خرداد ۱۴۰۰

یادداشت

درسها و عبرتهای انتخابات ۱۴۰۰

نرخ مشارکت مردم در این انتخابات به انتخابات غیررقابتی مجلس در سال ۱۳۹۸ بسیار نزدیک، و نسبت به انتخابات ریاست جمهوری قبل ۲۹.۷۶٪ کاهش داشته است. میزان تحریم با رشد ۲۴.۰۸٪ به ۵۱.۲۱٪ بالغ شده است. میانگین مدافعان نظام در سه انتخابات اخیر ۳۳.۰۲ ٪ شهروندان واجد شرایط رای بوده است. قائلان به اصلاح ناپذیری نظام با گسترده ترین پایگاه اجتماعی بیش از یک سوم واجدان شرایط رای را تشکیل می دهند. اصلاح طلبانی که مردم را به رای دادن تشویق کردند، با کدام تحلیل و تخمین آماری چنین کردند؟

سخنرانی

چرا رأی نمی دهم؟

به چهار دلیل در انتخابات جاری شرکت نمی کنم: اول. عبث و بی‌فایده بودن شرکت منتقدان وضع موجود در انتخابات نظام اصلاح ناپذیر؛ دوم. استمرار استدلال مخدوش انتخاب بین بد و بدتر؛ سوم. ریاست جمهوری در نظام ولایت مطلقه فقیه در هیچیک از تصمیم‌سازی‌ها کلان نقشی ندارد. چهارم. شرکت در چنین انتخاباتی رأی به مشروعیت نظام ولایی و حکومت اسلامی است: فرق نمی کند به چه کسی رای می دهید یا رای سفید یا باطله بدهید، مهم این است که رای بدهید و درصد شرکت‌کنندگان در انتخابات را بالا ببرید!

اخبار

اقتدار و اقتدارگرایی

سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۳۰ خرداد. اقتدارگرایی یعنی چه؟ در علوم اجتماعی و سیاسی معاصر آن را چگونه تعریف کرده و چه مختصاتی برای آن ذکر کرده‌اند؟ مختصات اصلی آن به شکل مشخص چیست؟ شخصیت اقتدارگرا با پیشوای فاشیست چه تفاوتی دارد؟ در دائرة‌المعارف‌های علوم سیاسی و اجتماعی چه رهبرانی به عنوان مصادیق اقتدارگرایی معرفی شده‌اند؟ با توجه به معنای علمی اقتدارگرایی که صد در صد منفی است، انتساب آن به پیامبر اسلام چه هدفی را دنبال می کند و کدام مشکل را حل کرده است؟

مصاحبه تحلیلی

انتخابات و آینده نظام، رهبر مهره‌چین است یا مهره؟

انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ انتخابات مهمی است، به دلیل احتمال درگذشت رهبری در این دوره، و انتخاباتی غیررقابتی که رقابت جدی بین بیعت با نظام و عدم مشروعیت آن است. نظام به انتخابات غیررقابتی معاون اجرایی رهبری که همان انتصاب در قالب انتخابات یا بیعت با نامزد نظام است تن داده است. در انتخابات پیش رو به دلیل اصلاح ناپذیری جمهوری اسلامی شرکت نمی کنم و رأی نمی دهم. منطق شرکت در انتخابات غیررقابتی همان منطق پوسیده انتخاب بین بد وبدتر و شرکت در مناسک انتخابات به هر قیمتی است.

زندگی مؤمنانه

زندگی مؤمنانه

زندگی مؤمنانه معادل زندگی خردمندانه، اخلاقی، معنوی، عارفانه، و فقهی متشرعانه به تنهایی نیست. هیچکدام از این امور را نمی توان جایگزین «مؤمنانه» کرد. زندگی مؤمنانه در عین برخورداری از کلیه فضیلتهای مذکور چیزی بیشتر دارد، و آن ایمان به خدا و آخرت است. اشتباه محض است که کسی فکر کند چون مؤمن است در عرصه های دنیوی، عرفی و علمی از امتیازی برخوردار است. اینکه کسی فکر کند که در دوران مدرن دیگر اسلام و ایمان بی اعتبار است و باید فاتحه زندگی مؤمنانه را خواند، قابل پذیرش نیست.

مصاحبه تحلیلی

جمهوری اسلامی مرحلۀ گذار به حکومت اسلامی بود

حسن روحانی آخرین رئیس‌جمهور ایران است. از این به بعد ایران «معاون اجرایی رهبر» دارد که البته همچنان اسم تشریفاتی رئیس‌جمهور را یدک می‌کشد. نظام می‌داند در فضای آزاد و رقابتی فاقد پایگاه اجتماعی است و ممتنع است که در یک رقابت عادلانه و آزاد نامزد مورد نظرش رای بیاورد. زمامداران جمهوری اسلامی و منصوبین ایشان هرگز به جمهوریت باور نداشته اند. جمهوری اسلامی حکومت گذار به «حکومت اسلامی» بوده است. گام اول اجماع ملی بر اصلاح‌ناپذیری نظام موجود مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه و سیطره اختاپوسی سپاه پاسداران است.

یادداشت

درگذشت منتقد خط امامی رهبری

محتشمی‌پور نخستین معترض به تشریفاتی کردن مجلس خبرگان و ماه‌نامه بیان او مهمترین تریبون اعتراض جناح چپ به سیاستهای انقباضی دومین رهبر جمهوری اسلامی بود. او مرید آقای خمینی بود اما چنین ارادتی به جانشینش نداشت و گردن‌کشی می‌کرد. به همین دلیل او و همفکرانش حذف شدند. محتشمی‌پور در انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۱۳۸۸ «مسئول کمیته صیانت از آراء ستاد انتخاباتی مهندس میرحسین موسوی» بود. بعد از حصر غیرقانونی موسوی، کروبی و رهنورد، ده سال آخر عمرش را در اعتراض به حاکمیت در بیت آقای خمینی در نجف عزلت گزید.

اخبار

زندگی مؤمنانه

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۳ خرداد. سلسله جلسات ماهانه مجازی با جمعی از دانشگاهیان ایرانی مقیم آمریکای شمالی که دغدغه زیست مؤمنانه برای خود و فرزندانشان دارند برگزار می شود. جلسه اول: مباحث مقدماتی: چگونه در دوران مدرنیته مومن باقی بمانیم؟ با کدام رئوس اعتقادی، موازین اخلاقی و احکام شرعی؟ چگونه فرزندانمان را مؤمن تربیت کنیم؟ چرا هر زندگی اخلاقی یا معنوی یا خردمندانه یا عارفانه یا متشرعانه لزوما زندگی مؤمنانه نیست؟ آیا ایمان به خدا، آخرت و غیب در دنیای مدرن اصلا معنی دارد؟

چالش اسلام و قدرت

پست و کژ شد از تو، معنی سنی

قسمت یازدهم. در مثنوی تقدم عشق بر زهد مسلم است، اما قرآن مدافع خوف زاهدانه منهای محبت الهی نیست! منطق مولانا در مورد جهنم، عذاب، غم، و گریستن با منطق قرآن فرقی ندارد. هدف جنگهای پیامبر در مثنوی کسب قدرت و تغلب نیست، نفی صریح اقتدارگرایی! «حکایت آن مؤذن زشت آواز، که در کافرستان بانگ نماز داد و مرد کافری او را هدیه داد» در مثنوی زبان حال نسبت ادعای پیامبر اقتدارگرا و اسلام است: من همه‌ی عمر این چنین آواز زشت / هیچ نشنیدم درین دیر و کِنِشت.

اخبار

پست و کژ شد از تو، معنی سنی

سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۶ خرداد. به کدام دلیل عشق و طرب صوفیانه بر تقوی و خشیت قرآنی ترجیح دارد؟ مثنوی و دیوان شمس را شاقول و مرجع قرآن دانستن چه مقدمات معرفت شناختی و الهیاتی دارد؟ آیا احدی از عارفان سروده‌های خود را بر قرآن ترجیح داده، از نواقص کلام الهی داد سخن داده اند، یا برعکس کوشیده اند در مقابل متکلمان و فقیهانِ سرگرمِ ظواهر قرآنْ «جنبه های باطنی» کلام الهی را برجسته سازند؟ آیا مثنوی معنوی مولانا ادعای پیامبر اقتدارگرا را تأیید می کند؟

یادداشت

انتخابات بی‌معنی، رئیس جمهور منصوب

جمهوری اسلامی در حال استحاله تدریجی به اصل خود «حکومت اسلامی» است. در این نظام که هرگز جمهوری نبوده، هیچ‌گاه انتخاباتی کاملا دموکراتیک و آزاد برگزار نشده، اما در مقاطعی انتخابات رقابتی و معنی‌دار صورت گرفته است. بعد از درک هزینه بسیار بالای «مهندسی انتخابات»، و اطمینان از عدم امکان پیروزی نامزدهای مورد نظر حاکمیت (اصول‌گرایان تندرو)، نظام قید «انتخابات رقابتی» را زده است. معنی صریح آن «بی‌معنی شدن انتخابات» و تن‌دادن به «رئیس جمهور منصوب» و تبدیل انتخابات به «بیعت با رهبری و نظام» است، نه انتخاب رئیس جمهوری.

یادداشت

ایضاح مجتهد شبستری

شبستری: ایضاح‌خواهی شما موجب خیر شد. ظاهرا طرز بیان اینجانب در متن پیشین نارسا بوده و موجب پاره‌ای از برداشت‌ها شده که منظور من نبوده است. صواب دیدم آن متن تصحیح شود تا ابهام‌ها برطرف گردد. ایشان همچنان اطمینان ندارد که قرآن را انسان واحدی بنام محمد بن عبدالله بلکه موجود متعالی واحدی بنام خداوند ساخته و پرداخته است. متاسفانه آقای مجتهد شبستری تحقیق کافی نکرده، تا کنون از تحقیقات مستشرقان در این امر بی‌اطلاع بوده، و مهم‌تر از آن از نقد و رد آنها هم ظاهرا هنوز خبر ندارد.

چالش اسلام و قدرت

از قیاسش خنده آمد خلق را

چالش اسلام و قدرت، جلسه دهم. هیچیک از شواهد قرآنی و روایی ادعای پیامبر اقتدرگرا از بوته نقد سربلند درنیامد. اصناف دین ورزی سروش از جمله مدلهای انسان و اسلام «تک ساحتی» است، که پیچیدگی شخصیت انسان تحویل به تفکیک ساده اندیشانه، تک عاملی، و انتزاعی فقه و فلسفه و عرفان شده است. کمال اسلام در جمع ساحتهای مختلف عرفانی، اخلاقی، فلسفی و فقهی آن است. مقایسه قرآن با «کتب مرجع!» (مثنوی و دیوان شمس) و نه برعکس، از مصادیق مقایسه کچلی طوطی با جولقی در دفتر اول مثنوی است.

یادداشت

تقاضای ایضاح

محمد مجتهد شبستری خبر داده دو مدعای این‌که تمامی متن قرآن اثر یا آثار یک شخص است که «نبی» بوده و جهان را وحیانی قرائت کرده و این‌که آن شخص پیامبر اسلام بوده با پژوهش‌های متأخر مورد تردید قرار گرفته ‌است. اگرچه پژوهشهای تاریخی درباره قرآن را به دقت دنبال می کنم و هیچیک را با موازین علمی قانع کننده نیافته‌ام، اما از باب احتیاط می پرسم: کدام پژوهشهای متأخر شما را به چنین نتیجه ای رسانده است؟ بعد از پاسخ ایشان ارزیابی اعتبار این‌گونه پژوهشها کار دشواری نخواهد بود.