خرداد ۱۳۹۹

در میان رویکردهای معاصر فلسفه دین رویکرد الهیات شکاکانه از جمله موجه‌ترین دفاع‌ها از خداباوری است. انسان تلازم بین شرّ و خیرهای بزرگتر و خود آن خیرهای بزرگتر را درک نمی کند. با دانش محدود آدمی اثبات اینکه جهانی بهتر از جهان موجود ممکن است ممتنع می‌باشد. اثبات ارتباط کلی هر شر طبیعی با شرّ اخلاقی و مشخصا گناه (موجبه کلیه) به لحاظ عقلی غیرقابل اثبات است. در فلسفه و الهیات اگزیستانسیالیسم عظمت شرور متافیزیکی باعث می شود شرور طبیعی و اخلاقی دم دستی فرض شود.

خشونت ناموسی پس مانده دوران قبایلی است، مطلقا قابل دفاع نیست، و باید ریشه کن شود. قتل فجیع دختری به‌دست پدرش – که بر فرض اثبات جرمش در دادگاه صالح چند ضربه شلاق بوده – غیرت نیست، سبعیت محض است. جاهلانی که مشوق چنین جنایت فجیعی بوده اند شریک جرم قاتل هستند. پلیس و قاضی که او را به جای تحویل به مادر یا بهزیستی به‌چنین پدری تحویل داده اند باید پاسخگو باشند. مجازات خارج از دادگاه و تسهیلات نفی قصاص پدرِ فرزندکش غیرعادلانه، غیراخلاقی، غیرعقلایی و غیرکارآمد است.

برهان شرّ در صورتی تمام است که قدرت خداوند بر محالات منطقی هم تعلق بگیرد. خداوند «دلیل اخلاقی لازم و کافی» برای وجود شرور موجود داشته است، به نحوی که در برنامه جامع الهی برای عالَم، این شرور برای تحقق خیر بزرگتر ضروری بوده است. شرور اخلاقی محصول انتخاب نادرست موجود مختار و انتخاب گزینه شرّ است. این‌که بپنداریم بر خدا لازم باشد تا انسانی خواست مرتکب شرور شود، از او سلب اختیار کند، این تناقض است. شرور ارتکابی انسان در مقابل خیر کثیرِ اختیار او قلیل محسوب می شود.