استطاعت

وجوب فریضه‌ی حج متوقف بر تحقق استطاعت است. استطاعت اعم از مالی، بدنی، زمانی و سَربی (راه) است. نوع چهارم استطاعت اولا فقدان مانع در راه رسیدن به میقات، ثانیا فقدان مانع در اتمام اعمال و مناسک حج، ثالثا عدم خوف جانی، مالی، بدنی و آبرویی در حج است. این مسئله مستحدث نیست و از دیرباز در فقه سابقه داشته است. هر زمان امنیت ادای مناسک حج از جمله امنیت جانی حجاج تامین نشده باشد، وجوب حج ساقط است، چرا که مرحله‌ی چهارم استطاعت محقق نشده است، و حج واجب به زمانی موکول می‌شود که خوف ضرر رفع شده باشد. با توجه به مشکلاتی که به دلیل کثرت بیش از حد حجاج و فقدان مدیریت لازم در ماه ذیحجه مشاهده می‌شود احتیاط وجوبی عدم جواز تشرف افراد به عنوان حج استحبابی (تشرف چندین باره به حج) در چنین شرائطی است. با توجه به اینکه بسیاری از مسلمانان زیر خط فقر زندگی دشواری می‌گذرانند، برگزاری عمره مفرده‌ی مستحب و مخارج آن فاقد هرگونه وجاهت شرعی است. اولی و احوط وجوبی این است که در غیر حج واجب هزینه‌ی سفر مکه و مدینه صرف رفع فقر و حوائج ابتدایی افراد مسکین و فقیر در جهان اسلام شود.