعداد کلمات نازل شده بر پیامبر در هر سال یکسان است : ۳۶۳۰ کلمه با تقریب بسیار اندک. پنج. تعیین موضوعی درصد آیات قرآن در هر سال در هفت دسته. آیات اعتقادی قرآن مجموعا ۷۵%، و آیات فقهی کمتر از ۵%. شش. آزمون مواردی را که ما تدریجی میدانیم، با شیوه تحول لفظی آیات از جمله احکام حرمت شرب خمر. آزمون این موارد با نتایج بخشهای قبلی سازگار است. این که در هر سال تقریبا تعداد کلمات نازل شده در قرآن ثابت مانده، یا طول آیات قرآن از کوتاه به بلند کشیده شده، به معجزه میماند. اگر قرآن مصنوع شخص پیامبر است و پیامبر هم یک بشر است، کدام بشر میتواند این نظم را در طول ۲۳ سال، در زمان سختی و آسانی رعایت کند؟ کار بازرگان در «حوزه تاریخ قرآن» در کتاب «سیر تحول قرآن»، همسنگ کار سترگ علامه طباطبائی در «المیزان» در حوزه تفسیر قرآن کریم است. سیر تحول قرآن مهندس مهدی بازرگان اثری ماندنی است و میتواند به عنوان «یکی از سه اثر ماندگار تاریخ قرآن در قرن حاضر» معرفی شود.
مجموعه مقالات علمی پژوهشی سمینار کانت (مطالعات انتقادي در فلسفه كانت)، تهران، ۲۸ تا ۳۰ آذر ۱۳۸۳، ویراستار ضیاء موحد. مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه
در حوزهی اعتقادات در استناد به روایات (که علی الاغلب متواتر نیستند) ضوابط عمومی علم رجال و درایه از قبیل لزومِ وثاقتِ راوی در مواردِ عدیده ای زیرپا گذاشته شده است (مرحلهی اوّل). دسیسهی تشکیلاتیِ غُلات و مُفَوِّضِه در جعل اسناد روایات اعتقادی بنام راویان موّثق به تأسیسِ «اصلِ عدمِ اعتبارِ احادیثِ اعتقادی (در مباحثِ اختلافیِ مذهبی) الّا ما خَرَجَ بالدلیل» میانجامد (مرحلهی دوّم). اصولاً در حوزهی اعتقادات و اصول دین که یقین لازم است و تقلید جائز نیست، استناد به اخبار آحاد که نهایتاً مفید ظنّ هستند مجاز نیست و فاقد دلیل میباشد (مرحلهی سوّم). در نتیجه آن دسته از مباحثِ اعتقادی که مستندی جز اخبارِ آحاد ندارند در زمرهی امورِ بی دلیل بوده، جزء مذهب محسوب نمیشوند.
یکی از تفاوتهای غیر قابل انکار بین انسانها تفاوت جنسی است، تفاوتی که مایه بقاء نوع انسانی است. آیا این تفاوت جسمانی باعث تفاوت حقوقی
۱. فلسفة اسلامي يا فلسفه در دوران اسلامي و آموزش آن قدمتي دوازده قرنه دارد.۱ ميراث مكتوب اين دوازه قرن ميراثي غني و پربار
پیوند معرفت و قدرت در فلسفه سیاسی افلاطون
چکیده سخنرانی همایش علمی حکمت و بازاندیشی سنت نبوی، ۱ اسفند ۱۳۸۵ «ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه
این مقاله به تشریح یک مسئله کلیدی اعتقادی می پردازد: ارائه پیشینه طبقه بندی اعتقادات دینی، تحلیل مهمترین طبقه بندی، و لوازم و پیامدهای آن. مسائل اعتقادی حداقل پنج گونه طبقه بندی شده اند: نخستین طبقه بندی، تقسیم مسائل اعتقادی براساس اصول اعتقادی یعنی توحید، نبوت، عدل، معاد و امامت است. دومین طبقه بندی، تقسیم مسائل اعتقادی براساس نوع مستند و دلیل اقامه شده است. از این زاویه مسائل اعتقادی بر سه نوع هستند. مسائل مستند به ادله عقلی محض، مسائلی که استناد به عقل و نقل هر دو ممکن است، و مسائلی که تنها با ادله نقلی قابل اثبات است و عقل را به آن حوزه راهی نیست. سومین طبقه بندی، تقسیم مسائل اعتقادی به مسائل اتفاقی بین همه مسلمین و کلیه مذاهب اسلامی و مسائل اعتقادی اختصاصی هر مذهب است. چهارمین طبقه بندی تقسیم مسائل اعتقادی هر مذهب به مسائل اتفاقی و اختلافی است. این دسته بندی مقدمه لازم بشری دانستن علم کلام و آزمونی لازم برای حکایتگری آراء کلامی از واقع است. پنجمین طبقه بندی، تقسیم مسائل اعتقادی از زاویه فقهی است. از این منظر اعتقادات دینی به دو قسم تقسیم می شوند: قسم اول. مسائل اصلی اعتقادی یا مسائل اعتقادی اساسی یا اصول اعتقادات (با اصول دین اشتباه نشود). اصول اعتقادات شاکله اعتقادی یک دین را تشکیل می دهند. با بودن آنها دین هست و با نفی آنها دین انکار شده است. این اصول مرزهای ایمان هستند. این قسم از مسائل اعتقادی هشت ویژگی دارند. قسم دوم. مسائل فرعی اعتقادی یا مسائل اعتقادی غیراساسی یا مسائل اعتقادی جزئی یا تفصیل اصول اعتقادات. اینگونه مسائل متوقف براصول اعتقادات هستند، در حکم شرح و تفصیل و تبیین آن اصول هستند، اگر کسی به آنها واقف نشد، اعتقاد به آنها بر او واجب نیست و به ایمان دینیش نیز خللی وارد نمی شود. اختلاف در اینگونه مسائل اعتقادی بین عالمان یک مذهب متصور است، برخلاف قسم اول که حتی بین همه مسلمانان نیز اختلافی نیست. این قسم از مسائل اعتقادی نُه ویژگی دارند. این طبقه بندی نشان می دهد که مسائل اعتقادی در نکات متعددی اختلاف دارند. معامله یکسان با همه مسائل نادرست بوده است. محورهای اختلاف عبارتند از: مرز دینداری، تحقیق و تقلید، اتحاد و اختلاف نظر عالمان، یقین و جزم، وجوب تحصیل علم و عدم وجوب آن، وجوب اعتقاد و عدم وجوب آن، و بالاخره وجوب عینی و وجوب کفایی تحقیق و وجوب مطلق و وجوب مشروط اعتقاد.
۱. در مواجهه اسلام و مدرنیته در یکصد و پنجاه سال اخیر در مجموع سه رویکرد قابل مشاهده است: • ناسازگاری اسلام و مدرنیته ,
در تحليل نهضت مشروطه نميتوان از وزن و نقش مراجع نجف به سادگي گذشت. آنان، هم در عمل و هم در نظر، مهمترين نقش را
تحلیل انتقادی نظریه عقول در حکمت متعالیه
نقش اصالت و تشکیک وجود در نظریه حرکت جوهری
العقل و الدین بین المحدث و الحکیم
در این مقاله اندیشه شیعی حول محور امامت از نیمه دوم قرن سوم تا نیمه قرن پنجم بررسی شده است. در این دو قرن، اندیشه مسلط (نیمه دوم قرن سوم تا اواخر قرن چهارم) و اندیشه مطرح (از اوایل قرن پنجم) در جامعه شیعی رویکرد بشری به مسأله امامت بوده است، و اوصاف بشری ائمه از قبیل علم لدنی، عصمت ونصب و نصالهی (نه نص ازجانب امام قبل یا پیامبر) از صفات لازم ائمه شمرده نمیشده است و یا حتی به عنوان غلو مورد انکار عالمان شیعه واقع شده است. در آن زمان شیعیان اگرچه خود را به نص و وصیت پیامبر (ص) ملزم به اطاعت از تعالیم ائمه میدانستند، اما امامان را عالمان پرهیزکاری بدون هرگونه صفت فرابشری میشناختند. در این دو قرن تغلیظ فضائل ائمه و ترویج اوصاف فرابشری ایشان رهاورد اندیشه مفوّضه است که به تدریج نمایندگی اندیشه تشیع را به دست گرفت و با نوعی تعدیل کلامی از قرن پنجم به بعد به اندیشه رسمی تشیع بدل شد. ابن غضائری، ابن جنید، مشایخ قم از جمله احمد بن محمد بن عیسی اشعری و تا حدودی ابن قبه از شاخصترین قائلان نظریه علمای ابرار محسوب می شوند. قائلان نظریه رقیب (امامت معصومان) عالمان یادشده را دارای آرائ شاذ و نادر و محدثان مدرسه قم را فاقد درایت لازم معرفی کرده اند. بیشک نظریه علمای ابرار در هزاره اخیر رأیی شاذ و نادر بوده، اما این نظریه در چهار قرن اول اندیشه شیعه را نمایندگی می کرده است. ارزیابی درایت مشایخ قم در بحث امامت به پیش فرضهای ارزیاب بستگی تام دارد. به هر حال نظریه امامت معصوم به عنوان هویت شیعی وامدار مدرسه بغداد است.
فضیلت به مثابه شالوده نظام سیاسی مطلوب افلاطون
بررسی نقش معرفت شناسی عقل فعال در حکمت متعالیه
علم و دین مهمترین دغدغهی ذهنی بازرگان از آغاز تا انجام بوده است. او در فضایی که دینداری و مسلمانی نوعی سرشکستگی محسوب میشد با افتخار در کسوت یک استاد دانشگاه از حقانیت اعتقادات اسلامی دفاع کرد و نشان داد که علوم جدید نه تنها در تعارض با ایمان دینی نیست بلکه در تأیید مدعیات دینی به کار میآیند. بازرگان نه تعارض علم و دین را باور دارد، نه به تمایز قلمرو آن دو اعتقاد دارد، بلکه علم و دین را دو امر مکمل میداند. بازرگان در نیمهی اول قرن جاری در بحث علم و دین در ایران از چند زاویه پیشکسوت است: او در یکی از علوم تجربی (ترمودینامیک) متخصصترین استاد ایرانی است. از تعالیم اسلامی مطلع و بر قرآن در حد یک مفسر مسلط است. نخستین تألیف فارسی در سازگاری علم و دین با زبان تخصصی علم جدید یعنی راه طی شده به قلم اوست. بیشترین تألیفات در حوزهی سازگاری علم و دین به او تعلق دارد. بیشترین نفوذ را در میان تحصیلکردگان در سه دهه داشته است. رویکرد بازرگان در سازگاری علم و دین در موارد زیر قابل نقد است: یک. ضعف مبانی فلسفی و چارچوب نظری و اصول تئوریک. ادعای سازگاری نیازمند ارائه مدل است. علوم تجربی نمیتوانند این مهم را برآورده سازند. دو. تبیین علمی تعالیم دینی در مورد گزارههای جهانشناسی طبیعی موجه است. اما تبیین علمی جهان ماوراء طبیعی، از جمله آخرت و نیز مناسک و عبادات قابل توجیه نیست. سه. تبیینهای علمی گزارههای دینی تبیینهایی زمانمند، موقت و مقید به بقای اعتبار فرضیههای علمی هستند. حال آن که گزارههای دینی به ویژه در حوزهی اعتقادات ثابت، فرازمانی و غیرمتغیرند. عمر اینگونه تبیینها طولانی نیست. چهار. دین زبان خاص خود را دارد؛ این زبان، نه فلسفی است نه عرفانی است و نه علمی. این زبان را به زبان علمی تقلیل دادن، فروکاهش بسیاری از معارف متعالی دین است. پنج. رویکرد بازرگان در بحث سازگاری علم و دین پس از وی چندان قابل تداوم نیست. سازگاری علم و دین منشوری چندپهلو است و هر پهلوی آن مدل خاص خود را میطلبد.
برای تماس می توانید از نشانی ایمیل
[email protected]
استفاده کنید.