اسلام و فرهنگ دموکراسی

خبرگزاري دانشجويان ايران – تهران

سرويس سياسي

به گزارش خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، وي در نشست تكميلي دفتر تحكيم وحدت (طيف علامه) در دانشگاه خواجه نصير افزود: اصلاحات زماني شكست مي‌خورد كه اكثريت جامعه به اين نتيجه برسد كه روش تدريجي اصلاح امور روش صحيحي نيست و بايد به خشونت متوسل شد اما من فكر نمي‌كنم فردي به اين نتايج رسيده باشد.

وي ادامه داد: فكر نكنيم اصلاحات شكست خورده است، بلكه يك برنامه‌ي خاص اصلاح‌طلبانه شكست خورده است كه اين معنايش شكست مطلق اصلاحات نيست. برنامه‌ي خاصي كه كوشيد در چارچوب قانون اساسي پيش رود اما نتوانست از ظرفيت‌هاي پيش بيني شده در آن استفاده كند و قول‌هايي داد اما نتوانست بر آنها بايستد و بر اثر فشار محافظه‌كاران كه عقب نشيني كرد، وضع را به اينجا رساند.

دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی تهران نشست دفتر تحکیم وحدت
دبير انجمن دفاع از آزادي مطبوعات، با بيان اين كه من باور ندارم اصلاحات شكست خورده است ادامه داد: مي‌توان گفت مرحله‌ي اول اصلاحات به پايان رسيده است كه اين مرحله توفيقات و نقاط ضعف‌هايي هم داشته است و نقد اين مرحله وظيفه‌ي هر دلسوزي در كشور است.

وي با بيان اين كه در فرهنگ جامعه‌شناسي غير از اصلاح‌طلبي از انقلاب يا رها كردن مطلق امور نام برده شده است، ادامه داد: يعني كلا براي ما مطرح نباشد در جامعه چه مي‌گذرد يا اينكه بپذيريم يك شبه مي‌توان مسايل را بدون تمسك به شيوه‌هاي مسالمت‌آميز حل كرد.

دبير انجمن دفاع از آزادي مطبوعات، ادامه داد: اگر بگوييم اصلاحات شكست خورده است بايد بي‌تفاوت باشيم و صحنه را به صحنه‌گردانان خشن بسپاريم يا به راه‌حل‌هاي خشونت‌بار و دفعي متوسل شويم. اگر اين دو راه را قبول نداريد بدانيد كه هنوز اصلاح‌طلب هستيد.

كديور اصلاح طلبي را عنوان كساني دانست كه نسبت به مسايل بي‌تفاوت نيستند و خشونت را باور ندارند هم‌چنين راه‌حل‌هاي آن را را تدريجي مي‌دانند.

وي اصلاحات مرحله‌ي اول را در چارچوب قانون اساسي در داخل نظام، اصلاحات دولتي و اصلاح‌طلبان داخل حكومت خواند و گفت: در مرحله‌ي دوم اين نكات به پايان مي‌رسد، البته اگر مرحله‌ي اول را طي نكرده بوديم نمي‌توانستيم وارد مرحله‌ي دوم شويم.

وي با انتقاد بر اين كه مرحله‌ي اول بايد زودتر از چهار سال به پايان مي‌رسيد، گفت: آنچه اتفاق افتاد در زماني بود كه اجماعي ميان نخبگان برقرار نبود اما امروز آنها به اجماع نسبي رسيده‌اند بنابراين اجماع نسبي خبرگان در زمان حاضر يكي از بزرگترين دستاوردهاي مرحله‌ي اول است.

دبير انجمن دفاع از آزادي مطبوعات، ابراز عقيده كرد برخي مي‌پنداشتند با به دست‌گيري قوه‌ي مقننه و مجريه امكان اصلاح نظام فراهم مي‌شود و اندك كساني بودند كه اين حرف را باور نداشتند اما امروز با مشكلاتي كه در مجلس پيش آمد با محدوديت فراوان براي قوه‌ي مجريه در كنار عزم ناكافي رييس قوه‌ي مجريه براي پيشبرد امور احساس مي‌شود به اين ادعا رسيده‌ايم كه اين مجموعه به دليل خصوصيات ذاتي روي خوش به اصلاحات نشان نمي‌دهد يا اصلاح ناپذير است.

كديور مشروطه، نهضت ملي شدن نفت، انقلاب اسلامي، جنبش اصلاحات را از وقايعي دانست كه همه داراي سرنوشت واحد بودند و گفت: نهضت ملي شدن صنعت نفت، بهار دموكراسي در ايران و آسيا بود و باعث شد اين جنبش بر چند نقطه‌ي مهم جهان از جمله مصر و اندونزي به اهتزاز درآيد. اما چقدر در ايران دوام يافت يا شور عدالت‌خواهي و آزادي‌طلبي كه در سال ۵۷ به اوج خود رسيد چگونه خاموش شد؟

وي با طرح اين سوال كه چگونه مي‌توانيم به دموكراسي گذار كنيم، گفت: تا زماني كه فرهنگ دموكراتيك را در جامعه محقق نكنيم نمي‌توانيم به دموكراسي برسيم. دموكراسي را نمي‌توان با نظام سياسي آغاز كرد بلكه با فرهنگ آغاز مي‌شود و پس از استقرار فرهنگ دموكراسي نظام سياسي متاثر از آن دموكراتيك مي‌شود.

وي مهم‌ترين نكته در گذار به دموكراسي را فرهنگ سازگار با دموكراسي در جامعه دانست و گفت: اين مطلب بايد از تربيت در خانواده‌ها و مراكز آموزشي شروع شود اما متاسفانه خانواده‌هاي ما دموكراتيك نيستند.

دبير انجمن دفاع از آزادي مطبوعات، با بيان اينكه هر كدام از ما بايد به خود مراجعه كنيم و بدانيم كه آيا مسايل را به شيوه‌ي گفت‌وگو حل مي‌كنيم يا نه؟ گفت: از جريان دانشجويي انتظار تغيير نظام سياسي نمي‌رود اما مي‌تواند فرهنگ عمومي جامعه را عوض كند. گذار به دموكراسي با تغيير فرهنگ از خود آغاز مي‌شود.

كديور افزود: اگر به عنوان انجمن دانشجويي نتوانستيم مشكلات خود را به شكل دموكراتيك حل كنيم چگونه انتظار داريم جامعه به صورت دموكراتيك اداره شود؟ اگر با دو سليقه‌ي مختلف توان تحمل يكديگر را نداريم و بلافاصله به اقليت و اكثريت تبديل مي‌شويم چگونه انتظار داريم كساني كه به قدرت و ثروت مي‌رسند و از آن سرمست هستند حرف چند دانشجو كه دم از دموكراسي مي‌زنند را گوش دهند؟

________________________________________

تهران-خبرگزاري كار ايران

به گزارش خبرنگار” ايلنا” محسن كديور در نشست تكميلي دفتر تحكيم وحدت با عنوان” بررسي اسلام و فرهنگ دموكراتيك” سخن مي گفت، بيان كرد: اصلاحات زماني شكست مي خورد كه جامعه اين نتيجه برسد كه روش تدريجي اصلاح امور درست نيست و بايد خشونت در پيش گرفت و من فكر نمي‌‏كنم جامعه ما به چنين نتيجه اي رسيده باشد، پس مطلقاٌ اصلاحات شكست نخورده بلكه برنامه خاصي كه مي‌‏خواست در چارچوب قانون پيش برود و اصلاحات كند، شكست خورده اما در مقابل؛ يكه سالاران و محافظه‌‏كاران ايران عقب نشيني كرده اند.

وي با اشاره به اين كه در شرايط حاضر سه راه بيشتر نداريم، گفت: يا بايد بي تفاوتي پيشه كنيم يا اصلاحات را ادامه دهيم و يا انقلاب كنيم. اصلاح طلبي يعني حركت كساني كه بي تفاوت نيستند و به خشونت باور ندارند و راه حل را هم تدريجي مي دانند، در مرحله اول اصلاحات كه در چارچوب قانون اساسي و داخل نظام و اصلاحات دولتي بود، اصلاح طلبان داخل حكومت بودند اما در مرحله دوم دور اين شكل اصلاحات پايان يافته است، البته اگر مرحله اول اصلاحات راطي نكرده بوديم، نمي‌‏توانستيم از دور دوم آن سخن بگوييم. من در ضرورت مرحله اول ترديدي ندارم اگرچه در طولاني شدنش ترديد داريم، معتقدم بايد در چهار سال تمام مي شد، آن موقع كه دور اول اصلاحات شروع شد كسي باور نداشت كه اين چارچوب اصلاح ناپذير است و همه باور داشتند كه با به دست گرفتن قوه مجريه و مقننه مشكلات حل خواهد شد اما امروز متوجه شده ايم كه اين گونه نيست.

كديور در بخشي از سخنان خود اظهار داشت: ما تنها در اين دوره اصلاحات شكست نخورديم بلكه نهضت مشروطه، نهضت ملي شدن نفت هم همين سرنوشت را داشتند و خيلي زود به خاموشي گراييدند. مشكل اصلي ما در اين زمينه اين بود كه بايد اين حركت ها را با ايجاد فرهنگ آنها شروع مي‌‏كرديم چرا كه دموكراسي يك حركت سياسي نيست و بايد فرهنگ آن را به وجود آورد، چگونه انتظار داريد كه از فرهنگ استبدادي دموكراسي بيرون آيد؟ ما چهار بار به ساختار سياسي پرداخته ايم و هر چهار بار به ارتجاع رسيده ايم، مهم ترين نكته براي گذار به دموكراسي، فرهنگ آن است و از شما انتظار مي رود كه در تغيير فرهنگ عمومي جامعه موثر باشيد.

وي هم چنين تصريح كرد: ديني و بي ديني هيچ تاثيري بر دموكراتيك يا غيردموكراتيك بودن ما نداشته است، مشكل اين است كه كساني كه دموكراسي را در كشور مطرح كردند، فراموش كردند زير بناهاي آن را مشخص كنند. شما هم شعاري بدهيد كه مي توانيد انجامش دهيد، چون سنگ بزرگ علامت نزدن است. در مورد بحث جبهه دموكراسي خواهي هم همين شكل وجود دارد، اينكه جبهه جديد حول چه محوري شكل بگيرد مهم نيست، بايد ديد چه اقدام عملي براي ايجاد فرهنگ اسلامي دموكراسي كرده ايم. مشكل ما دين داشتن يا نداشتن مردم نيست مشكل ما عقب ماندگي است.

كديور در ادامه اظهار داشت: من نكاتي كه آخوند خراساني آن زمان مطرح كرده بود، بسيار قوي‌‏تر از گفتمان انقلاب اسلامي مي‌‏دانم و گويي علماي ربع قرن اخير اصلا آن حرف ها را نشنيده اند، او مي گويد؛ در زمان غيبت، حكومت با جمهور مردم است، اين سخني است كه ۸۰ سال قبل‌‏تر از” ميزان راي ملت است” گفته شده است.

وي افزود: اصلاحاتي كه مبتني بر روشنفكري ديني بوده است، شكست نخورده راه حل اول و آخر براي ايران، حكومت براساس روشنفكري ديني است و وظيفه روشنفكري هرگز سياست مداري نيست، هنر اين نيست كه اصلاح طلبي را با” نقد دين” آغاز كنيم، مشكل ما با دين نيست بلكه با قرائتي خاص از دين است كه ارايه شده است.

________________________________________

روزنامه وقايع اتفاقيه ۲۶/۲/۸۳

خلأ نهادهاي مدني و فرهنگ پدرسالارانه كه قادري وجود آنها را موانعي در گذار به دموكراسي خواند شباهت زيادي به آن بخش از نظرات سخنران ديگر كه بعد از ظهر و باز هم با تأخيري چندساعته به ميان دانشجويان آمد، داشت. دكتر محسن كديور نيز اسلام و فرهنگ دموكراتيك را عنوان سخنراني خود برگزيد و در همان نخستين گزاره‌هاي خود عنوان نشست دانشجويان يعني «جمهوريخواهي و دموكراسي‌خواهي از ايده تا واقعيت» را زير سؤال برد و گفت: آيا تشكيل جبهه دموكراسي‌خواهي و جمهوري وظيفه دانشجويان است و آيا اساساً تشكيل چنين جبهه‌اي مفيد است؟ وقتي يك ملك خاكش مشكل دارد هر نهالي با هر نامي كه در آن برويد همان خرزهره‌اي خواهد شد كه پيش از آن نيز بوده است. تاكنون، چند بار پروژه اصلاح و تغيير در اين كشور شروع شده و به در بسته خورده است.

كديور گفت كه وقايعي در ايران رخ داد كه حاصلش انسداد سياسي بود ولي آيا اين وقايع به معناي شكست اصلاحات است؟ اصلاحات زماني شكست مي‌خورد كه روش تدريجي اصلاح مورد اقبال نباشد و توسل به خشونت مدنظر قرار گيرد. به گفته كديور آنچه شكست خورد يك برنامه خاص اصلاح‌طلبانه بود كه تلاش مي‌كرد در چارچوب خاص پيش رود. قول‌هايي هم داد اما به جاي عمل كردن به قول‌ها سنگر به سنگر عقب‌نشيني كرد.

او در دفاع از مشي اصلاحات تصريح كرد كه پشت سر گذاشتن اصلاحات يعني پذيرفتن دو شيوه ديگر كه يكي انفعال و بي‌تفاوتي و رها كردن كليه امور است و ديگري روي آوردن به شيوه‌هاي خشونت‌آميز است. با اين حال، معتقد بود كه مرحله اول اصلاحات كه آن را اصلاحات دولتي در داخل حكومت بود پايان يافته است و اكنون مرحله دوم اصلاحات پيش روست. اهميت مرحله دوم اصلاحات يعني اصلاح زيرساخت‌ها و ايجاد جامعه مدني در نظر كديور با توجه به تجربه صد سال گذشته در مشروطه‌خواهي و دموكراسي‌طلبي نيز قابل تبيين است. او گفت: اينكه در استقرار نظام مشروطه نهضت ملي شدن صنعت نفت و پس از آن در دوره اخير اصلاحات موفق نبوده‌ايم جملگي ترجيع‌بند يك قافيه‌اند. واقعيت اين است كه با تغيير نظام سياسي به جايي نمي‌رسيم. به دموكراسي نمي‌توان رسيد مگر آنكه فرهنگ دموكراسي در جامعه پا بگيرد.

كديور گفت كه براي تشخيص وجود فرهنگ دموكراتيك به خانواده‌ها، كلاس‌هاي درس دانشگاه‌ها و حتي نحوه رانندگي در خيابان‌ها بايد نگاه كرد ولي مشكل ما اين است كه چون ما كم حوصله‌ايم به ظاهري‌ترين جلوه دموكراسي يعني ساختار سياسي مي‌پردازيم.

او خطاب به فعالان دانشجويي تحكيم وحدت گفت كه از شما به عنوان دانشجو انتظار نمي‌رود ساختار سياسي نظام را تغيير دهيد. شما به اين توجه كنيد كه آيا مناسبات شما در انجمن‌هاي اسلامي دانشگاه‌ها با يكديگر دموكراتيك هست يا خير؟ اگر به كوچكترين اختلاف نظري دو شقه مي‌شويد و حرف يكديگر را نمي‌فهميد، چطور انتظار داريد كساني كه در رأس قدرتند حرف چند دانشجوي يك لاقبا را بپذيرند. وقتي شما در گروه‌هاي كوچك خود با شيوه‌هاي دموكراتيك عمل نمي‌كنيد، چطور انتظار استقرار دموكراسي را داريد؟

كديور تأكيد كرد كه اگر دموكراسي را خوب مي‌دانيد از خانه‌هاي خود شروع كنيد و نشان دهيد كه مي‌توانيد با هم گفت‌وگو كنيد و اين انتقاد را متوجه روشنفكران ايراني نمود كه دموكراسي‌خواهي را از زيرساخت‌ها شروع نكردند و زمينه‌هاي فرهنگ‌سازي را فراهم نكردند.

او گفت: جبهه‌اي كه بايد دانشجويان باني تشكيل آن شوند جبهه تبديل فرهنگ دموكراتيك است. بايد به فكر زيرساخت‌هاي فرهنگي بود و بايد قبل از هر چيز از محافل كوچك شروع كرد.

اين روشنفكر ديني و استاد دانشگاه سپس به نقش دين در فرهنگ ايراني پرداخت و گفت: مشكل از دين نيست. جامعه عقب‌افتاده تلقي‌اش از دين هم عقب‌افتاده است. كار ما بايد ارتقاي فرهنگ عمومي باشد تا برداشت از دين و هر مورد ديگري نيز بالا رود.

وي در پاسخ به اظهارنظري كه شكست اصلاحات را شكست روشنفكران ديني مي‌داند، گفت: عملكرد ضعيف نمايندگان دولت اصلاحات را نبايد به پاي روشنفكري ديني نوشت. انديشه روشنفكران ديني را بايد در حوزه انديشه و نظر بررسي كرد نه اينكه اگر شاگردي از اين مكتب به نتيجه نرسد مشكل را به استاد و تئوري او نسبت داد.

سخنان كديور به درازا كشيد ولي چنان با استقبال دانشجويان مواجه شد كه سيلي از سؤالات در قالب پرسش‌هاي كتبي روان شد. چند عضو انجمن‌هاي اسلامي دانشگاه‌ها نيز پرسش‌هاي تند و تيز خود را درباره تأثير ساختار سياسي و فرهنگي بر يكديگر، مدل‌هاي پيشنهادي براي ترويج فرهنگ گفت‌وگو و مباني نظري در انديشه انقلاب اسلامي طرح كردند و كديور در آرامش و باحوصله به بسياري از آنها پاسخ داد و تنها زماني مجبور به ترك سالن شد كه مجري برنامه اعلام كرد تا دقايقي ديگر درهاي دانشگاه بسته خواهد شد.