شریعت و سیاست

شريعت و سياست

شريعت و سياست، مباحثي در نحوه حضور دين در عرصه عمومي كتابي است در موضوع انديشه و فقه سياسي در اسلام شيعي با نگاهي به تجربه معاصر ايران. اين كتاب مبتني بر دو مبناي ذيل است: يك: دفاع از اسلام سياسي و نقد ديدگاه جدائي مطلق دين و سياست. دو: دفاع از نحوه حضور دموكراتيك اسلام در عرصه عمومي و نقد منصفانه ديدگاه رسمي تكليف‌گراي ولائي.
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقدمه

مقدمه

  مقدّمه بسم‌الله الرّحمن الرّحیم الحمدلله ربّ‌العالمين و صلّي‌الله علي محمّد و آله بررسي نسبت دين و سياست از مهمترين مباحث معاصر در دو حوزه دين‌پژوهي و فلسفه سياسي است. تا اواخر دهة هفتم قرن بيستم ميلادي انديشة سياسي رايج سكولاريسم (تقليل نقش دين در عرصة عمومي) و انحصار دين‌‌ورزي به عرصة خصوصي بود. هرچند در انديشه فلسفي معاصر نيز سكولاريسم (تقليل نقش دين در صحنة حيات) مطرح است، اما هرگز تفكر غالب نبوده و نيست. از حدود سي سال پيش با وقوع برخي اتفاقات ازجمله انقلاب اسلامي ايران، با…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
بخش اول: قرآن و سیاستمقاله

زندان در قرآن

ازجمله‌ حربه‌‌هايي‌ كه‌ در طول تاريخ، به‌ شكل‌ گسترده‌اي‌ عليه منتقدان و مخالفان به‌‌كار گرفته‌ شده، حربه‌ كهنه‌ زندان‌ است. از آنجا كه‌ در توجيه‌ و تجويز زندان‌ از دين‌ فراوان‌ هزينه‌ مي‌شود، مناسب‌ ديدم‌ از زاويه‌ نگاه‌ قرآن‌ كريم‌ ــ به‌عنوان‌ نخستين‌ منبع‌ انديشه‌ ديني‌ ــ پديده‌ زندان‌ را مورد بررسي‌ قرار دهم.‌
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
بخش اول: قرآن و سیاستمقالهسخنرانی

تفرعن در قرآن

تفرعن در قرآن دو نکته مقدماتی فرعون در قرآن ضوابط قرآنی تفرعن . ضابطه اول:  خدايي‌کردن انسانِ زميني ضابطه دوم: استخفاف و تعبيد مردم ضابطه سوم: استفادۀ ابزاري از دينِ مردم ضابطۀ چهارم: معرفي شيوه مديريت، خود به‌عنوان بهترين شيوه بدون ارائۀ کوچک‌ترين مدرک ضابطۀ پنجم:  ناحقّ بودن و ضدّ رشدبودنِ خطّ مشي . ضابطۀ ششم: تطميع و تملّق، راه تقرّب به فرعون . ضابطۀ هفتم: مخالفت با فرعون ، جرم ضدّ امنيّتي با مجازات سنگين ضابطۀ هشتم: تکیۀ فراعنه برقدرت نظامي و ترور شخصیّت مخالفان تدبّر در تفرعن قرآنی…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
بخش دوم: سنت و سیاستمقاله

عالمان دين، انتظارات و انتقادات امام حسين (ع)

عالمان دین، انتظارات و انتقادات امام حسین(ع) خطبه حسيني در انتظارات و انتقادات از عالمان دين مهمترين وظايف عالمان دين انتقاد امام حسين (ع)‌ از عالمان عصر خود اهداف نهضت حسيني   عالمان دين، انتظارات و انتقادات امام حسين (ع)* در ميان اولياء مذهب ما از هيچكس به‌اندازه امام حسين (ع) سخن گفته نشده است. ازسوي ديگر نهضت حسيني بيشترين تأثير را در فرهنگ ما داشته، حركت‌وشور آفريده، سوز و اشك را باعث شده و به همدلي و تأسّي منجر شده است. و از جانب سوم، آنچنان‌كه سرنوشت همه امور…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش دوم: سنت و سیاست

امنیت، عدالت و رفاه در تعالیم امام جعفر صادق (ع)

امنیت، عدالت و رفاه در تعالیم امام جعفر صادق (ع) يك: نيازهاي اصلي جوامع بشري دو: وظائف حكومت در پاسخ امام صادق (ع) به نامه عبدالله نجاشي   امنیت، عدالت و رفاه  در تعالیم امام جعفر صادق(ع) دومين منبع انديشه اسلامي روايات بجا مانده از پيامبر(ص) و ائمه هدي(ع) است. بيشترين حجم روايات، احاديثي است كه از امام صادق (ع) نقل شده است، اهميت معارف منقول از جعفر بن محمد(ص) به ميزاني است كه شيعه به ايشان منسوب شده است: «شيعه جعفري». كمتر مسئله ديني (اعم از اعتقادي، اخلاقي و…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
بخش دوم: سنت و سیاستمقاله

ضوابط اطاعت شرعي در تعاليم سياسي امام رضا (ع)

. ضوابط اطاعت شرعي در تعاليم سياسي امام رضا (ع) تمامي اطاعت‌هاي انساني محدود و مقيّد به عدم معصيت خداوند است سه قید همه اطاعت‌های شرعی . نتیجه   ضوابط اطاعت شرعي در تعاليم سياسي امام رضا (ع) سياست علم به‌كارگيري و مواجهه با قدرت است. سياست ديني به‌كارگيري و مواجهه با قدرت با رعايت ضوابط ديني است. به گزارش قرآن كريم، از انبياء گذشته سليمان(ع) ، داود(ع) و يوسف(ع) در عصر خود زمامدار بوده اند. (1) به‌علاوه ذوالقرنين و طالوت نيز از اولياء الهي بوده‌اند كه در مقطعي قدرت…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش دوم: سنت و سیاست

ستم‌شناسی و زمان‌شناسی ( سيري در آراء اجتماعي امام جواد(ع) )

ستم‌شناسی و زمان‌شناسی ( سيري در آراء اجتماعي امام جواد(ع) ). آشنائی با تعالیم اجتماعی امام جواد(ع) درس اول ستم‌شناسی درس دوم زمان‌شناسی   ستم‌شناسي و زمان‌شناسي سيري در آراء اجتماعي امام جواد(ع) امام محمدبن علي‌‌الجواد (رمضان 195ـ ذيقعده 220) نهمين امام اهل بيت(ع) است. امام ابوجعفر ثاني محمدتقي(ع) در ميان پدران و اجدادش زودتر از همه به امامت رسيد و كمتر از همه عمر كرد. به بياني ديگر امام جواد(ع) نسبت به اجدادش جوان‌ترين امام است. امام جواد(ع) به‌واسطۀ جواني بارها ازسوي عالمان آن زمان و حكومت وقت مورد…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش سوم: دین و سیاستسخنرانی

دينداري و دورويي

دينداري و دين‌ورزي به‌همان ميزان كه بركت‌آفرين و پرسود بوده است، آنگاه كه به آفات اخلاقي، اجتماعي و سياسي آلوده مي‌شود، انسان‌ستيز و خردسوز خواهد شد. ازجمله آفاتي كه مي‌تواند چهرۀ پرفروغ دين و دينداري را به نكبت خود بيالايد، آفت دورويي و بسط روحيۀ نفاق است. آسيب‌شناسي ديني از منظر اخلاق فردي و اجتماعي از ضروريات جوامع ديني است.
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش سوم: دین و سیاستسخنرانی

دينداری و پرسشگری

دینداری و پرسشگری پرسش‌هايي در باب دينداري و پرسشگري‌ اقسام پرسش قرآن و پرسشگري پرسش‌هاي ناشايست پرسشگري و بت‌شكني شخصيت‌هاي مافوق سؤال‌ امام علي‌(ع ‌) و پرسشگري دينداري و پرسشگري   دينداري و پرسشگري*   جامعه امروز ما بيش از هر زمان ديگري به مباحث بنيادين ديني و مسائل اساسي مذهبي نياز دارد، سؤال‌هاي جديدي در انديشه ديني مطرح شده است‌، سؤال‌هايي كه براي گذشتگان ما كمتر مطرح بوده است كافي است به كتب بزرگان و عالمان‌ ديروز مراجعه كنيم. براي نمونه به آثار مرحوم علامه طباطبايي و استاد شهيد…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش سوم: دین و سیاست

فلسطین و همزیستی ادیان

كي از شرايط ضروري برقراري صلح و بازگشت آرامش و امنيت به فلسطين همزيستي مسالمت‌آميز اديان الهي و سپردن كار فلسطين به فلسطيني‌هاست. سرنوشت فلسطين و آيندۀ بيت‌المقدس و نحوۀ ادارۀ آن قبل از همه به اهالي آن مربوط است. دفاع ما از مسألۀ فلسطين دفاع از حقوق انساني اهالي فلسطين است. اعتراض به تجاوز به حقوق يك ملّت، غصب يك سرزمين، كوشش براي حذف آن يا تكّه‌تكّه‌كردن آن، اقدام مبتني بر زور براي تغيير جغرافياي منطقه، نسل‌كشي، آواره‌كردن ساكنان يك سرزمين از خانه و كاشانه‌شان به بهانه‌هاي واهي مذهبي…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش چهارم: سیاست دینی

حکومت قَسری

در زبان فارسي واژه «قَسري‌» چندان مانوس نيست‌. قَسر يعني با زور و اكراه به كاري واداشتن‌. دير يا زود حكومت قسري تسليم ‌اراده ملي مي‌شود. سرعت زوال حكومت قسري به‌ميزان رشد فرهنگي جامعه و درجۀ شجاعت و درايت فرهيختگان و عالمان آن جامعه بستگي دارد.
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهسخنرانیبخش چهارم: سیاست دینی

از مشروطه سلطنتی تا جمهوری ولائی

نهضت مشروطه نخستين كوشش براي محو سلطنت مطلقه از حيات سياسي ايران بود، اما عمر سلطنت مشروطه در ايران حتي به دو دهه هم نرسيد و سلطنت مطلقه نهادهاي مشروطه را به امور تشريفاتي و ظاهري تبديل كرد. انقلاب اسلامي دومين كوشش براي استقرار حكومتي مستقل، آزاد، عادلانه و اسلامي بود كه پيش نويس قانون اساسي جمهوري اسلامي حكايتي صادق از آن مطالبات است. عمر جمهوري اسلامي نيز حتي به يك سال هم نرسيد و در زير نام جمهوري اسلامي، حكومتي استقرار يافت كه مي‌توان از آن به «جمهوري ولايي»…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش چهارم: سیاست دینیسخنرانی

ضوابط نظارت بر عملکرد رهبران

ضوابط نظارت بر عملکرد رهبران در ضرورت مطلق نظارت نیاز تمامی انسان‌ها به نظارت نظارت بر رهبران از حقوق اولیه آحاد ملت است . نظارت فقیهان و خبرگان بر رهبران نظارت عمومی بر عملکرد مقام رهبری . ضوابط دوازده‌گانه نظارت بر عملكرد مقام رهبري ضوابط نظارت بر عملكرد رهبران* فقدان يا ضعف نهادهاي نظارتي در يك جامعه حاكي از عدم سلامت نظام مديريتي آن است. ارزيابي منصفانه خادم را از خاطي و خائن جدا مي‌كند. در حوزه سياست بشري هيچ انساني بي نياز از نظارت نيست. نظارت بر حاكمان، حق…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهسخنرانیبخش چهارم: سیاست دینی

معناي ادعای الوهیت در ادبيات ديني

معناي ادعای الوهیت در ادبيات ديني یکه‌سالاری دینی و ادعای الوهیت صفات لازمه الوهیت احکام بشری پیامبر در قضاوت و سیاست سیاست‌ورزی آزادی‌خواهانه ائمه اطاعت مطلقه، شعبه‌ای از الوهیت نقد ادله لزوم اطاعت مطلقه از ولایت فقیه لوازم اولویت مصلحت نظام بر احکام شرع ولي فقيه را ميزان اسلام دانستن از مصاديق ادعاي الوهيت است نمونه‌هائی از ادعای الوهیت   معناي ادعاي الوهيت در ادبيات ديني 1. یکه‌سالاری دینی و ادعای الوهیت يكي از آفات جدي حكومت‌هاي ديني يكه‌سالار «ادعاي الوهيت» است. تمركز قدرت مطلقه غير مسئول نظارت‌ناپذير مادام‌العمر اگر…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
بخش چهارم: سیاست دینی

شرع شورای نگهبان در برابر قانون مجلس

شرع شورای نگهبان دربرابر قانون مجلس مراد از موازين شرع و احكام اسلام مطابقت يا عدم مغايرت با احكام اسلام؟ مقصود از تشخيص عدم مغايرت احكام اسلامي یعنی فتاوای فقها احکام ثابت نه متغیر دیدگاه بدیع میرزای نائینی رأی ابتکاری شهید صدر خروج احکام قضائی و ولائی از احکام شرع راه حل پیشنهادی نتیجه بحث پاسخ به سؤالات کارشناسان حقوقی   شرع شورای نگهبان در برابر قانون مجلس* نحوه اجرای اصول 94 و 96 قانون اساسی درخصوص انطباق مصوبات مجلس با موازين شرع عنوان بحث نحوه اجراي اصول 94 و…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش چهارم: سیاست دینی

فقاهت و سیاست

فقاهت و سیاست نقش کلیدی فقاهت در ‏قانونگذاري عدم اشتراط فقاهت در تصدي بالمباشره و مستقيم سياست فقاهت و سياست* مسئله «ولايت فقيه» به‌لحاظ نظري قدمتي دويست ساله و به‌لحاظ عملي پيشينه‌اي بيست و پنج ساله دارد. تجربه ولايت فقيه تحت نام «جمهوري اسلامي» در ‏ايران فرصت نيکويي است براي ارزيابي اين نظريه سياسي، نظريه ولايت فقيه اگرچه به‌لحاظ پيشينه نظري و تحقق عملي شيعي است، اما ديگر مذاهب ‏اسلامي نيز ظرفيت پذيرش آن را دارند. چراکه شيوه‌اي از حکومت اسلامي است که به‌دنبال اجراي احکام شريعت است و زمام…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهسخنرانیبخش چهارم: سیاست دینی

فريضه نقد قدرت

فريضه «نقد قدرت» يکي از ضروریات امروز جامعه ما است. به‌طور کلي زماني که انقلاب اسلامي در ايران آغاز شد دو تلقي از اسلام رو در روي يکديگر قرار گرفت. يک تلقي، تلقي جديدي بود که بعداً نام «اسلام سياسي» به آن نهاده شده و تلقي ديگر تلقي «سنتي» از اسلام بود. براي اينکه بار ارزشی بر آن ننهيم صرفا آن را با نام «اسلام غير سياسي» ياد مي‌کنيم. مراد از اسلام سياسي اسلامي نيست که صرف و هزينه سياست مي‌شود، بلکه مرادم اين است که در حوزه عمومي آيا…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مصاحبه تحلیلیمصاحبهبخش پنجم: اسلام و مردم‌سالاری

شمس‌الدین و مردم‌سالاری دینی

ما مي‌توانيم انديشۀ جديد شمس الدین را خلاصه كنيم در دو نكته: يكي در فقه سياسي است كه ايشان با عدم پذيرش ولايت عامه فقيه، قائل به نوعي مردم‌سالاري ديني مي‌شود و تمام اركان جامعه را به انتخاب مردم مي‌داند و اين نكتۀ خيلي مهمي است. و نكتۀ دوم اينكه براي زنان هم حق زمامداري و هم قضاوت را قائل مي‌شود.
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش پنجم: اسلام و مردم‌سالاری

ولايت فقيه و مردم‌سالاري

ولايت فقيه مفهومي است كه پس از انقلاب اسلامي ايران به‌عنوان حكومت اسلامي شيعي بر سر زبان‌ها افتاد و اكنون نزديك به ربع قرن از تجربه آن مي‌گذرد. يكي از سؤالات مطرح درباره سياست در ايران معاصر اين است، «آيا ولايت فقيه با مردم‌سالاري سازگار است؟» اين سؤال را از دو منظر مي‌توان پاسخ داد، يكي از زاويه انديشه سياسي و ديگري از دريچه جامعه‌شناسي سياسي و بررسي آنچه در ايران رخ داده است. اين مقاله از منظر اول به مسئله نگريسته است و سه پاسخ عيني را به مثابه…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
مقالهبخش پنجم: اسلام و مردم‌سالاری

اسلام و دموكراسی، سازگاری یا ناسازگاری؟

-  ضوابط دو تلقي از اسلام -  ضوابط دموكراسي -  اسلام و دموكراسي -  اصل اول: اسلام و نظارت همگاني -  اصل دوم: اسلام و برابري سياسي -  اصل سوم: امكان تصميم‌گيري عمومي دربارۀ  مقررات و سياست‌ها اسلام و دموكراسي، سازگاري يا ناسازگاري؟* اسلام يكي از اديان زندۀ  جهان معاصر است و بيش از يك پنجم ساكنان كرۀ  زمين متدين به آن هستند. ازسوي ديگر دموكراسي نيز يكي از مطلوب‌ترين و رايج‌ترين شيوه‌هاي ادارۀ  سياسي در دنياي معاصر است، تا آنجا كه ميزان تحقق آن در هر جامعه‌اي شاخص توسعه…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
سخنرانیبخش پنجم: اسلام و مردم‌سالاری

نقش اسلام در گذار به دموکراسی در ايران معاصر

-  دو سؤال کلیدی -  مقوّمات و ارکان دموکراسی -  دموکراسی و استبداد در ایرانِ سده اخیر -  اسلام به‌مثابه مانعِ گذار به دموکراسی -  اسلام به‌مثابه عامل تسریع گذار به دموکراسی -  نقش اسلام در مسیر باقیمانده از دوران گذار   نقش اسلام در گذار به دموکراسی در ايران معاصر * دموکراسی یا مردم‌سالاری یکی از مهمترین مطالبات مردم در ایران معاصر است. بی‌شک گذار به دموکراسی نیاز به مطالعه، طراحی، ارزیابی ناکامی‌های گذشته، عبرت از تجارب دیگران، شناخت شرایط بومی و تدوین مبانی نظری دارد. بسترسازی نظری گذار…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
سخنرانیبخش پنجم: اسلام و مردم‌سالاری

نقش روحانیت در گذار به دموکراسی

-  نقش سه‌گانه روحانیون در گذار به دموکراسی . -  روحانیون مدافع و مانع گذار به دموکراسی در نهضت مشروطه -  تغییر متن و حاشیه در عصر جمهوری اسلام   نقش روحانيت در گذار به دموكراسي *  از دو منظر می‌توان به مسئله روحانیون و گذار به دموکراسی نگریست. يكي بحث تئوريك و تحلیل نظری مسئله روحانيت وگذار به دموكراسي، و ديگري بحث از عملكرد روحانيت نسبت به گذار به دموكراسي. بحث دوم صبغه جامعه‌شناسي سياسي دارد. بحث امروز من متمركز بر جنبه نظري مسئله روحانيون وگذار به دموكراسي است.…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴
سخنرانیبخش پنجم: اسلام و مردم‌سالاری

دین در قانون اساسی (مطالعه موردی افغانستان)

-  ارتباط دین مردم با نظام سیاسی جامعه . -  ضوابط چهارگانه حکومت سالم از زاویه دین -  مذهب رسمی و قانون اساسی دين در قانون اساسي * (مطالعه موردي افغانستان) در اين بحث قرار است به دو سؤال پاسخ دهم. سؤال اول در ارتباط با رابطة دين و نظام سياسي است و سؤال دوم باتوجه به تعدد مذاهب در افغانستان، اگر بحث مذهب رسمي در قانون اساسي مطرح گرديد، چه بايد كرد؟ ارتباط دين مردم با نظام سياسي جامعه وقتي كه بخواهيم نسبت بين دين و نظام سياسي را…
kadivarad33
۱۳۸۸/۰۱/۱۴