مصاحبه تحلیلی

«طب اسلامی» اسمی مطلقا نادرست است. اسم درست آن «طب الحدیث» است. تا سال ۱۳۹۰ عملا ما چیزی بنام طب اسلامی نداشته ایم. در روایات طب دارویی هیچ روایت معتبری پیدا نمی شود. طب به اصطلاح اسلامی امری سیاسی، نوعی شیادی به نام دین، قالب کردن ضدعلم به نام علم و دین، و در زمره خرافات است. در بهداشت و درمان الزاما باید به متخصصان دانشهای بهداشت و پزشکی مراجعه کرد. دعا در مؤمنان دو تاثیر جدی دارد: یکی ارتقای روحی بیمار، دیگری امکان شفای بیماریهای صعب العلاج.

زمینه و زمانه کتاب «مسئله حجاب» فضای استبداد سکولار غربگرا و پیام آن «حجاب اختیاری» است. این کتاب برای فضای استبداد دینی که خود را به «حجاب اجباری» سنجاق کرده، نوشته نشده است، و به درد چنین فضایی هم نمی خورد. «تشویق به حجاب اختیاری» (کار مطهری در دهه ۴۰) امری متباین با «توجیه حجاب اجباری» (سیاست رسمی نظام پس از انقلاب) است. مرتضی مطهری اگر ترور نمی شد، یا سرنوشت جمهوری اسلامی متفاوت می شد، یا او در صف منتقدان و مخالفان این نظام به زندان می افتاد.

کتاب مسئله حجاب مرتضی مطهری بهترین نماد «حجاب اختیاری» از سال ۱۳۴۷ به بعد است. این کتاب در دوران خود یک کتاب صف‌شکن و نواندیشانه بوده است. حضور اجتماعی زن مسلمان با کتاب مطهری وارد مرحله جدیدی می‌شود. مطهری با زبانی متجددانه از پوشش اسلامی دفاع کرده است. کتاب مسئله حجاب مطهری از کتاب‌های مهم و تاثیرگذار قرن چهاردهم است، اگر نویسنده خود زنده بود، به احتمال زیاد در ادامه اجتهاداتش به نتیجه‌ای شبیه نتیجه من می‌رسید و می‌گفت که پوشاندن موی زنان دلیل معتبر دینی ندارد.

ولایت فقیه نوعی استبداد دینی است. ولایت فقیه یعنی فقیه سالاری با جمهوریت، مردم‌سالاری، حاکمیت ملی، حکومت قانون و آزادی قابل جمع نیست. ولایت شرعی فقیه بر مردم فاقد مستند معتبر عقلی و نقلی است. فقاهت ربطی به سیاست ندارد. ارائه نظریه سیاسی و مدیریت سیاسی کار فقیه نیست. رای مردم در همه پرسی فروردین ۱۳۵۸ هیچ ربطی به ولایت فقیه ندارد. بر خلاف تبلیغات رسمی، «ولایت عامه یا مطلقه فقیه» هرگز نظریه رسمی سیاسی تشیع نبوده است. کار دین از جمله اسلام حل مشکلات سیاسی و اقتصادی نیست.

کتاب «ولایت فقیه، حکومت اسلامی» آقای خمینی یک کتاب مهم در موزه تاریخ ملت ایران است: ۱) مانیفست اسلام سیاسی، ۲) تز ولایت فقیه، ۳) نگاه بسیط و ساده‌انگارانه نویسنده به مقوله سیاست و اجتماع، ۴) محصول این کتاب یعنی جمهوری اسلامی از دیدگاه اکثر مردم ایران موفق نبوده است. اگر همه‌پرسی در پیش داشته باشیم، بیش از هفتاد و پنج درصد مردم ایران این بار به جمهوری اسلامی نه خواهند گفت، و در حقیقت به این کتاب و به آرمان نویسنده‌اش است که دارند نه می‌گویند.

آنچه تا کنون با عنوان «مستند حسین‌علی ۲» پخش شده «سناریوی نظام» است، که از زبان منسوبان، شاگردان و علاقه مندان استاد منتظری و جمعی از اصلاح طلبان منتقد ایشان، بر مبنای «غدر، فریب و تحریف تاریخ» تقطیع، تنظیم و پخش شده است. مشخصات کارگردان، تهیه کننده و مؤسسه پشتیبان هنوز معرفی نشده است. به لحاظ حقوقی سعید عبداللهی مسئول مستند است. مستند حسینعلی ۲ مستند حکومتی بی ‌شناسنامه است. این مستند را باید «مستند قائم مقام ۲» دانست که با تأیید ضمنی مقامات امنیتی در حال پخش است.

کدیور نخستین شخصیت شیعه و اولین ایرانی است که مهمان برنامه المقابلة تلویزیون الجزیره پربیننده‌ترین و معتبرترین شبکه عربی‌زبان جهان شده است. گفتگوی تفصیلی برنامه المقابلة با کدیور با تهیه و اجرای علی الظفیري در دو قسمت به‌ترتیب در تاریخهای ۳۰ مرداد و ۶ شهریور ۱۴۰۱ از شبکه تلویزیونی الجزیره پخش شد. محورهای گفتگو: زندگی‌نامه شخصی، انقلاب ۱۳۵۷، اندیشه سیاسی و اختلافات آقایان خمینی و منتظری، ولایت سیاسی فقیه، اسلام سیاسی، اسلام رحمانی، مقایسه تطبیقی الهیات و فقیه سنی و شیعه، موقعیت جمهوری اسلامی در منطقه و آینده آن.

حکم مهدورالدم بودن سلمان رشدی بیش از آن‌که وجهه دینی داشته باشد وجهه سیاسی دارد. سید رضا صدر و مهدی بازرگان با حکم مذکور مخالفت کرده اند. برخلاف ادعای خامنه ای حکم مجازات دنیوی مرتد و سابّ النبی فاقد هرگونه مستند قرآنی است! دوران صدور حکم و فتوا خصوصا حکم اعدام در اداره جامعه گذشته است. کشور را باید با قانون اداره کرد و در مورد شهروندان دیگر کشورها تابع قوانین بین المللی بود. با قتل و ترور جز نفرت و ضرر برای اسلام و ایران به دست نمی آید.

از مجموعه سخنگوی‌آیت‌الله مروری بر زندگی صادق قطب زاده، مرور مفصلی بر استفاده مخالفان رژیم پادشاهی از امکانات رسانه‌ای کشورهای خارجی خصوصا بخش فارسی رادیو بغداد. موسی موسوی در همان زمانی که دروس حکومت اسلامی را به درخواست مصطفی خمینی از بخش فارسی رادیو بغداد قرائت می کرده روحانی درباری حزب بعث، و حدود سیزده سال هم در ایران روحانی درباری رژیم شاه بوده است. آیا آقای خمینی و جمهوری اسلامی با منطق یک بام و دو هوا با خودش و مخالفانش برخورد نکرده و نمی کند؟

حساب اسلام از جمهوری اسلامی جداست. گرایش مردم به‌دین حکومتی، انقلاب، نظام و روحانیون حکومتی قطعا بسیار کمتر از ابتدای انقلاب است. کافی است با حساب سرانگشتی تعداد روحانیون را در دوره‌های مجلس از ابتدا تا کنون مقایسه کنید. با افول جمهوری اسلامی در ذهن و ضمیر اکثریت مردم ایران، بخشی از انقلابیون با بحران دینداری مواجه شده یا می شوند. افول اسلام انقلابی افول اسلام نیست، افول چهره ای غیراصیل از آن است. بیش از ۹۰٪ روحانیون حکومتی نیستند. سیاست و اقتصاد و مدیریت کار عرف است نه شرع.

آینده اسلام در ایران به جمهوری اسلامی گره نخورده است. جمهوری اسلامی دیر یا زود ساقط می‌شود، اما اسلام می‌ماند. مدعیان حکومت اسلامی قابل سرزنش هستند، به دلیل معرفی امری عرفی به جای امر دینی. عدم موفقیت یا شکست این تفکر عدم موفقیت و شکست اسلام نیست، شکست انتظاری نابجا و برداشتی گزاف از کتاب و سنت است. تحولات سیاسی، اقتصادی اجتماعی وظیفه اسلام نبوده تا عدم ارائه آنها منقصتی برای اسلام به حساب آید. قرائت اقتدارگرا (جمهوری اسلامی) بیشترین اثر تخریبی را بر فرهنگ و جامعه ایرانی داشته‌است.

اگر همه پرسی آزادی در ایران برگزار شود اکثریت مردم ایران در مخالفت با جمهوری اسلامی رای خواهند داد. سید قطب نویسنده مورد علاقه خامنه ای بوده است. خامنه ای به لحاظ نظری اعتقادی به دموکراسی و حقوق بشر ندارد و اکنون نیز رهبر جناح اقلیت است که به شکل یکه سالارانه و اقتدارگرایانه بر اکثریت ناراضی حکومت می کند. به‌نظر می‌رسد نقش سپاه در دوران پساخامنه ای برجسته تر باشد و عملا آنها کشور را اداره کنند، اما نارضایتی فزاینده اکثریت مردم ایران را نباید دست کم گرفت.

آذری قمی با این که آقای خامنه‌ای را مجتهد مطلق نمی‌دانست اما بنا بر مصلحت نظام رهبری‌اش را تایید می‌کرد، پس از این که رهبری ادعای مرجعیت کرد، آذری گفت با مصلحت می‌شود رهبر درست کرد اما نمی‌توان مرجع تقلید ساخت. در عرف مرجعیت شیعه حرص به مرجعیت آن هم برای کسی که حداقل متهم به فقدان صلاحیت است نقطه ضعف بسیار بزرگی است و در نامه دومی که دفتر رهبری منتشر کرده سعی کرده به زبان آذری بگوید که ایشان حریص بر مرجعیت و اخذ مقام نبوده است.

از نفوذ روحانیون در جنبش مشروطه تا تاسیس حوزه علمیه؛ از حوزه علمیه ساکت اما قدرتمند تا حوزه مخالف و انقلابی؛ دکترین ولایت فقیه و حکومت دینی؛ و ظهور روحانیت حکومتی به عنوان یک بنگاه اقتصادی. چالش بزرگ میان اسلام سیاسی و غیرسیاسی در میان طلاب و حوزه علمیه در قرن جدید ادامه خواهد یافت. تجربه ۴ دهه حکومت دینی با یک بازخورد ضد دینی و جنبش سکولار ناپخته از سوی مردم همراه خواهد بود. روحانیت و مرجعیت سنتی در قرن جدید وجود خواهد داشت، اما بدون اقتدار کنونی.

مطابق اصل ۱۵۷ قانون اساسی رئیس قوه قضائیه باید «مجتهد عادل» باشد. ابراهیم رئیسی و محسنی اژه ای نه تنها مجتهد مطلق نیستند، بلکه مجتهد متجزی هم محسوب نمی شوند. انتصاب آنها غیرقانونی و احکامشان فاقد وجاهت قانونی است. ریاست قوه قضائیه در درجه اول به دانش حقوقی احتیاج دارد، فقدان اجتهاد در رؤسایی که از دانش حقوق بی بهره اند یعنی نداشتن شرط علمی تصدی ریاست قوه قضائیه. ریاست محسنی اژه ای به هیچ تغییر معنی داری در قوه قضائیه نخواهد انجامید. خانه از پای بست ویران است.

انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ انتخابات مهمی است، به دلیل احتمال درگذشت رهبری در این دوره، و انتخاباتی غیررقابتی که رقابت جدی بین بیعت با نظام و عدم مشروعیت آن است. نظام به انتخابات غیررقابتی معاون اجرایی رهبری که همان انتصاب در قالب انتخابات یا بیعت با نامزد نظام است تن داده است. در انتخابات پیش رو به دلیل اصلاح ناپذیری جمهوری اسلامی شرکت نمی کنم و رأی نمی دهم. منطق شرکت در انتخابات غیررقابتی همان منطق پوسیده انتخاب بین بد وبدتر و شرکت در مناسک انتخابات به هر قیمتی است.

حسن روحانی آخرین رئیس‌جمهور ایران است. از این به بعد ایران «معاون اجرایی رهبر» دارد که البته همچنان اسم تشریفاتی رئیس‌جمهور را یدک می‌کشد. نظام می‌داند در فضای آزاد و رقابتی فاقد پایگاه اجتماعی است و ممتنع است که در یک رقابت عادلانه و آزاد نامزد مورد نظرش رای بیاورد. زمامداران جمهوری اسلامی و منصوبین ایشان هرگز به جمهوریت باور نداشته اند. جمهوری اسلامی حکومت گذار به «حکومت اسلامی» بوده است. گام اول اجماع ملی بر اصلاح‌ناپذیری نظام موجود مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه و سیطره اختاپوسی سپاه پاسداران است.

متن کامل مصاحبه مبتلاشده به‌تیغ سانسور در ایران. جنبش اصلاحی حداقل در چهار محور منشأ خدمات و برکاتی بوده است: رواج تفکر انتقادی در حوزه‌ی دین، نگاه تاریخی به دین، شتاب‌بخشیدن به روند سکولاریته، و مطرح کردن فهم‌های گوناگون از متن واحد و قرائت پذیری دین. به آینده «اصلاح معرفت دینی» یا «نواندیشی دینی» خوش بینم، هرچند آینده مطلوبی برای رویکرد «اصلاح دین» مشهور به «روشنفکری دینی» پیش بینی نمی کنم. روشنفکری دینی پلی به سوی سکولاریسم ذهنی یا فلسفی است و دیر یا زود به همان ملحق خواهد شد.

من آینده ایران را بعد از جمهوری اسلامی یک حکومت شبیه به بعد از فروپاشی خلافت عثمانی می‌بینم. یک دوره اسلام‌ستیزانه خواهیم داشت تا بعد به دوران تعادل برسیم. دراین چهل سال، آن بخشی از روحانیت که با نام دین به حکومت نزدیک شد و به قدرت سیاسی آلوده شد آینده‌ای ندارد و منفور است. از ولایت مرجع تقلید به ولایت مجتهد متجزی و ولایت مومن مقلد تنزل کردید، چرا اسمش را می‌گذارید ولایت فقیه؟! اگر برای رهبری مرجعیت شرط لازم نبود، چرا بعد از رهبری ادعای مرجعیت کردید؟!

موسوی خوئینی‌ها در نامه سرگشاده‌ای به نقد علنی رهبری به عنوان علت اصلی مشکلات سه دهه اخیر کشور پرداخته است. اصلاح طلبی ساختاری: تغییر ساختار حقیقی و حقوقی جمهوری اسلامی بدون وابستگی؛ نقد دهه اول جمهوری اسلامی؛ نظریه ولایت فقیه امّ‌المصائب مشکلات ایران؛ خامنه‌ای بزرگترین مانع استیفای منافع ملی، حاکمیت قانون، استقرار دموکراسی و آزادی؛ همه‌پرسی «جمهوری دموکراتیک سکولار»؛ تکیه بر «جنبش اجتماعی» و تظاهرات خیابانی آرام؛ آمادگی هزینه دادن. از نامه موسوی خوئینی‌ها به میزانی که این شاخصها را جامه عمل بپوشاند می توان از آن انتظار داشت.

کلیه روایات مدح شهر قم جعلی هستند. تفکر فلسفی، عرفانی و دینی ما از ویروس کرونا نه تنها آسیبی نمی‌بیند، بلکه قوی‌تر پیش خواهد رفت. مدافعان برهان شر می پندارند بایستی خدا با أراده تکوینی علاوه بر تشریعی أصلا اجازه ندهد هیچ شر طبیعی و اخلاقی در دنیا واقع شود. چنین انتظاری أولا غیرممکن، ثانیا به ضرر نوع انسان است. آزادی و اختیار مردم بعد از عقل بزرگترین نعمت خداداد است. سلب آن به هر دلیلی بزرگترین شر ممکن است، شری به مراتب بزرگ‌تر از شرور قلیل طبیعی و اخلاقی.

نظام پس از عملیات مرصاد به فکر پاکسازی کامل اعضا و هواداران گروههای معارض افتاد که هیچ نقشی در عملیات مذکور نداشته اند. اگر آقای خمینی نامه های اعتراضی قائم مقامش را در همان زمان دیده و اقدامی نکرده گناهکار است و اگر به دستش نرسیده چگونه کسی که از دفتر خودش بی خبر است از زوایای کشور با خبر بوده است؟ نویسنده نامه عزل ۶ فروردین ۶۸ یقینا درباره «تعداد بسیار معدودی اعدامی» دروغ گفته است. اعدامها و کشتارهای جمهوری اسلامی چندین برابر رژیم پهلوی بوده است.