شیرزن زمانه ما

شیرزن زمانه ما

 

انا لله وانا الیه راجعون

اعظم علایی طالقانی (۱۳۲۲-۱۳۹۸) یکی از شیرزنان روزگار ما بود. بیش از همه فرزندان مرحوم محمود طالقانی صفات پدرش را داشت، اهل قرآن، شوری، مبارزه با استبداد و مروج اسلام رحمانی بود. بنیانگذار و دبیر کل جامعه زنان انقلاب اسلامی، و صاحب امتیاز و مدیر مسئول هفته نامه پیام هاجر، و نیز از فعالان ملی مذهبی بود.

در دوره اول مجلس شورای اسلامی که آزادترین مجلس بعد از انقلاب بوده است، اعظم طالقانی یکی از نمایندگان فراکسیون اقلیت مجلس بود، در کنار امثال مهدی بازرگان، یدالله سحابی، عزت الله سحابی، کاظم سامی و … حزب اللهی ها در مذمت آنها عنوان «لیبرال» را به کار می بردند! بدا به حال جامعه ای که آزادی خواهی دشنام محسوب شود. به خاطر همین آزادی خواهی در کلیه ادوار بعدی او در انتخابات مجلس از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.

اعظم طالقانی یکی از مؤثرترین مدافعان حقوق زنان در ایران معاصر محسوب می شود. از موضعی اسلامی پیگیر استیفای حقوق زنان و عدالت مساواتی بود. نخستین زن نامزد ریاست جمهوری در ایران بود که نه یک بار بلکه چندین بار رسما در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرد تا اثبات کند که مراد از «رجال مذهبی و سیاسی» در اصل یکصد و پانزدهم قانون اساسی مردان نیست و زنان هم همانند مردان صلاحیت تصدی این سمت را دارند. شورای نگهبان که از ابتدا از تفکری بسته، ارتجاعی و قشری رنج می برده همواره او را به جرم زن بودن رد صلاحیت کرد.

پدرش مرحوم محمود طالقانی که چهلمین سالگردش را گرامی می داریم زود از میان ما رفت. مرگ او مصادف شد با سیطره قرائتی دیگر از اسلام که امروز با عنوان اسلام حکومتی از آن یاد می شود، اسلامی که با اسلام رحمانی و مشی مدارای طالقانی در تعارض مستقیم است. دفاعیاتم در دادگاه غیرقانونی ویژه روحانیت که به همت همسرم با عنوان «بهای آزادی» در سال ۱۳۷۸ زمانی که در زندان اوین بودم منتشر شد این عبارت را در مقدمه خود دارد: «تقدیم به روان پاک و مطهر ابوذر زمان و مالک اشتر دوران حضرت آیت الله سید محمود طالقانی قدس سره»

بعد از زندان متوجه شدم اعظم طالقانی چگونه از تجاوز استبداد دینی به حقوق قانونی این منتقد جانانه دفاع کرده است. سه روز بعد از بازداشت، هفته نام پیام هاجر این بازداشت را نقض قانون اساسی دانسته بود. (۱۱ سفند ۱۳۷۷) در نخستین شماره سال ۱۳۷۸ در مطلبی با عنوان «پرستوها کی به لانه برمی گردند؟» نامه دخترم دانش آموز کلاس اول ابتدائی به رئیس جمهور محمد خاتمی و پاسخ رئیس جمهور را درج کرده بود. (هفته نامه پیام هاجر، ۱۷ فروردین ۱۳۷۸)

از همسر و فرزندانم شنیدم که در دوران زندان، خانم طالقانی مکررا به منزل ما سرزده و در حق ایشان مادری کرده است. همه آنها اعظم خانم را دوست می داشتند و از باب بوی گل را از که جوئیم از گلاب از طریق او از مکتب طالقانی که مکتب اسلام صفا و مهربانی و آزادی است درس می آموختند. اعظم طالقانی و هفته نامه اش پیام هاجر یکی از مدافعان استاد منتظری خصوصا در زمان حصر غیرقانونی ایشان بود. همچنان که در جنبش سبز مردم ایران هم فعال بود و همواره از حقوق محصوران سرفراز دفاع می کرد.

بعد از رهایی از زندان ارتباط خانوادگی با خانم طالقانی افزایش یافت. خانه‌های ما نسبتا نزدیک بود. بارها ایشان برای مشورت به منزل ما می آمد. و ما در بسیاری اعیاد دینی و ملی به منزل ایشان می رفتیم. به یاد دارم در ویرایش جدید تفسیر پر ارج «پرتوی از قرآن» مرا به شورایی که در این باره در نظر گرفته بود دعوت کرد.

چندین بار به دعوت ایشان در دفتر جامعه زنان انقلاب اسلامی سخن گفتم. پرسش و پاسخ دینی (سه جلسه ۲۴ تا ۲۶ دی ۱۳۷۹)، مسئله زن در جامعه إسلامي (۲۰ شهریور ۱۳۸۰)، زندگي مؤمنانه، شب ۲۱رمضان (۱۵ آذر ۱۳۸۰)، انتخابات مجلس خبرگان منصوب (۲۴ آبان ۱۳۸۵). در سالهایی که برای برگزاری مراسم سالگرد مرحوم طالقانی مانعی نبود به دعوت آن مرحومه یکی از سخنرانان مراسم حسینیه ارشاد بودم با عناوین نقش مردم در حاكميت از ديدگاه آيت الله طالقانی (۱۱ شهریور ۱۳۷۹) و طالقانی، عدالت علوی و ستيز با استبداد (۱۸ شهریور ۱۳۸۲).

در درگذشت نوه اش دانشجوی ناکام فاطمه قاسمی شریف فرزند عباس، به دعوت ایشان نماز میت را در مسجد حسینیه ارشاد به جا آوردم (۲۳ شهریور ۱۳۸۶). در غربت غربیه نیز این ارتباط گسسته نشد. خانم طالقانی همچون مادری مهربان و دلسوز به دو فرزندم در تهران سر می زد و آنها هم مشکلات خود را با ایشان در میان می گذاشتند. آخرین تماسهای من با ایشان در مورد تحقیقم درباره «لایحه قصاص و ارتداد جبهه ملی» بود. به دنبال مطالب هفته نامه پیام هاجر و مواضع انتقادی خود ایشان در این باره بودم. که راهنمایی کرد و در تحقیق درج شد، و بعد تسلیت درگذشت همسر ایشان مرحوم دکتر مرتضی اقتصاد در مهر ۱۳۹۶.

اکنون اعظم طالقانی به جوار رحمت الهی رفته است، روسفید و سبکبار، با کارنامه ای موفق در خدمت به خدا و خلق خدا. از او جز خیر به خاطر نداریم. آنها که او را مکررا در انتخابات مجلس به اتهام آزادگی و در انتخابات ریاست جمهوری به اتهام مشخص زن بودن رد صلاحیت کردند و هفته نامه اش را بر خلاف قانون توقیف کردند در چشم این ملت جایی ندارند. مردم از آنها با عناوین کارگزاران اسلام اجباری، اسلام طالبانی، یا اسلام داعشی یاد می کنند. اما از طالقانی و پدرش و مرامشان که اسلام رحمانی است همواره با احترام یاد می شود.

درگشت بانوی مکرمه سرکار خانم اعظم طالقانی را به همه بازماندگان بیت رفیع طالقانی خواهران، برادران، فرزندان، نوادگان، و دیگر بستگان، و نیز همه علاقه مندان ایشان و فعالان ملی مذهبی تسلیت عرض می کنم. برای آن تازه از دنیا رفته رحمت، مغفرت و رضوان و برای همه بازماندگان صبر و اجر مسئلت دارم.

 

۹ آبان ۱۳۹۸