سود بانک، سود وام و ربا

پرسشها:
۱- آیا سودی که در بانکها و موسسات مالی به مشتریان پرداخت و یا جهت
وامها دریافت می گردد مصداق ربا و حرام است؟
۲- اگر دو نفر با رضایت کامل مبلغی را با تعیین سود مشخص در ابتدای کار
مبادله نمایند  در صورتیکه شخص وام گیرنده مشکلش حل شده و شخص وام دهنده
نیز به سود پولش می رسد باز مصداق رباست؟
با توجه به این نکته که اصول اقتصاد در دنیای امروز با ۱۴۰۰ سال پیش
متفاوت بوده و باید تعاریف جدیدی از احکام مطابق با شرایط روز صورت
پذیرد. چون برای بنده این تعریف از ربا عقلانی نبوده و فقط نوعی تقلید کورکورانه
بحساب می آید.

پاسخ:
سودی که موسسات مالی و بانکها به مشتریان می پردازند اگر مقدار سود از ابتدا تعیین نشده باشد و مشتری علاوه بر سود در زیان محتمل هم شریک باشد، ربا نخواهد بود.
سودی که بانکها یا موسسات مالی از مشتری بابت وام داده شده می گیرند، آنچه که بابت کارمزد و مخارج اداری وام است بلااشکال است، اگر سود اخذ شده بابت تورم و تغییر ارزش پول باشد نیز مجاز است، اگر سود اخذ شده متناسب با مقدار وام و زمان آن باشد حتی الامکان از آن اجتناب شود.
همکاری مالی در قالب قرادادهایی از قبیل مضاربه و مشارکت مشروع است. در هیچیک از قراردادهای  شرعی نمی توان مقدار سود را از ابتدا تعیین کرد، با مشارکت در سود و زیان معامله مشروع خواهد بود.
صرف رضایت طرفین بهره دادن و گرفتن در وام را مشروع نمی کند، بهره ازوام گرفتن مصداق ربا و حرام است، قرض الحسنه یعنی وام بدون بهره راه حل اسلام و قرآن است. مستحب است وام گیرنده بعد از ادای دینش هدیه ای به وام دهنده بدهد. آنچه معاملات را به گناه ربا می آلاید کار کردن پول بجای انسان و بهره کشی از افراد نیازمند در زمان احتیاجشان است. مسئله ی ربا متعلق به گذشته نیست، در این زمان هم مصداق دارد و شرعا مجاز به ارتکاب آن نیستیم.
موفق باشید
محسن کدیور
*