پرسش:
چند وقتی است که در حال مطالعه کتب اربعه و همچنین جلدهای ترجمه شده ی بحارالانوار میباشم ،اما مشکل آنجاست که در این کتب وضعیت حدیث از نظر درجه بندی اعتبار مشخص نشده است و در نسخه عربی هم فقط به راویان اشاره شده بدون هیچ اشاره ای به متواتر بودن حدیث و یا واحد بودن (صحیح، حسن، موثق و ضعیف)، خواهش بنده از شما این است که یا کتابی را معرفی کنید که در آن فقط احادیث مورد اتفاق و قطعی صدور معرفی شده باشند و یا کتابی که بوسیله آن بتوان سلسله حدیث را به راحتی شناسایی کرد. خواهشمند است در صورت پاسخگویی منابع فارسی را معرفی کنید.
پاسخ:
کتب اربعه مجموعه‌ی احادیثی است که به نظر نویسندگان آن معتبر بوده است، گردآورنده‌ی بحارالانوار حتی چنین ادعایی هم ندارد، او احادیثی که در زمان وی موجود بوده برای اینکه از دست نروند گردآوری کرده بی آنکه اعتبار سندی آنها را تایید کرده باشد.
اینکه حدیثی به نظر گردآورنده‌ی آن به لحاظ سندی معتبر بوده دلیل نمی شود که واقعا معتبر باشد، عالمان بعدی حق دارند درباره‌ی سند آن احادیث جداگانه تحقیق کنند.
درباره کتب اربعه چنین تحقیقات سندی صورت گرفته است:
محمد باقر مجلسی، مرآت العقول – شرح کافی
محمد باقرمجلسی، ملاذ الاخیار – شرح تهذیب
محمدتقی مجلسی، روضة المتقین- شرح من لایحضره الفقیه
البته این کتابها هم ارزیابی سند احادیث به نظر نویسندگان آنهاست.
استاد محمد باقر بهبودی اقدام به انتشار کتابهایی با عنوان صحیح الکافی، صحیح من لایحضره الفقیه و صحیح التهذیب کرد. ایشان در این کتابها احادیثی که طبق نظر خودش صحیح محسوب می شده گردآوری کرده است. این کتابهای تحت عناوین گزیده‌ی کافی، گزیده‌ی من لایحضره الفقیه و گزیده‌ی تهذیب به فارسی ترجمه و منتشر شده اند.
کتابی که در آن فقط احادیث متواتر یا قطعی الصدور جمع آوری شده است من سراغ ندارم، احادیث واحد (غیرمتواتر) نهایتا ظنی الصدور هستند، یعنی نمی توان آنها را قطعی الصدور دانست
بهتر است بجای مطالعه‌ی کتب احادیث به مطالعه‌ی احادیثی که به لحاظ موضوعی گردآوری شده اند اقدام کنید، موضوعهای اخلاقی اولویت دارند، کتاب «تحف العقول» که به فارسی نیز ترجمه شده است – بی آنکه وارد بحث سندی آن شوم – مفید است.
موفق باشید
محسن کدیور
