نماز قضا
(برخی احکام)
وجوب نماز و روزه قضا
کسی که نمازهای روزانه را در وقت خود نخوانده، باید قضای آن را به جا آورد. (خرداد ۱۳۹۸)
قضای نماز و روزه های فوت شده در سالهای گذشته به اجماع علمای فریقین واجب است. مستند آن روایات منقول از پیامبر و ائمه در موارد خاص است که تعمیم آن به وجوب قضای همه فوائت میسر می باشد. می توان روزانه با هر نماز ادا نمازی قضا به جا آورد و در خارج از رمضان به تدریج روزهای قضا را گرفت. در هر صورت نیت بر قضای فوائت و توبه از ترک نماز و روزه مهمتر از توفیق در قضای آنهاست. اگر چنین قصدی باشد حتی اگر موفق به انجام همه فوائت هم نشوید از رحمت و غفران خدا نباید ناامید باشید. (۱۸ مهر ۱۳۹۲)
قضای نمازهای فاقد شرایط
نمازی که بنا به ضرورت (ضیق وقت، در خودرو و اتوبوس و قطار و کشتی و هوا پیما، درحال راه رفتن) و بدون وضو و بدون رعایت جهت قبله با اشاره و یا با حداقل اعمال (بدون رکوع و سجده) و به طور کلی بدون شرائط واجب نماز در زمان ادا انجام شده، می باید با فراهم شدن شرایط مساعد قضای آن انجام شود. (۱۸ آبان ۱۳۹۲)
کیفیت نماز قضا
نماز قضا عین مانند نماز اداست و در تمام و قصر و جهر و اخفات مطابق نماز فوت شده خوانده می شود. می توان نماز قضا را به جماعت خواند. وحدت نماز امام ماموم در ادا و قضا و نوع نماز روزانه لازم نیست. (خرداد ۱۳۹۸)
قضای نمازهای عشا و صبح
اگر نماز عشا به دلیل عذر یا حرج تا نیمه شب نخوانده، تا قبل از اذان صبح باید بخواند و قضا محسوب نمی شود.
در صورتی که در مناطق معتدل فرد بعد از طلوع آفتاب بیدار شود، نماز صبح را در وقت مقرر ادا نکرده، اما شایسته است بلافاصله بعد از برخاستن از خواب قضای آنرا به جا أورد. مومن روزش را با نماز آغاز می کند. (خرداد ۱۳۹۸)
خواندن نماز قضا فوریت ندارد، اما!
اگرچه خواندن نماز قضا فوریت ندارد و به شرطی که منجر به مسامحه در ادای تکلیف و سستی در عبادت نشود، فرد تا آخر عمر فرصت دارد؛ اما از آنجا که نخواندن نماز قضا در نخستین فرصت و انباشته شدن آنها غالبا منجر به انجام «صورت بی سیرت نماز» (و نوعی اسقاط تکلیف شکلی) می شود، پسندیده است که انسان در پایان روز نمازهای قضای آن روز را به جا آورد، و در پایان هفته نمازهای فوت شده آن هفته، و در پایان ماه نمازهای فوت شده آن ماه، و در پایان سال نمازهای فوت شده آن سال را قضا کند، و نگذارد تعداد زیادی نماز قضا بر ذمه او باقی بماند. (خرداد ۱۳۹۸)
اشکال در عبادات استیجاری
تا فرد زنده است و می تواند شخصا نمازهای قضا شده خود را بخواند، هیچ راه دیگری برای جبران نمازهای قضا وجود ندارد، و راه حل بعد از مرگ هم جبران کامل عبادات فوت شده محسوب نمی شود، لذا تا وقت باقی است عبادات خود را در زمان مقرر به جا آورد. (خرداد ۱۳۹۸)
بهجا آوردن نماز و روزه و حج از جانب میت تبرعا (بدون اخذ اجرت) و هدیه ثواب آن به میت مستحب و مجاز است. قضای نماز، روزه و حج میت به ویژه با اخذ اجرت (عبادات استیجاری) محل اشکال است. (اردیبهشت ۱۳۹۴)
لزوم انفاق به جای عبادات فوت شده بعد از مرگ
اگر فردی تعداد مشخصی نماز و روزه (و حج واجب) به جا نیاورده از دنیا رفته و در وصیت نامه خود به آن اشاره کرده، واجب است بازماندگان قبل از تقسیم ارث مقداری از ماترک میت (معادل نسبی عبادات فوت شده اگر قرار بود استیجاری برگزار شود) از جانب وی را در راه خدا انفاق کنند. اگر بازماندگان به هر طریقی مطلعند که میت عبادت فوت شده دارد، به طریق پیش گفته عمل کنند. (خرداد ۱۳۹۸)
تفاوت حکم قضای نماز با حکم قضای روزه بانوان در زمان عادت ماهانه و نفاس
نمازهایی که بانوان در زمان عادت ماهانه یا خون پس از وضع حمل (نفاس) نخوانده اند قضا ندارد، اگر چه قضای روزه در این ایام بر آنها بعد از رفع عذر واجب است. (خرداد ۱۳۹۸)
عدم تبعیت ادا از قضا
الف. «تبعیت قضا از اداء» نزد فقهاء امامیه محل اشکال جدی است. دلیل آن «وحدت مطلوب» در امر به عبادات است، بنابراین فوت عبادت در وقت مقرر نیاز به امر جدید دارد، به عبارت دیگر قضای عبادت به دلیل امری مجزای از امر به اداست.
ب. در مورد بانوان حیض و نفاس «مانع صحت» نماز و روزه است، یعنی «شرط صحت» این عبادات خالی بودن از این دو خون است. بحث مطلقا در قدرت مکلف نیست. در مورد نماز دلیل خاص یعنی روایات معتبر حاکی از عدم امر به قضاء است و ادله عام وجوب قضاء نماز و روزه را تخصیص می زند. اما در مورد روزه اولا ادله عامه به وجوب قضاء روزه (آیات و روایات معتبر) در مورد حائض و نفساء جاری است، ثانیا ادله خاصه (روایات معتبر) دال بر وجوب قضای روزه حائض و نفساء است. (۲۱ شهریور ۱۳۹۲)