از اسلام تاريخی به اسلام معنوی
راه حلهای مسلمانان در حل مشکلات سنت اسلامی و مدرنیته در سه رويكرد قابل طبقه بندي است: مدل ثابت و متغير، مدل فقه حكومتي يا فقه المصلحه، و مدل اسلام معنوي يا غايت مدار. در رویکرد اخیر ملاك اعتبار احكام شرعي در هر زمان عادلانه بودن آنهاست. احكام شرعي در عصر نزول عادلانه، عقلايي و بههنجار بوده اند. اين ضوابط هم شرط حدوث و هم شرط بقاي ديني بودن است. از حوزه فقه و شريعت به تدريج كاسته مي شود، هرچند به عمق و ژرفاي قلمرو دين افزوده مي شود.