الف. تحصیلات (۷۸-۱۳۴۳ شیراز، قم و تهران)
ب. تدریس و تحقیق (۷۷-۱۳۶۲ قم و تهران)
ج. دگراندیشی و تاوان آن (۷۹-۱۳۶۶ قم و تهران)
د. عضویت هیأت علمی و تألیف (۸۷-۱۳۷۹ تهران)
و. غربت غربیه (از ۱۳۸۷ آمریکا)
محسن کدیور فرزند منوچهر کدیور و پروین‌دخت تدین در خرداد ماه سال ۱۳۳۸ در شهرستان فسا در خانواده‌ای فرهنگی متولد شد و از چهار سالگی ساکن شیراز بوده است.
الف. تحصیلات
تحصیلات ابتدائی را در دبستان ابن سینا، تحصیلات دوره اول متوسطه را در دبیرستان شرقی و تحصیلات دوره دوم متوسطه را در دبیرستان دانشگاه پهلوی (توحید) شیراز گذرانید و در سال ۱۳۵۶ دیپلم ریاضی گرفت و با کسب رتبه ممتاز تحصیل در رشته مهندسی برق و الکترونیک را در دانشکده مهندسی دانشگاه پهلوی (شیراز) آغاز کرد، و علی‌رغم گذراندن نیمی از واحدها قبل از انقلاب، پس از انقلاب و تعطیلی دانشگاهها (به دلیل واقعه‌ی تأسف‌بار انقلاب فرهنگی) تحصیل در این رشته را ادامه نداد و علائقش را در علوم انسانی دنبال کرد. کدیور در سال ۱۳۶۰ با زهرا رودی ازدواج کرد و صاحب چهار فرزند است.
تحصیل علوم اسلامی را از مهر ۱۳۵۹ در شیراز آغاز و از خرداد ۱۳۶۰ در حوزه علمیه قم دنبال کرد. مهم‌ترین استاد وی در دوره مقدمات مرحوم محمدعلی غرنوی معروف به مدرس افغانی (۱۳۶۵-۱۲۸۴) بود. اهم اساتید دوره‌ی سطح وی عبارتند از مرحوم علی پناه اشتهاردی (۱۳۸۷-۱۳۰۱) و آقای محمدهاشم صالحی (متولد ۱۳۲۴افغانستان). از ۱۳۶۳ وارد دوره‌ی سطح عالی شد و در امتحانات کتبی پایان سطح حوزه علمیه قم در خرداد ۱۳۶۷ نفر اول شد. اهم اساتید دوره‌ی سطح عالی وی در اصول فقه آقایان مصطفی اعتمادی تبریزی (متولد ۱۳۰۴) و گنجعلی، و در فقه مرحوم محمدتقی ستوده (۱۳۷۸-۱۳۰۰) و مرحوم احمد پایانی (۱۳۷۵-۱۳۰۶) بوده‌اند. تحصیل در مرحله خارج اصول را از مهر ۱۳۶۶ در محضر حضرات مرحوم آقای شیخ جواد تبریزی (۱۳۸۵-۱۳۰۵)، و آقایان سیدمحمود هاشمی شاهرودی (متولد ۱۳۲۷نجف) و سیدکاظم حسینی حائری (متولد ۱۳۱۷ کربلا) و خارج فقه را از حضرات مرحوم آقای شیخ جواد تبریزی و مرحوم آقای سید محمد روحانی (۱۳۷۶-۱۲۹۹) استفاده کرد. کدیور شاکله اصلی فقهیش را مدیون بیش از ده سال شاگردی در محضر بزرگترین استادش مرحوم آقای شیخ حسین‌علی منتظری نجف‌آبادی (۱۳۸۸-۱۳۰۱) است که مباحث زکات، ولایت فقیه و مکاسب محرمه را از محضر ایشان آموخته است.
وی طی شانزده سال کلام، فلسفه، عرفان و تفسیر را محضر حضرات اساتید فن از جمله مرحوم یحیی انصاری شیرازی (۱۳۹۳-۱۳۰۶) و از همه مهمتر آقای شیخ عبدالله جوادی آملی (متولد ۱۳۱۲) آموخت و در سال ۱۳۶۳ به‌دست ایشان معمّم شد. مرحوم آقای منتظری در مرداد ۱۳۷۶ زمانی که محسن کدیور در سی و نه سالگی پس از هفده سال تحصیل در حوزه علمیه قصد عزیمت از قم به تهران را داشت رسیدن شاگرد خود به «مرتبه‌ی اجتهاد و استنباط در مسائل اسلامی و اهل نظر بودن در آنها» را گواهی کرد.
کدیور کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی را در سال ۱۳۷۲ از مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم، و دکتری فلسفه و حکمت اسلامی را از دانشگاه تربیت مدرس تهران در سال ۱۳۷۸ اخذ کرد. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد وی “وجود و ماهیت زمان در فلسفه اسلامی” با راهنمائی دکتر احمد احمدی و رساله‌ی دکتری وی “تحليل انتقادي آراء ابتكاري آقا علي مدرس در حكمت متعاليه” با راهنمائی دکتر غلام‌حسین ابراهیمی دینانی بوده است.
ب. تدریس و تحقیق
کدیور در کنار تحصیل، تدریس علوم حوزوی را از سال ۱۳۶۲ در مدرسه رضویه آغاز و از سال ۱۳۶۹ در مدرسه‌ی آقای گلپایگانی مستمرا دنبال کرد و در مدت چهارده سال مقدمات، معالم، اصول فقه، شرح لمعه، فرائدالاصول، مکاسب محرمه، کفایة الاصول را در منقول و شرح منظومه، تجرید الاعتقاد، بدایة و نهایة الحکمة و الشواهدالربوبیة را در معقول تدریس کرد. دروس اصول وی از جمله جلسات پررونق حوزه محسوب می‌شد.
وی تدریس در دانشگاه را از بهار ۱۳۷۱ آغاز کرد. مجموعه تدریس‌های دانشگاهی وی دو حوزه را در بر می‌گرفت: فلسفه و کلام و دیگری اندیشه سیاسی و حقوق عمومی در اسلام. وی به مدت هفت سال (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۷) به عنوان استاد مدعو در دانشگاههای امام صادق، شهيد بهشتي و تربيت مدرس در مقطع کارشناسی ارشد و در سالهای ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ در گروه فلسفه‌ی دانشگاه مفید در مقطع کارشناسی به تدریس اشتغال داشته است.
وی از پائیز ۱۳۷۰ تا زمستان ۱۳۷۷ معاونت اندیشه اسلامی مركز تحقيقات استراتژيك (مرکز پژوهشی تابع نهاد ریاست جمهوری و از سال ۱۳۷۶ تابع مجمع تشخیص مصلحت نظام) را به عهده داشت. در این مدت هفتاد تحقیق با اشراف وی به پایان رسید، هشت تحقیق آن در قالب کتاب منتشر شد و دو تحقیق آن به عنوان پژوهش نمونه کشوری برگزیده شد.
مقالات وی بتدریج از سال ۱۳۷۱ در مجلات کشور منتشر شد. او قبل از زندان پنجاه و دو مقاله منتشر کرده بود. نخستین کتاب کدیور در اسفند ۱۳۷۶ منتشر شد: نظريههاي دولت در فقه شيعه، انديشه سياسي در اسلام (۱)، نشر نی، ۲۲۳ صفحه. حکومت ولائی انديشه سياسي در اسلام (۲) در افزون از ۴۰۰ صفحه در سال ۱۳۷۷ توسط نشر نی در نقد نظریه ولایت فقیه آقای خمینی منتشر شد. دفتر عقل مجموعه مقالات فلسفی کلامی کدیور در سال ۱۳۷۷ در ۴۸۳ صفحه توسط انتشارات اطلاعات منتشر شد.
کدیور پنج سال ازعمر خود را مصروف احیای آثار و استخراج آراء و تحلیل ابتکارات یکی از حکمای مکتب فلسفی تهران بنام آقا علی مدرس کرد. وی مجموعه آثار آقا علی را در سه مجلد تحت عنوان “مجموعه مصنّفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی (انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۸) منتشر کرد. کتاب سه جلدی مأخذشناسی علوم عقلی از ابتدای صنعت چاپ تا پایان سال ۱۳۷۵ به زبانهای فارسی و عربی (بیش از ۳۴۰۰ صفحه توسط انتشارات اطلاعات در سال ۱۳۷۹) طرح مشترک کدیور و محمد نوری بود که با حبس کدیور بار اصلی ادامه و اتمام تحقیق بر دوش محمد نوری بوده است.
ج. دگراندیشی و تاوان آن
کدیور از تابستان ۱۳۶۶ در صحت برخی تصیمات کلان سیاسی کشور تردید کرد و به بازنگری قانون اساسی جمهموری اسلامی رأی منفی داد. بعد از انتشار نخستین مقالاتش در حوزه اندیشه سیاسی بتدریج از سال ۱۳۷۴ برای وی در قم تضییقاتی ایجاد شد. این تضییقات در آغاز در جلوگیری از سخنرانی در برخی همایشها و سپس به محیطهای آموزشی کشید. در شهریور ۱۳۷۴ نماینده مقام رهبری در قم از برگزاری درس کدیور در مدرسه فیضیه جلوگیری کرد. این تهدیدها در سال ۱۳۷۵ به حدی افزایش یافت که شرکت در درس کدیور معادل عنصر نامطلوب شدن در میان طلاب محسوب می شد. وی از سال ۱۳۷۷ در دانشگاه امام صادق (ع) تهران ممنوع التدریس شد. فشارهای مختلف سیاسی فرهنگی باعث شد که در تابستان ۱۳۷۶ از قم مهاجرت کند. کدیور در انتخابات سومین دوره مجلس خبرگان رهبری در حوزه انتخابیه تهران در سال ۱۳۷۷ ثبت نام کرد، اما بدون هیچ توضیحی توسط فقهای شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
به دنبال قتلهای زنجیره ای آذر ۱۳۷۷، کدیور در یادداشتهای متعدد تحلیلی به ترور دگراندیشان بشدت اعتراض کرد. وی طی سخنرانی شبهای قدر دی ۱۳۷۷ در تهران و اصفهان درباره پیامدهای زیرپاگذاشتن حق حیات در جامعه دینی و حرمت شرعی ترور سخنرانی کرد. کدیور در مصاحبه تفصیلی با روزنامه خرداد کارنامه بیست ساله انقلاب اسلامی را در بهمن ۷۷ مورد تحلیل انتقادی قرار داد. وی در تاریخ ۲۸ بهمن توسط دادسرای ویژه روحانیت تهران احضار و بدنبال دو روز بازجوئی در شب میلاد امام رضا (۸ اسفند ۱۳۷۷) بازداشت و به‌سلول بسته زندان اوين منتقل شد. چهل وهفت روز بعد دادگاه ويژه روحانيت در جلسه‌اي نيمه‌علني بدون حضور هيات‌منصفه، كديور را بهواسطه ايراد يك سخنراني عمومي شب‌قدر در مسجد اصفهان و يك مصاحبه با روزنامه خرداد مجرم شناخت و وي‌را به هجده ماه حبس محكوم كرد. او پس‌از تحمل كامل دوران حبس، روز ۲۶ تير ۱۳۷۹ از زندان اوين آزاد شد. در این محاکمه غیرقانونی دادستان ویژه تهران ابراهیم نکونام، قاضی محمد سلیمی، رئیس کل دادگاه ویژه غلام‌حسین محسنی اژه‌ای بودند. گفتنی است که کدیور نخستین بار بیست سال قبل در اردیبهشت ۱۳۵۷ توسط ماموران ساواک در مراسم چهلم شهدای یزد بازداشت شده بود و در عادل آباد شیراز نخستین تجربه زندان خود را چشیده بود و به جرم برهم زدن نظم و اقدام علیه امنیت ملی محاکمه شده بود.
در حكم دادگاه ويژه روحانيت آمده است که کدیور مسئوليت قتلهای زنجیره‌ای را متوجه نظام نموده است و جمهوری اسلامی را در مصاحبه‌اش بازتولید روابط سلطنتی سابق معرفی کرده است. بر این اساس بهواسطه نشر اكاذيب جهت تشويش اذهان عمومي به يك سال حبس و بهواسطه تبليغ عليه نظام جمهوري اسلامي به‌‌شش ماه ديگر حبس محكوم نمود. کتاب بهاي آزادي مستندات اين‌واقعه است‌كه از سوي زهرا رودي همسر محسن كديور در ماههاي آغاز زندان‌وي در سال ۱۳۷۸ در بیش از ۲۴۰ صفحه گردآوري و منتشر شد و پنج بار با اسناد جدید تجدید چاپ شد.
كديور پس از ابلاغ حكم تجديد نظر تصريح كرد: “مبارزه با استبداد ديني را ادامه خواهم داد. در راه عمل به وظ‌يفه شرعي نصيحت به ائمه‌مسلمين و فريضه مترقي امر به‌‌معروف و نهي از منكر و تنوير افكار عمومي از زندان و فشار چه باك، با لبي خندان و قلبي مطمئن، حبس ناشي از ابراز عقيده و حق‌گويي را تحمل مي‌كنم و حسرت يك آخ را هم به دل قسي اقتدارط‌لبان تماميت خواه خواهم گذاشت. گل در بر و مي در كف و معشوق به كامست / سلطان جهانم به چنين روز غلامست.”
کدیور دوران زندان را به فرصت مطالعاتی تبدیل کرد. او در دوران قبل از صدور حکم تتمه جلد سوم مجموعه مصنفات آقا علی مدرس را تصحیح کرد. پس از صدور حکم دادگاه به تکمیل رساله دکتریش پرداخت. کدیور نیمه دوم سال ۷۸ را به ویرایش و تدوین کتاب دغدغه‌های حکومت دینی گذراند. این کتاب توسط نشر نی در سال ۱۳۷۹در ۸۸۳ صفحه منتشر شد و در فاصله کوتاهی در همان سال به چاپ دوم رسید. کدیور ماههای آخر زندان را بطور متمرکز درباره امکان خشونت در شریعت مطالعه و تحقیق منسجم کرد که حاصل این تحقیقات را در آثار بعدی وی می توان دید.
به مناسبت آزادی کدیور از زندان، هیأت رئیسه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس در تاریخ ۵ مرداد و اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان دانشگاههای سراسر کشور (دفتر تحکیم وحدت) در تاریخ نهم مرداد ۱۳۷۹ در دانشگاه شهید بهشتی با برگزاری جلسات پرشوری از وی تجلیل کردند. عنوان اولین سخنرانی کدیور پس از زندان در این جلسه “تفرعن در قرآن” بود.
د. عضویت هیأت علمی و تألیف
کدیور از ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ دبيری مجموعه فلسفه و كلام شركت انتشارات علمي و فرهنگي را بعهده داشت. وی همچنین از ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۴عضو شوراي پژوهشي مؤسسه عالي پژوهشي تأمين اجتماعي بود. بخش “تامین اجتماعی در تعالیم اسلامی” در گزارش نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی به قلم وی به رشته تحریر در آمده است.
محسن کدیور در مهر ۱۳۷۹ به‌عنوان استادیار گروه فلسفه دانشگاه تربيت مدرس استخدام شد. وضعیت وی در بهمن ۱۳۸۱ از پیمانی به رسمی آزمایشی و در مرداد ۱۳۸۴ به رسمی قطعی تبدیل شد. او به مدت دو سال (از تیر ۱۳۸۳) مدیر انتخابی گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس بود. در این مدت کلیه‌ی برنامه های آموزشی گروه مورد بازبینی اساسی قرار گرفت.
با آغاز سیاستهای انقباضی وزارت علوم نسبت به اساتید دگراندیش و اعمال فشار از سال ۱۳۸۵، در نهایت به انتقال رسمی وی به موسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در خرداد ۱۳۸۶ انجامید. وی در اردیبهشت ۱۳۸۷ از مرتبه استادیاری به مرتبه دانشیاری ارتقا یافت. کدیور در سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ فلسفه فارابی تدریس کرد. او در این دو سال دو طرح پژوهشی را آغاز و به انجام رسانید، کتابشناسی جامع فلسفه در ایران و ابن سینا پژوهی. در فاصله سالهای ۷۹ تا ۸۷ کدیور در ۲۴ همایش داخلی مقاله ارائه کرد.
نویسنده مجموعه کتابهای اندیشه سیاسی در اسلام به دعوت برنامه فقه اسلامی دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد برای تحقیق و تدریس شش ماهه با استفاده از مرخصی بدون حقوق از خرداد تا دی ۱۳۸۰ به آمریکا سفر می‌کند. او در تابستان ۸۰ سمینار اندیشه سیاسی شیعه معاصر را برگزار می‌کند. بحث اصلی او در ترم پائیز “عقل در فقه شیعه” بود. در این مدت در همایش سالانه مطالعات خاورمیانه شمال آمریکا تحت عنوان ولایت فقیه و دموکراسی سخنرانی می کند. در دسامبر ۲۰۰۲ در دانشگاه نیواسکول نیویورک سخنران اصلی همایش مطالعات اجتماعی در اسلام حوزه عمومی و خصوصی با عنوان مقدمه ای بر حوزه عمومی و خصوصی در اسلام بود.
کدیور در دانشگاههای توکیو، دوشیشای کیوتو، آکسفورد انگلستان، آزاد بروکسل، ملی ایرلند سخنرانی کرده و در سمینار دانشگاه ییل در عمان اردن، انستیتو گوته آلمان، سمینارهای وزارت آموزش عالی پاکستان در اسلام آباد، مرکز ژاپنی آلمانی برلین در آلمان، تورینو و فراسکاتی ایتالیا شرکت کرده است.
محسن کدیور در اواخر دوره زندانش توسط هیأت مؤسس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات به عنوان رئیس انجمن انتخاب شد، سمتی که با چندین بار انتخاب مجدد تا بهمن ۱۳۹۲ ادامه داشت. وی دروس عمومی تفسیر قرآن را با عنوان “دین پژوهی در پرتو قرآن” در دانشکده فنی دانشگاه تهران آغاز کرد. “زن در قرآن” را در سالهای ۸۲ و ۸۳ ارائه کرد. از اسفند ۱۳۸۳ تا بهار ۱۳۸۷ مباحث “قرآن و انسان معاصر” را در حسینیه ارشاد عرضه داشت. از این سلسله مباحث خدا و انسان، سنن الهی و مناسک دینی ارائه شده است. او سخنران اصلی شبهای قدر و عاشورا در حسینیه ارشاد و کانون توحید در دهه هشتاد بود.
وی در فاصله ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۷ شصت مقاله منتشر کرد. کتاب سیاست نامهٔ خراسانی (قطعات سیاسی در آثار آخوند ملا محمد کاظم خراسانی صاحب کفایه)، مجموعه منابع پیشگامان اسلام سیاسی در ایران معاصر (۱) توسط انتشارات کویر در سال ۱۳۸۵در ۴۲۳ صفحه در تهران منتشر شد. کتاب حق الناس (اسلام و حقوق بشر) توسط انتشارات کویر در پائیز ۱۳۸۷در ۴۳۹ صفحه منتشر شد و در کمتر از یک سال به چاپ چهارم رسید. کتاب «شريعت و سياست، مباحثي در نحوه حضور دين در عرصه عمومي» که از زمستان ۱۳۸۷ در صف انتظار مجوز نشر قرار داشت دو سال بعد رسما ممنوع الانتشار اعلام شد.
سلسله مقالات حکومت انتصابی یکی از کتابهای نیمه تمام کدیور است که ۹ بخش آن بیشتر منتشر نشد. در واقع از بخش دهم آن به بعد دیگر در ایران قابل انتشار نبود. از کتاب “علمای ابرار” نیز تنها سه مقاله قرائت فراموش شده بازخواني نظريه علماي ابرار تلقي اوليه اسلام شيعي از اصل امامت؛ طبقه بندي اعتقادات ديني و تأمّلی در منابع اعتقادی منتشر شد و زیر فشار فزاینده جریان رسمی امکان انتشار طرحی که برای پالایش اندیشه کلامی شیعه از قرائتهای غالیانه آغاز شده بود موقتا متوقف شد.
روزنامه کیهان یک روز قبل از آزادی کدیور از زندان اوین (۲۵ تیر ۱۳۷۹) با تیتر یک “سروش و کدیور از سازمان آمریکائی حقوق بشر پول گرفتند” ترفند جدیدی را آغاز کرد. تعلق جایزه بنیاد هلمن هامت به کدیور بهانه این رپرتاژ دروغ و افترا بود. محسن کدیور در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۷۹ از طریق صالح نیکبخت وکیل خود رسما از روزنامه کیهان به دادگستری تهران شکایت کرد، این شکایت در دهه دومش هنوز به فرجام نرسیده است!
پس از ضبط گذرنامه در فرودگاه امام خمینی در مرداد ۱۳۸۶ کدیور متوجه شد که ممنوع الخروج است. در پائیز همان سال بر اساس شکایتهای دادستان ویژه روحانیت و وزارت اطلاعات با دو اتهام مکرر تبلیغ علیه نظام و نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی مورد بازجوئی مجدد قرار گرفت.
ه. غربت غربیه
کدیور به دعوت دانشگاه ویرجینیا شهریور ۱۳۸۷ به آمریکا رفت و در سال تحصیلی ۸۸-۱۳۸۷ در گروه مطالعات دینی آن دانشگاه در شهر شارلوتسویل به عنوان استاد مدعو به تدریس پرداخت. عناوین کلاسهای وی در دوره کارشناسی اسلام و حقوق بشر، و اسلام و سیاست، و در دوره‌ی دکتری تحلیل متون فلسفی ابن سینا و فارابی بود.
وی به دعوت یک‌ساله‌ی گروه مطالعات دینی دانشگاه دوک در پائیز سال ۱۳۸۸ به عنوان استاد مدعو پژوهشی به شهر دوروم در ایالت کارولینای شمالی رفت، این دعوت سه بار دیگر تا بهار ۱۳۹۴ تمدید شد. عناوین کلاسهای وی در دوره‌ی کارشناسی فلسفه و کلام اسلامی، حقوق و اخلاق اسلامی، فهم قرآن، و دین و سیاست در ایران پس از انقلاب؛ و در دوره‌ی تحصیلات تکمیلی کلام اسلامی و اخلاق سیاسی، فلسفه اسلامی: وحی و نبوت، مطالعات قرآنی، اصول فقه شیعی، فلسفه اسلامی کلاسیک، کلام اسلامی، اسلام و حقوق بشر، اخلاق اسلامی کلاسیک، فلسفه اسلامی: رویکرد عرفا به فلسفه، و علم و دین (مطالعه موردی اسلام) بوده‌اند. علاه بر این کلاسهای تحلیل متن هم برای دانشجویان دکتری ذیل موضوعات مرتبط با رساله‌شان برگزار کرده است: موضوعاتی از قبیل عرفان اسلامی، کلام شیعی، عرفان ایرانی، اندیشه‌های کلامی و فلسفی اسلام معاصر.
کدیور در پائیز ۱۳۹۳ کرسی استاد مدعو ممتاز کوهین در دانشگاه کارولینای شمالی در چپل هیل را به‌دست آورد. وی در این نیم‌سال فرهنگ و دین در ایران از ۱۵۰۰ تا کنون را تدریس کرد. سخنرانی این کرسی را با عنوان «الهیات، اخلاق و سیاست: سه چالش اصلاح اندیشه‌ی اسلامی» در حضور اولیاء و اساتید دانشگاه های دوک و کارولینای شمالی ایراد کرد. او از مرداد ۱۳۹۱ تا آذر ۱۳۹۳ عضو گروه اخلاق جهانی بنیاد کارنگی بوده است.
کدیور از مرداد ۱۳۸۷ تا خرداد ۱۳۹۴ در سی و هشت کنفرانس و سمینار بین المللی در دانشگاههای مختلف آمریکا، اروپا و استرالیا شرکت کرده با ارائه‌ی مقاله به ایراد سخنرانی پرداخته است. دانشگاههای هاروارد، پرینستون، کلمبیا، استانفورد، آستین تگزاس، کالیفرنیا (یو سی ال إ)، جورج واشینگتن، جرج تَون، واشینگتن سَنت لوئیس، جرج میسن، نورث وسترن شیکاگو، دی پال شیکاگو، لیک فارست، ویرجینیا، کارولینای شمالی (یو إن سی)، دوک، هارتفورد،کالج هاورفورد، ترینیتی سان آنتونیو، ویرجینا تک، ایسترن منونیت، و بنیاد کارنگی در آمریکا و دانشگاههای اسلو، هامبورگ، ارلانگن نورنبرگ، و آقاخان لندن در اروپا و دانشگاه سیدنی و دانشگاه ملی استرالیا در کانبرا از آن جمله اند. این فهرست غیر از سخنرانی‌های فارسی برای مخاطبان ایرانی در دانشگاهها و موسسات دینی و فرهنگی ایرانیان است.
کدیور تا مرداد ۱۳۸۸ از مرخصی بدون حقوق استفاده کرد. موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با فشار وزارت علومِ وقت با تمدید مرخصی کدیور موافقت نکرد. بالاخره در خرداد ۱۳۹۰ بر خلاف قانون حکم اخراج از محل خدمت و انفصال دائم وی از خدمات دولتی به اتهام “انتشار مقالات توهین آمیز علیه ارکان نظام مقدس جمهوری اسلامی، جایگاه ولایت فقیه و شخص مقام معظم رهبری و تبلیغ علیه نظام” و نیز غیبت غیرموجه از سوی وزارت علوم صادر شد. جمهوری اسلامی ایران به عناصرنامطلوبی هم‌چون کدیور نیاز ندارد! وی از حامیان جنبش سبز و از جمله مؤسسان و اعضای شورای سیاست گذاری شبکه مجازی جنبش راه سبز (جرس) بود (تیر ۱۳۸۸ تا اسفند ۱۳۹۳).
وبسایت کدیور از اوایل آذر ۱۳۸۸ در ایران فیلتر شد. انتشار آثار جدید، حتی تجدید چاپ کتابهای قبلی و نیز درج هر مطلبی از وی در مطبوعات کشور ممنوع شد تا آزمونی برای ادعای وزرای ارشاد دولت‌های دهم و یازدهم باشد که ما نویسنده‌ی ممنوع‌القلم نداریم! اما ارتباط کدیور با هم‌وطنان علاقه‌مند به‌ویژه دانشجویان و جوانان طالب حقیقت به‌رغم تضضیقات مختلف استبداد دینی و ارتجاع مذهبی ادامه یافت. کدیور از اواخر ۱۳۸۸ نسخه‌ی الکترونیکی کتابهای جدید خود را به‌تدریج منتشر کرد. کتاب در محضر فقیه آزاده (مکاتبات استاد منتظری و شاگرد) در اسفند ۱۳۸۸ منتشر شد. کتابهای شریعت و سیاست: دین در حوزه‌ی عمومی، و حکومت انتصابی، اندیشه‌ی سیاسی در اسلام ۳، در سال ۱۳۸۹، و سوگ‌نامه‌ی فقیه پاک‌باز (استاد منتظری) در سال ۱۳۹۰ در معرض استفاده‌ی عموم قرار گرفت.
وی در نامه‌ی تفصیلی خطاب به رئیس و نمایندگان مجلس خبرگان (تیر ۱۳۸۹) کارنامه بیست و یک ساله رهبری جمهوری اسلامی را ارزیابی کرده، مقام رهبری را به‌دلیل استبداد، ظلم، قانون شکنی، براندازی جمهوری اسلامی و وهن اسلام استیضاح کرده است. استیضاح رهبری همراه با نقدهای آن در قالب کتاب الکترونیکی در بهار ۱۳۹۳ به عنوان نخستین دفتر مجموعه‌ی افضل‌الجهاد منتشر شد.
کدیور از اوایل سال ۱۳۹۰ به تحقیق درباره‌ی شیوه‌ی مواجهه‌ی جمهوری اسلامی با علمای منتقد پرداخت. یک سال بعد محصول این تحقیق به‌تدریج در قالب سلسله مقالات و سپس در قالب کتاب الکترونیکی منتشر شد. اسنادی از شکسته‌شدن ناموس انقلاب: نگاهی به سالهای پایانی زندگی آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری همراه با نقدهای آن (۱۳۹۱) دفتر اول این مجموعه بود. فراز و فرود آذری قمی: سیری در تحول مبانی فکری آیت‌الله احمد آذری قمی (۱۳۹۲) دومین دفتر، و انقلاب و نظام در بوته‌ی نقد اخلاقی: آیت‌الله سیدمحمد روحانی، مباهته و مرجعیت (۱۳۹۳) سومین دفتر این مجموعه بوده است.
در دفتر دوم مجموعه‌ی افضل‌الجهاد یعنی کتاب الکترونیکی ابتذال مرجعیت شیعه: استیضاح مرجعیت مقام رهبری حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی خامنه‌ای (۱۳۹۲) آمده است: «آیت‌الله خمینی با پشتوانۀ مرجعیتش رهبر شد، و جناب آقای خامنه‌ای با اتّکاء به رهبریش مرجع شد! رهبری و مرجعیت ایشان هر دو با قاعدۀ «حفظ نظام اوجب واجبات است» تحصیل شد. مرجعیت مؤمن مقلّد و نهایتاً مجتهد متجزّی با اکسیر مصلحت نظام یعنی «ابتذال مرجعیت شیعه».
کدیور در سال ۱۳۹۳ دو کتاب الکترونیکی دیگر هم منتشر کرد. یکی دومین دفتر از مجموعه‌ی اسلام و حقوق بشر با عنوان مجازات ارتداد و آزادی مذهب: نقد مجازات ارتداد و سبّ‌النبی با موازین فقه استدلالی و دیگری ندای سبز: روایتی از جنبش سبز مردم ایران، جلد اول: نوشتارها (۹۳-۱۳۸۸).
کدیور از حوالی ۱۳۹۱ پاسخ به برخی پرسش‌های دینی را که فایده‌ی عمومی داشت در وبسایتش منتشر کرده، ستون آراء فقهی وبسایت از اواخر سال ۱۳۹۳منعکس‌کننده‌ی دیدگاه‌های وی بر اساس روش اجتهاد در مبانی و اصول بوده است. یکی از این مباحث رأی وی در مسئله‌ی پوشش مو، سر و گردن بانوان است. مهم‌ترین مقاله‌ی این دوران وی «بازخوانی حقوق زنان: از عدالت استحقاقی به عدالت مساواتی» (۱۳۹۰) نیز رویکرد تازه‌ای در حقوق زنان مطرح کرده است.
تا کنون علاوه بر ترجمه‌ی مقالات متعددی از کدیور سه کتاب وی بدون اذن و اطلاع وی به عربی منتشر شده، دو ترجمه از کتاب نظریه‌های دولت در فقه شیعه و یک ترجمه از مقالات چالش برانگیز وی در الهیات شیعه با عنوان علمای ابرار قبل از این‌که کتاب یادشده به فارسی منتشر شده باشد! الحکومة الولائیة نخستین ترجمه‌ی عربی کتابهای کدیور است که زیر نظر نویسنده توسط مؤسسة الانتشار العربی در بیروت در بهار ۱۳۹۴ منتشر شد.
کدیور از پائیز ۱۳۹۴ استاد پژوهشی دانشگاه دوک است و کماکان تدریس مشغله‌ی اصلی اوست. وی در زمستان ۱۳۹۵و بهار۱۳۹۶ محقق ویسن‌شافتس‌کولگ (برلین، آلمان) بود. به شهادت آمارِ رجوع و نقد و بررسی، آثار کدیور در زمره یکی از نویسندگان ایرانی پراقبال در حوزه‌های الهیات، فقه و اندیشه سیاسی شیعه در دو دهه‌ی اخیر بوده است. با این‌که کدیور از منتقدان جمهوری اسلامی و حکومت دینی و از مخالفان استبداد دینی و ولایت فقیه (در کلیه‌ی أشکال آن) و از مدافعان اسلام رحمانی و جامعه اخلاقی است، اما وی اصلاح فکر دینی و اصلاحات سیاسی را دو پروژه‌ی مجزا می‌داند و معتقد است برای هیچ‌یک نباید از دیگری هزینه کرد. کدیور فعالیت‌های فرهنگی خود را بر اصلاحات دینی متمرکز کرده است. اصلاح ساختاری میراث اسلامی، پالایش بنیادی اندیشه‌ی شیعی و تعامل سنت و تجدد دغدغه های اصلی وی است. او ریشه‌ی خود را در خاک ایران می‌داند و امیدوار است روزی به وطن مألوف بازگردد.
بهمن ۱۳۹۵
