پرسش: فلسفه اهل ذمه در زمان معاصر در فقیه شیعی چیست؟ مستند این احکام خشن علیه یهودیان چیزی جز آیات قرآن است؟
پاسخ: مسئلهی استناد پیروان ادیان ابراهیمی به متون مقدس تنها اختصاصی به مسلمانان ندارد. بر مبنای ارض مقدس تورات چند میلیون فلسطینی از خانه و کاشانهی خود اواره شده هزارها نفر از آنها قتل عام شده نزاع همچنان ادامه دارد. استناد یهودیان ارتدوکس و محافظه کار برای اجرای احکام تورات و تلمود و هلاخا در دوران معاصر نباید از چشم شما مخفی باشد.
شرائط ذمه حقوق پیروان اهل کتاب در دوران گذشته است. به موجب آن در مقابل پرداخت جزیه (شبیه زکات برای مسلمانان) یهودیان و مسیحیان و زرتشتیان از حق امنیت برخوردار می شدند. این حکم در مقایسه با رفتار پیروان دیگر ادیان با مسلمانان به مراتب انسانی تر بوده است. در زمان ما حکم ذمه از احکام منسوخ محسوب می شود. در دوران معاصر دین و عقیده افراد در برخورداری از حقوق شهروندی تبعیضی ایجاد نمی کند.
آیات قرآن کریم را همانند هر متن دیگری اگر از زمینه خود منتزع کرده و معنی کنیم مشکل ساز است. آیات قرآن دربارهی یهودیان مدینه در زمینهی معاهدات پنهانی قبایل یهودی با مشرکان در مقابل موحدان مسلمان باید بررسی شود. این آیات را تعمیم دادن و از حجاز و مدینه و عصر پیامبر خارج کردن همانند کاری است که برخی مستشرقان یا سلفی ها با آیات قتال با مشرکان مکه مرتکب شده آنها را حکم دائمی مواجهه با تمام غیرمسلمانان معنی می کنند که کاملا اشتباه است. کتاب مبین بودن قرآن معنایش این نیست که در آن آیاتی مختص به رفع مشکلات صدر اسلام وجود ندارد یا هر آیه ای با انتزاع از زمینه و قرائن داخلی آن قابل تعمیم به دیگر زمینه هاست. همچنانکه در هر سه کتاب الهی مسئله برده داری مذکور است، اما برده داری در باور اکثر پیروان ادیان ابراهیمی حکمی منسوخ است، هکذا نحوه مواجهه با پیروان دیگر ادیان نیز می تواند از همین قبیل باشد. محدودیت حقوق زن مسئله مشترک هر سه کتاب است. در حد اطلاع من مشکلات آئین یهود در دنیای معاصر به مراتب از مشکلات مسیحیان و مسلمانان بیشتر است.
موفق باشید.