پرسش:
مرحوم احمد قابل در کتاب مبانی شریعت (تنبیه چهارم، ص۳۱) به استناد دو نقل (علامه مجلسی و امام صادق) نتیجه گرفته اند که از آن جایی که مؤمن (مسجود) از ساجد (کعبه) برتر است، پس سخن شیخ طوسی – که مسجود به ساجد افضل است – رد می شود. من قبول ندارم، چون ما که به کعبه سجده نمی کنیم. ما به خدای کعبه سجده می کنیم که از ما افضل است. لذا همچنان مسجود به ساجد افضل است. نظر یا توضیح شما در این مورد چیست؟
پاسخ:
خداوند دانشمند محترم مرحوم احمد قابل را غریق رحمت و رضوان خود کند. پاسخ تفصیلی را به فرصت مناسب موکول می کنم، اما اجمالا به نظر می رسد مسجود می باید بر ساجد افضل باشد. کعبه جهت سجده و نماز ماست، ما بر آستان خداوند و صاحب خانه کعبه نماز می گزاریم و سجده می کنیم. به نظرم سخن شیخ طوسی در این زمینه حق است و قول مقابل آن ناتمام است. در اینگونه مباحث مهمتر از برخی روایات، بررسی مبانی کلامی بحث است. به نظر قاصر من قول به «تساوی ذاتی مخلوقات» نیز به مشکل مبتلاست. آنچنانکه در یادداشت انتهایی کتاب متذکر شده ام امید آن داشتم که سلامتی ایشان بازمی گشت تا برخی نکات را با هم بحث کنیم. افسوس که اجل مهلت نداد. روحش شاد باد.
موفق باشید
محسن کدیور