یادداشت

در روز هجدهم ذیحجه سال دهم هجری رسول خدا محمد مصطفی (ص) سمت و سوی اسلام بعد از خود را تعیین کرد، و ولایت علی مرتضی (ع) را به مسلمانان اعلام کرد. معنای مولی در عبارت پیامبر دوست و ناصر نیست، ولیّ و سرپرست است. غدیر خم بسیار بزرگتر از جانشینی سیاسی پیامبر (ص) است. چند جریان در دوران معاصر به غدیر خم ضربه زده اند: ولایی ها، اسلام انقلابی، اسلام قرآنی، و روشنفکری دینی تجدیدنظر طلب. عید سعید غدیر خم بر محبان اهل بیت پیامبر مبارک باد.

اگر خفقان و سانسور مانع از نشر کاغذی آثار قابل در ایران شده‌است، در زبان انگلیسی لوُید ریجن پژوهشگر دانشگاه گلاسکو به معرفی قابل همت گماشته است. در کتاب «حجاب: دیدگاههای سه حوزوی مدرن ایرانی» دیدگاههای مرتضی مطهری (وجوب حجاب)، احمد قابل (استحباب حجاب)، و محسن کدیور (وابستگی حجاب به مقتضیات زمان و مکان) بررسی شده‌است. در تک نگاری «احمد قابل و تفکر اسلامی معاصر: شریعت عقلانی در ایران قرن بیست و یکم» ریجن وی را به عنوان یکی از چهره های جسور نواندیشی دینی در ایران معرفی کرده‌است.

عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت / صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت. عید بر عاشقان مبارک باد! / عاشقان! عیدتان مبارک باد. عید آمد به کفْ نشان وصال / عاشقان! این نشان مبارک باد. امکان رؤیت هلال ماه رمضان بر اساس محاسبات معتبر علمی در یکی از مناطق کره‌ زمین با چشم غیر مسلح برای دیگر‌ مناطق معتبر است. امروز جمعه ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲، ۲۱ آوریل ۲۰۲۳، اول شوال ۱۴۴۴ عید سعید فطر است. فطریه خود را مستقیما به فقرا/ مراکز خیریه بپردازیم.

دکتر رضا یوسفیان آزاده‌ آزادی خواه، عبد صالح خداوند و پزشک متخصص ارتوپد در سن ۵۵ سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد. در زندگی کوتاه خود سه انتخاب بزرگ کرد: دفاع از میهن در نوجوانی و هشت سال اسارت؛ مشی اصلاح‌طلبی سیاسی در دوران نمایندگی شورای شهر و دوره ششم مجلس شورا؛ امضای نامه تاریخی اردیبهشت ۱۳۸۱ به مقام رهبری: «تسلیم اراده ملت شوید و تا دیر نشده جام زهر را بنوشید. با مردم آشتی کنید.» یوسفیان و دیگر امضاکنندگان این نامه رد صلاحیت شدند! حق با یوسفیان است.

دو روز بعد از انتشار این مصاحبه «ولایت فقیه یعنی چه؟» (۱۸ فروردین ۱۴۰۲) لایو اینستاگرامی کدیور برای دومین بار مسدود شد. (نوبت اول: بهار ۱۴۰۰) اگر فرض کنیم که سپاه سایبری مطالب این صفحه را برای نظام جمهوری اسلامی مضر تشخیص داده باشد، طبیعی است که به هر قیمتی برای خاموش کردن این صدای منتقد اقدام کند. در دی ۱۳۹۸ برای همیشه و اردیبهشت ۱۴۰۱ به مدت ۵۲ روز صفحه اینستاگرام کدیور مسدود شد. این دسیسه هم پشت سر گذاشته خواهدشد، ان‌شاءالله. عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد.

دکتر محمد برقعی جامعه شناسی که سالها در محروم‌ترین و دورافتاده ترین نقاط استان سیستان و بلوچستان خدمت کرده بود. نویسنده کتابهای «نظری به بلوچستان» (۱۳۵۳)، «چادرنشینان دامدار ایل ترکاشوند» (۱۳۵۶)، «سکولاریزم، از نظر تا عمل» (۱۳۸۱) و از تدوین کنندگان کتاب «من و خاندان پهلوی» (۱۳۷۰) بود. به دلیل مواضع انتقادی پس از انقلاب مجبور به تبعید خودخواسته از ایران شد. فعال سیاسی جمهوری خواه با گرایش ملی مذهبی بود. نقدش به جمهوری اسلامی منصفانه و نجیبانه بود. صوفی اهل معنی و نواندیش دینی محسوب می شد.

ایران مهیای تحولی بنیادین‌ است، که خطوط اصلی‌‌اش را جنبش پاک «زن، زندگی، آزادی» ترسیم می‌کند. این سه کلمه بذرهای آینده‌ای روشن‌ پیراسته از ظلم، فقر، تحقیر و تبعیض است. ۱. برگزاری همه‌پرسی آزاد و سالم در مورد ضرورت تغییر یا تدوین قانون اساسی جدید. ۲. در صورت پاسخ مثبت مردم، تشکیل مجلس مؤسسان مرکب از نمایندگان واقعی ملت از طریق انتخاباتی آزاد و منصفانه. ۳. همه‌پرسی درباره متن مصوب آن مجلس به منظور استقرار نظامی مبتنی بر حاکمیت قانون و مطابق باموازین حقوق انسانی و برخاسته از اراده مردم.

رژیم نامشروع جمهوری اسلامی با اعدام معترضان گور خود را می‌کند و به لحظه موعود سقوط نزدیک‌تر می‌شود. جمهوری اسلامی امپراطوری دروغ، جنایت، خباثت و فساد است. نام محسن شکاری همانند نام مهسا امینی و دیگر مقتولان مظلوم رمز این اعتراضات است. مردم ایران برای مرگ این رهبر خودکامه، سقوط این نظام جائر و رهایی کشورشان از اختاپوس استبداد دینی لحظه شماری می‌کنند. اعدام معترضان با عنوان خلاف واقع اغتشاشگر آتش اعتراض بر حق ملت را شعله ورتر می‌کند. محارب رهبر خودکامه و دستیاران اوست نه جوانان معترض کف خیابان.

بازداشت معترضان خصوصا زنان توسط «نیروهای لباس شخصی» ترویج هرج و مرج است. اینکه داعش مستقلا اقدام تروریستی شاهچراغ را مرتکب شده باشد مشکوک است. از حق انتخاب سبک زندگی دفاع می‌کنم. از تحمیل سبک زندگی خود به‌دیگران شدیدا اجتناب کنیم. ما مجاز نیستیم حتی برای مقابله به‌مثل زبان به دشنام و تحقیر بیالائیم. زن بی‌حجاب در کنار زن محجبه حق برخورداری از تمام حقوق شهروندی را دارد. هر روحانی لزوما مدافع نظام نیست. به استنباط این‌جانب، پوشش مو، مثل پوشش روی زنان، شرعا نه واجب است، نه مستجب.

گذار از اقتدارگرایی دینی به دموکراسی کاری تخصصی است و نیازمند استفاده از دانش آکادمیک و تجارب موفق و ناموفق دیگر کشورها. دانش دینی و فلسفی پاسخگوی این پرسشهای ستبر نیست. تلاش برای برقراری نظامی دموکراتیک از خواسته‌های اصلی بسیاری از جوامع در جریان پویش‌های یک قرن اخیر بوده‌است. رسیدن به این خواسته از یک سو نیازمند بازخوانی موفقیت‌ها و شکست‌های بومی در رویارویی اقتدارگرایی و دموکراسی است، و از سوی دیگر نیازمند مطالعه‌ی تجربه‌های جوامع مختلف و حرکت‌هایی است که توانسته‌اند گذار به دموکراسی را با موفقیت طی‌ کنند.

مبارزه امروز این نسل برای پس گرفتن «زندگی» است، زندگی آن‌گونه که خود می‌خواهند. انتخاب سبک زندگی، حرمت زندگی خصوصی، انتخاب پوشش، و نپوشاندن موی سر برای بانوان هیچ تعارضی با موازین اسلام ندارد. آنچه «مخل موازین اسلام» است خودکامگی، استبداد، ظلم، اختلاس، فساد، سرکوب آزادی، ریاکاری، و ریختن خون بیگناه است. در فرهنگ ملی و دینی ما اینکه مرد قلدری آن هم با اسلحه دست روی زن و دختر مردم بلند کند ناجوانمردی و پستی است، چه برسد که خون زن، بچه و مرد بیگناه را بر زمین بریزد.

جمهوری اسلامی دست از سر حجاب اجباری برنمی‌دارد. گشت ارشاد و حجاب اجباری بیشترین تاثیر را در فاصله گرفتن توده مردم خصوصا نسل جوان از اسلام داشته است. مشکل اصلی عدم جدایی نهاد دین از دولت است. نظامی که کلیه مجاری اصلاح خود از قبیل مطبوعات آزاد، احزاب سیاسی مستقل، انتخابات آزاد و رقابتی، قوای مقننه و قضائیه مستقل را مسدود کرده باشد، چطور قرار است اصلاح شود؟ راه رهایی جنبش اجتماعی اعتراضی است. تا نظام عوض نشود چیزی اصلاح نخواهد شد. این آخرین پیام است، هدف اصل نظام است.

قتل دختر بیگناه مهسا امینی در بازداشتگاه پلیس به بهانه حجاب نامناسب لکه ننگی بر دامان جمهوری اسلامی است. جنایات جمهوری اسلامی علیه شهروندان خود خصوصا فشار بر زنان و دختران ایرانی برای تحمیل پوشش مورد نظر حکومت از هر نظر محکوم است. جمع کنید گشت ارشاد را که در حقیقت چیزی جز اضلال نیست. بس کنید این همه جرم و جنایت زیر لوای دین و مذهب. تسلیت به خانواده داغدار امینی. تسلیت به همه زنان و دختران ایران و افغانستان که قربانی قساوت و جهالت زمامداران مرتجع خود هستند.

حمله خونین امروز به سلمان رشدی نویسنده کتاب آیات شیطانی در نیویورک را به شدت محکوم می کنم. سوء قصد کننده باید مطابق قانون محاکمه و مجازات شود. بر أساس تعالیم اسلامی و قرآنی این سوء قصد محکوم است. راه مقابله با افکار نادرست نقد علمی است نه حذف فیزیکی. فتواهای خونین علیه کسروی، طه، فوده و تقی به همراه احکام قتل رشدی و ابوزید باید به‌طور عمومی محکوم شود تا جلوی تکرار آن گرفته شود زیرا چنین احکامی تنها باعث تضعیف اسلام شده و به‌آن ضرر وارد کرده است.

پیامبر در غدیر خم نه تنها شاکله معرفت اسلامی را از طریق معرفی ثقلین برای پیروانش تعیین کرده، بلکه سمت و سوی جانشینی سیاسی خود را نیز مشخص کرد. امامت سه شأن دارد: «منبع سوم معرفت و رفتار دینی»، «سرچشمه مشاهدات و تجارب عرفانی»، و «زمامدار سیاسی، و خلیفه مسلمانان». دو شأن اول نصب الهی یا نص نبوی لازم دارند. اما این مسلمانان هستند که باید زمامدار سیاسی خود را انتخاب کنند، چه محمد (ص) چه علی (ع). عید غدیر بر همه شیعیان و محبان اهل بیت پیامبر مبارک باد.

در تاریخ ۱۰ تیر کلیپی ۵ دقیقه ای با عنوان «تجدیدنظرطلبان دینی» از سخنرانی ۱۱۲ دقیقه‌ای مورخ ۸ اسفند ۱۴۰۰ اینجانب با عنوان طیف‌های جدید اسلامی در ایران معاصر: تندروها، نوسنتی‌ها و تجدیدنظرطلبان دینی در فضای مجازی منتشر شده است. ساخت و پخش این کلیپ هیچ ارتباطی با اینجانب ندارد. شیطنتهایی از قبیل آنچه سرمقاله نویس روزنامه رسالت در پیش گرفته گل‌آلود کردن فضای نقد علمی از طریق افترا و حواشی سیاسی است. از نقد علمی استقبال می کنم. کسی سراغ تعریضهای تخریبی می رود که توان نقد علمی ندارد.

سید محمود دعائی مجموعه ای متناقض بود: اعتقاد صادقانه به رهبر قبلی و فعلی، و در عین حال رئوف، مهربان و گشاده رو با منتقدان آنها. او فضیلت و شجاعت پاسخگویی داشت. در زندان اوین تنها یک نفر به دیدار من آمد: دعائی. او در میان روحانیون صاحب منصب واقعا از جنس دیگری بود. نمی دانم چنین کسی چطور می توانست نماینده ولی فقیه باشد! در زمان ریاست او، بر خلاف دیگر روزنامه های حکومتی، روزنامه اطلاعات هرگز پاچه کسی را نگرفت و به منتقدان مسالمت‌جوی نظام افترا نزد.

دقیقا کمتر از بیست و چهار ساعت بعد از انتشار پست «مصیبت اینستاگرام فارسی» صفحه فیس بوک من معلق شد. تا اعتراضم به اینستاگرام هیچ مشکلی در صفحه فیس بوک من نبوده است! شرکت متا با ضعف شدید سازمان حفاظت و امنیت خود امکان نفوذ جمهوری اسلامی را در اینستاگرام و فیس بوک فارسی فراهم کرده است. جمهوری اسلامی از طریق فرستادن نفوذی در میان بازرسهای اینستاگرام و فیس بوک یا خریدن آنها حساب مرا دو بار در اینستاگرام بسته و برای بستن حسابم در فیس بوک خیز برداشته است.

از ۱۱ اردیبهشت صفحه اینستاگرامم به تیرغیب! مبتلا و از دسترس خارج شد. این دومین بار طی سه سال است که صفحه اینستاگرام من مسدود می‌شود. اینستاگرام به دلیل ضعف ساختاری در حفاظت از حقوق و امنیت کاربرانش آلت دست ماموران امنیتی ایران شده و ندانسته در سرکوب منتقدان جمهوری اسلامی ایفای نقش کرده است. شیوه فعالیت برون مرزی نیروهای امنیتی نظام استبدادی این است: هیچ منتقد جمهوری اسلامی خصوصا آنها که شنونده و نفوذ کلام دارند نباید بتوانند آزادانه فعالیت کنند و پیامشان به گوش ایرانیان داخل کشور برسد.