عید سعید فطر ۱۴۰۲
عید سعید فطر چه زمانی است؟
الف. اینکه چه روزی اول یا آخر ماه قمری است، همانند تشخیص ماه‌های شمسی مسئله ای علمی (نجومی) است و در زمره احکام فقهی نیست تا از شئون فقیه و مجتهد یا حاکم شرع باشد، و بالتبع تقلیدبردار هم نیست.
ب. اما اینکه ۱) در تشخیص اول ماه قمری و امکان رؤیت ماه محاسبات علمی معتبر است، یا رؤیت بالفعل هلال ماه ملاک است و محاسبات علمی نه طریقت دارد نه موضوعیت؛ یا ۲) طریق احراز ماه جدید قمری امکان رؤیت هلال ماه با چشم غیرمسلح است، یا مطلق رؤیت ولو با تلسکوپ است، یا زمان تولد ماه بدون ارتباط با امکان یا فعلیت رؤیت است؛ یا ۳) امکان رؤیت ماه در هر جای کره زمین بر مردم سراسر جهان کافی است، یا امکان رؤیت در مناطقی ملاک است که حداقل حدود یک ساعت شب مشترک با محل سکونت دارند؛ و مسائلی از این قبیل از أمور اجتهادی و فقهی هستند، و منشأ اختلاف در تشخیص اول ماه قمری در استنباطهای مختلف از آیات و روایات نیز در همین محورهاست.
پ. اما تطبیق همین امور بر جهان خارج و تعیین اینکه دقیقا چه روزی اول ماه رمضان یا شوال در هر سال است از حوزه ولایت فقیه یا حاکم شرع، اجتهاد و تقلید فقهی و شئون مجتهد بیرون است و هر مسلمانی می تواند شخصا تحصیل یقین کند یا به هر طریق یقین آوری عمل کند.
ت. هر طریقی که باعث اطمینان به حلول ماه رمضان شود قابل قبول است، چه رؤیت هلال، چه محاسبات ریاضی نجومی.
۱) امکان رؤیت هلال ماه رمضان بر اساس محاسبات معتبر علمی در یکی از مناطق کره زمین با چشم غیر مسلحبه سادگی، و ۲) بنا بر احتیاط مستحب رؤیت هلال ماه با چشم غیر مسلح در محل سکونت یا در مناطقی از کره زمین که حداقل حدود یک ساعت شب مشترک با محل سکونت دارند برای احراز ماه جدید کافی است.
۳) هرچند امکان رؤیت هلال ماه با چشم غیر مسلح به سادگی در هر نقطه کره زمین برای همه مناطق خالی از قوت نیست.
ث. با توجه به نکات فوق امروز جمعه ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲، ۲۱ آوریل ۲۰۲۳، اول شوال ۱۴۴۴ عید سعید فطر است. در غروب پنجشنبه در برخی ایالات آمریکا هلال ماه رؤیت شده است.
ج. با فطریه های خود مرهمی بر زخم آنها که ندارند باشیم. در پرداخت فطریه امساک نکنیم، با سخاوت فطریه خود را مستقیما به فقرا یا مراکز خیریه بپردازیم.
عیدانه
با همه مشکلات و مصایب خدا را شاکریم که توفیق استفاده از برکات ماه مبارک رمضان را پیدا کردیم. در عید فطر امسال خدا را بر همه نعمتهایش شکر می گزاریم و دعا می کنیم شاهد روزهای بهتر و بانشاط‌‌تری برای خود، کشورمان، شیعیان، مسلمانان جهان و بلکه بشریت باشیم.
عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت
صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت
سالهای گذشته نوشتم که اصل شعر از قاآنی است، اما مصرع دوم آن چنین است: صد شکر که این آمد و صد «شکر» که آن رفت. شعر ملک الشعرای بهار هم این بوده: «شاهی به میان آمد و شاهی ز میان رفت / صد شکر که این آمد و صد «حیف» که آن رفت.» که شعرش ربطی به ماه رمضان ندارد! در این شعر مشهورِ مونتاژ شده مصرع اول از قاآنی است و مصرع دوم از ملک الشعرای بهار! برای رعایت امانت داری و رفع ابهام نوشتم. حالا بیاییم سر عیدانه‌های اصیل غیرمونتاژی. از همشهری خودم جناب سعدی شیرازی شروع می کنم:
الوداع ای زمان طاعت و خیر/ مجلس ذکر و محفل قرآن
مُهرِ فرمان ایزدی بر لب/ نفْس در بند و دیو در زندان
این مصراع هم از جناب حافظ شیرین سخن:
روزه یک سو شد و عید آمد و دل‌ها برخاست
با این ابیات زیبا از دیوان غزلیات شمس جناب مولانا گفتارم را به پایان می برم:
عید بر عاشقان مبارک باد! / عاشقان! عیدتان مبارک باد
عید آمد به کفْ نشان وصال / عاشقان! این نشان مبارک باد
عید آمد و عید آمد وان بخت سعید آمد / برگیر و دُهُل می‌زن، کان ماه پدید آمد
عید سعید فطر بر همه مؤمنان مبارک باد
