اخبار

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، سه شنبه ۲۶ اردیبهشت: مقایسه اندیشه سیاسی طباطبایی و بازرگان -۲. دیدگاه مهندس بازرگان قبل از انقلاب چه نسبتی با تلقی آقای طباطبایی از اسلام اجتماعی، حکومت اسلامی و نسبت بین اسلام و سیاست داشته است؟ اندیشه سیاسی بازرگان بعد از تجربه جمهوری اسلامی چه تحولاتی را پشت سر گذاشته‌است؟ آقای طباطبایی و «مهندس بازرگان متقدم» چه شباهتها و چه تفاوتهای نظری و عملی داشته‌اند؟ ایشان با «مهندس بازرگان متأخر» از حیث «دین شناسی و اندیشه سیاسی» چه نسبتی داشته است؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۲۰ فروردین. بنای این گفتار اقامه دلیل بر «امکان» سبک زندگی مؤمنانه از منظر اسلام نواندیش از طریق ایضاح نسبت دینداری با تعبد و تعقل است. آیا همه گزاره‌های دینی تعبدی هستند؟ آیا در زندگی مؤمنانه «عقلانیت» راه ندارد؟ آیا دینداری و نواندیشی آشتی ناپذیرند؟ آیا دیگر سبکهای زندگی «سازگاری درونی» دارند، برخلاف سبک زندگی مؤمنانه نواندیشانه که به «ناسازگاری درونی» مبتلاست؟ زندگی مؤمنانه چه نسبتی با اخلاق دارد؟ زندگی مؤمنانه چه نسبتی با «وادار کردن دیگران» به‌رعایت این سبک زندگی دارد؟

حلول ماه مبارک رمضان، ماه رحمت و مغفرت، ماه نزول قرآن، ماه مهمانی خدا، ماه تلاوت و مناجات، ماه انفاق، ماه روزه و خودسازی بر مسلمانان مبارک باد. پنجشنبه ۱ رمضان ۱۴۴۴ هجری قمری، ۳ فروردین ۱۴۰۲ هجری شمسی و ۲۳ آوریل ۲۰۲۳ میلادی. شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ. ثواب روزه و حج قبول آن کس برد / که خاک میکده عشق را زیارت کرد. لب فروبند از طعام و از شراب / سوی خوان آسمانی کن شتاب.

برآمد باد صبح و بوی نوروز / به کام دوستان و بخت پیروز. مبارک بادت این سال و همه سال / همایون بادت این روز و همه روز. یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ. عید سعید نوروز و حلول سال نو را به همه هموطنان، همزبانان و همراهان عزیز تبریک عرض می کنم. سالی پر از سلامتی، رهایی از أنواع شرور بویژه استبداد دینی، آرامش درون، خیر، برکت و بهروزی برای همگان آرزومندم.

سخنرانی مجازی به مناسبت سالروز وفات حضرت فاطمه زهرا (س)، ۶ دی ۱۴۰۱، ۳ جمادی الثانیة ۱۴۴۴، ۲۷ دسامبر ۲۰۲۲؛ ساعت ۶:۳۰ بعد از ظهر به‌وقت شرق آمریکای شمالی؛ به مدت یک ساعت و نیم، همراه با پرسش و پاسخ، مرکز فرهنگی امام حسین (ع)، اتاوا، کانادا؛ این جلسه به‌طور همزمان از کانال اینستاگرامی @Mohsen.kadivar.official به صورت زنده Live Instagram پخش خواهد شد. زنان در اسلام سنتی از تبعیض جنسیتی رنج می‌برند. تلقی سنتی مردسالار است و زنان نظرا و عملا از این منظر شهروند درجه دوم محسوب می‌شوند.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۳۰ مرداد. خروج از اسلام یک راه بیشتر ندارد و آن این است که خود فرد بگوید از امروز دیگر من مسلمان نیستم. ارتداد و تکفیر با دلالت تضمنی و التزامی اثبات نمی شود. «ملاک مسلمانی» بحثی فقهی است و محصول آن «اسلام ظاهری» است. «مؤلفه های اسلام» بحثی الهیاتی است، و محصول آن تقرب به «اسلام واقعی» است. هم‌چنان‌که همه امور دینی بدون هیچ خط قرمزی قابل بحثند، «نقد علمی ساختاری» مباحث منتسب به دین هم بدون هیچ محدودیتی مجاز است.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، شنبه ۸ مرداد: مقایسه اندیشه سیاسی طباطبایی و بازرگان. دیدگاه سیاسی متفکران مسلمان ایرانی مستقل از آقای خمینی در دهه‌های چهل و پنجاه چه بوده است؟ کتاب «بحثی درباره مرجعیت و روحانیت» به مرام طباطبایی نزدیک‌تر بوده یا روش خمینی؟ مهدی بازرگان در دهه چهل از چه رابطه‌ای بین اسلام و سیاست دفاع کرده است؟ این تلقی به عنوان دیدگاه روشنفکر دینی آن دوران چه نسبتی با تلقی آقای طباطبایی از اسلام اجتماعی، حکومت اسلامی و نسبت بین اسلام و سیاست دارد؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۱۲ تیر: اندیشه سیاسی طباطبایی در بوته نقد و تطبیق. اندیشه سیاسی خمینی چه تحولاتی از سرگذرانده و با شرایط زمانی مکانی چه نسبتی داشته است؟ طباطبایی در دو همه‌پرسی جمهوری اسلامی و قانون اساسی چه موضعی داشته‌است؟ اهم کاستی‌ها و نواقص نظریه سیاسی طباطبایی کدام است؟ آیا اندیشه سیاسی ایشان ظرفیت و خصوصیت یک نظریه سیاسی مطلوب برای زمان ما را داراست؟ آیا نظریه سیاسی این دو متفکر غیر از ولایت فقیه در محورهای دموکراسی، حقوق بشر و آزادی‌ها تفاوتی داشته‌است؟

لحظاتی قبل با خبر شدم که از صفحه اینستاگرامم پس از ۵۲ روز رفع مانع شده است. هیچ توضیحی از طرف شرکت اینستاگرام داده نشد. من هنوز نمی دانم چرا صفحه ام مسدود و چرا رفع مانع شد. پستهای قبلی سرجای خودش بود. از همانجا که صفحه مسدود شده بود یعنی از پیام عید فطر (۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱) ارتباط را از سر می‌گیریم. از صفحه فیس بوکم هنوز رفع محدودیت نشده است. از اکثر قریب به اتفاق کاربران اینستاگرام که صبوری کرده و ارتباطشان را قطع نکرده‌اند صمیمانه تشکر می‌کنم.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۲۹ خرداد: تحقیقی درباره اندیشه سیاسی صاحب المیزان. اندیشه سیاسی آقای طباطبایی به شهادت آثار مکتوبش چه بوده است؟ دیدگاه ایشان درباره ولایت فقیه چه تناسبی با آراء اساتیدش غروی اصفهانی و میرزای نائینی داشته است؟ آیا آقای طباطبایی در هیجیک از آثار خود از حکومت اسلامی به معنای ولایت فقیه دفاع کرده است؟ تفسیر المیزان مدافع ولایت سیاسی فقیه است یا منکر آن؟ اندیشه سیاسی مکتوب آقای طباطبایی چه تناسبی با عبارت تاریخی «اولین شهید این انقلاب اسلام بود» دارد؟

با توجه به ممنوع القلمی کدیور در ایران، کتابهای فارسی وی توسط «نشر اندیشه‌های نو» در إسن آلمان منتشر می‌شود. اخیرا علاوه بر نسخه کاغذی، نسخه الکترونیکی (ebook) سه کتاب زیر در اختیار علاقه‌مدان قرار گرفته است. حکمت‌ستیزی و بی‌اخلاقی: مجموعه آثار آقا علی مدرّس (کار مجمع عالی حکمت اسلامی) در بوته‌ی نقد. مجموعه استیضاح خبرگان و رهبران جمهوری اسلامی (۱۳۷۰-۱۳۶۱)، دفتر اول: نورافشانی بر تاریک‌خانه‌ی‌ خبرگان: نظارت در نطفه خفه‌شده و فاجعه‌ی جداکردن مرجعیت از رهبری! دفتر دوم: دوران معاضدت و معاونت: مناسبات خمینی و منتظری (تا شهریور ۱۳۶۵).

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، شنبه ۲۴ اردیبهشت: در بحث از میراث علمی بزرگان – چه در کلیات، چه در جزئیات – منسوبان ایشان هیچ امتیازی بر دیگران ندارند. نورافشاندن به مواضع آقای طباطبایی درباره انقلاب و نظام هیچ منافاتی با تحلیل کلیات شیوه فکری عقلانی ایشان ندارد. هر چیز به جای خویش نیکوست. اثبات شیء نفی ماعدا نمی کند! این ادعا که خمینی رابطه حسنه‌ای با طباطبایی داشته و طباطبایی هیچ موضع منفی علیه انقلاب و نظام نداشته ادعایی بدون دلیل، بلکه خلاف مدارک متقن متعدد است.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ به مناسبت عید سعید مبعث، یکشنبه ۸ اسفند. تجربه جمهوری اسلامی به صف‌بندی‌های جدید و ظهور طیف‌های تازه در هر دو رویکرد سنتی و نوگرا انجامیده است. از بطن رویکرد سنتی دو طیف تندروها و نوسنتی‌ها درآمده است، و از زهدان رویکرد نوگرا طیف تجدیدنظرطلبهای دینی متولد شده است. در ایران معاصر به جای دو جریان اکنون با پنج طیف متفاوت مواجهیم. هر یک از طیفهای پنج‌گانه چه فصول ممیزه‌ای دارند؟ نمایندگان شاخص هر طیف چه کسانی هستند؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ یکشنبه ۱ اسفند. محمدرضا حکیمی عبارت «نخستین شهید این انقلاب اسلام بود» را در سال ۱۳۸۲ از سیدعبدالباقی فرزند ارشد آقای طباطبایی در قم شنیده است. محمد شجاعی زنجانی نیز آن را به نقل از استادش برای برخی شاگردانش نقل کرده است. پنج نقل از عباس قوچانی درباره بی اعتنایی آقای قاضی به آقای خمینی، و اظهارات آقای قاضی تفاوتهای اساسی بلکه متعارض دارد. عبدالباقی در پاسخ سوال هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۸۶: باقیمانده املاک پدرم از اصلاحات ارضی اول انقلاب مصادره شد.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: چهارشنبه ۱۳ بهمن. محمداسماعیل صائنی زنجانی و محمد شجاعی زنجانی دو نفر از شاگردان آقای طباطبایی، عبارت حکیمانه «نخستین شهید این انقلاب اسلام بود» را از استاد خود شنیده و روایت کرده‌اند. صائنی زنجانی بیشترین شباهت را در علم و عمل با استاد خود داشته‌است. به روایت کتاب «اقلیم خاطرات دکتر فاطمه طباطبایی عروس امام خمینی» مجلس جشن ازدواج او با سیداحمد خمینی در پائیز ۱۳۴۹ در خانه روبروی مدرسه حجتیه برگزار شده‌است، همان خانه‌ای که طباطبایی مجبور به «تخلیه فوری» آن شد.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۲۶ دی: مدارک تازه درباره مناسبات خمینی-طباطبایی. تنها اطلاعیه مکتوب آقای طباطبایی درباره ترور مرتضی مطهری؛ نکات تازه‌ای درباره نظر صاحب المیزان درباره انقلاب و هشیاری ایشان یک ماه قبل از وفات از لابلای کتب حسینی طهرانی؛ نکات تازه‌ای درباره علت فشار آقای خمینی بر مستأجرش آقای طباطبایی برای تخلیه فوری خانه روبروی مدرسه حجتیه در اواخر زمستان ۱۳۴۵: آخوند اوقافی! چرا تحلیل عملکرد آقای خمینی نسبت به آقای طباطبایی و نظر ایشان درباره انقلاب و نظام هنوز از اهمیت برخوردار است؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۲۸ آذر: شواهدی تازه و نقد مصاحبه منسوب به استاد ابراهیمی دینانی با خبرگزاری تسنیم. حرف قبلی: «اندکی پیش از انقلاب بعضی از دوستان انقلابی ما گفتند جلسه کربن با علامه صلاح نیست ادامه پیدا کند. شما به علامه طباطبایی بگویید که جلسه را تعطیل کند.» حرف فعلی: «کسانی که موجب بر هم خوردن آن جلسات شدند، انقلابی نبودند، آدم‌های کلّه خشک بودند و در رأس آن‌ها آقای سیداحمد طیبی شبستری.» اما این فرد در مهر ۱۳۵۰ از دنیا رفته بود!

سخنرانی زنده چهارشنبه ۲۴ آذر. آیا جدایی نهاد دین از دولت در اسلام خصوصا تشیع و بویژه ایران معاصر امری ممکن و مطلوب است؟ تحقق جدایی نهاد دین از دولت در ایران معاصر حداقل با چهار مانع معرفتی مواجه است که اختصاصی به سنتی‌ها و بنیادگرایان ندارد و در میان بخشی از نواندیشان هم دیده می شود: اول، کمال دین و تعالیم اجتماعی اسلام؛ دوم، حکومت رسول خدا در مدینه؛ سوم، تعالیم سیاسی امام علی و حکومت علوی؛ چهارم، فقه سیاسی و سیاست قرآنی با دو قرائت اقتدارگرایانه یا دموکراتیک.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ یکشنبه ۲۱ آذر. آقای طباطبایی صاحب المیزان در چه محورهایی با آقای خمینی اختلاف نظر داشته است؟ چرا ایشان در همه پرسی‌ جمهوری اسلامی شرکت نکرد؟ و چرا بنیانگذار جمهوری اسلامی درگذشت صاحب المیزان را «کتبا» تسلیت نگفت؟ آقای طباطبایی عبارت تاریخی «در این انقلاب یک شهید واقعی بود، که مظلومانه هم شهید شد، و آن اسلام بود» را در چه تاریخی، در کجا، در پاسخ چه کسی، در چه واقعه ای، و در حضور چه کسانی بر زبان رانده است؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، شنبه ۱۳ آذر. دو دست‌خط منتشره از سوی دفتر رهبری نه تنها ابهامات نامه عذرخواهی را رفع نکرد، بلکه ادله جعلی بودن آنها را تقویت کرد. تفاوت تاریخ دست‌خط عذرخواهی نسخه رهبری و خبرگزاری فارس از ادله جعلی بودن آن است. بیانیه‌ها و نامه‌های انتقادی آذری قمی بعد از دو دست‌خط ادعایی مذکور به‌وضوح نشان می‌دهد که آن فقیه معترض با نقد ساختاری مرجعیت و رهبری خامنه‌ای در حصر جان داد و داغ عذرخواهی از رهبری را به دل مقام معظم گذاشت.

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۳۰ آبان. عامل مهاجرت نخبگان ایرانی سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی است که مقام رهبری نقش اصلی در اتخاذ این سیاستها را داشته است. آیا ایشان هرگز بین شیوه حکمرانی و فرار مغزها رابطه معنی داری ندیده است؟ در جامعه‌ای که علوم طبیعی، اجتماعی و انسانی مبنای هیچیک از تصمیمات خرد و کلانش نیست و سیاستهایش هیچ مبنای عقلانی ندارد جوان مستعد، نخبه علمی و دانشمند ایرانی به کدام امید و دلیل باید در جمهوری اسلامی بماند و از این سرای وحشت نگریزد؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: جمعه ۲۸ آبان. چرا بعد از این همه دست و پازدن نظام، نامه منتسب به آذری قمی همچنان مجعول است؟ چرا نظام پنج دلیل جعلی بودن نامه عذرخواهی و دست‌خط آن را بی جواب گذاشته است؟ چطور آذری با چنین تحول شگرفی (عذرخواهی بعد از توسل به قمر بنی‌هاشم) ممنوع التدریس، محصور و در انتها نیز در حصر جان داد؟ دم خروس را باور کنیم یا توسل به حضرت عباس را!؟ چرا نظام این قدر برای جاانداختن این نامه جعلی عذرخواهی اصرار دارد؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۶ آبان. ادعای پشیمانی آذری از مواضعش در نقد مرجعیت و رهبری آقای خامنه‌ای از پایه بی اساس است. با توجه به اینکه آذری متأخر (از دی ۱۳۷۳ تا بهمن ۱۳۷۷) یکی از دو منتقد شاخص رهبری بوده است و به دلیل انتقادات بنیادیش محصور شد و در حصر هم جان داد، چگونه صدور نامه عذرخواهی از وی ممکن است؟! چرا دفتر رهبری دست‌نوشته این نامه را منتشر نمی‌کند؟! تلاش مذبوحانه نظام برای نمایش عذرخواهی خلاف واقع آذری به چه دلیل است؟

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۹ آبان. زندگی مؤمنانه، جلسه چهارم. آیا خداوند غیر از خلقت و وضع قوانین جاری در طبیعت و حاکم بر هستی نقش دیگری هم به عهده دارد؟ خداوند غیر از ارسال پیامبران چه نقشی در تاریخ و جوامع بشری داشته و دارد؟ اگر خدایی نبود چه می‌شد و چه فرقی می‌کرد با اکنون که وجود دارد؟ خدا در جان آدمی علاوه بر ناظر، داور، ناجی و محبوب چه نقشهای دیگری دارد؟ چرا با او دل‌خوش نیستیم و افسرده و پژمرده‌ایم؟