- مقدمه چاپ چهارم
- پيشگفتار
- به جاي مقدمه
- محسن کديور کيست؟
- گاهشمار يک رويداد
مقدمه چاپ چهارم
صبح روز چهارشنبه ۷۸.۴.۳۰ پس از هشتاد و دو روز حكم دادگاه تجديدنظر به امضاي آقايان عامري، محسني اژهاي ورازيني مبتني بر ابرام حكم دادگاه بدوي دادگاه ويژه روحانيت به حجتالاسلام والمسلمين كديور ابلاغ شد. دكتر كديور درذيل رسيد حكم چنين نوشتهاند:
به اكثريت قريب به اتفاق اشكالاتي كه در لايحه تجديدنظر ارائه نمودهام جوابي ندادهاند و به مستندات حقوقي توجهنكردند و برخلاف موازين شرع و قانون حكم دادگاه بدوي را تأييد كردند. براساس ماده ۳۱ قانون دادگاههاي عمومي انقلابدر مهلت قانوني به حكم صادره اعتراض خواهم كرد. ضمناً چون آقاي محسني اژهاي در دادگاه ويژه روحانيت سمتدادستاني را داراست چگونه بهعنوان قاضي تجديدنظر حكم صادر كرده است؟
در صد و چهل و پنجمين روز اسارت، دكتر كديور پس از ابلاغ حكم مبني بر ابرام حكم دادگاه بدوي اظهار داشت:
اولاً: حكم دادگاه تجديدنظر كاملاً سياسي بوده و صرفاً با هدف جلب رضايت اقتدارگرايان صادر گرديده است ومتأسفانه هيچگونه نگاه حقوقي و قضايي به اعتراضات اينجانب نشده است.
ثانياً: غلبه جهتگيريهاي جناحي و سياسي بر قوه قضائيه هم نشانه و هم علت انحطاطي است كه متأسفانه اين قوه را كاملاًتهديد ميكند.
ثالثاً: بهياري خدا با اعتقاد كامل به مباني متقن جمهوري اسلامي در چهارچوب قانون و شرع انور به آسيبشناسي نظام وآفتزدايي از انقلاب اسلامي و مبارزه با استبداد ديني ادامه خواهم داد. از آنچه گفتهام و نوشتهام كلمه به كلمه و سطر به سطردفاع ميكنم.
حكمرانان را به اين فرمايش گهربار پيامبر صلواتالله عليه تذكر ميدهم كه:
الملك يبقي معالكفر ولا يبقي معالظلم
و سيعلموا الذين ظلموا اَيَّ منقلب ينقلبون
در راه عمل به وظيفه شرعي نصيحت به ائمه مسلمين و فرضيه مترقي امر به معروف و نهي از منكر و تنوير افكار عمومياز زندان و فشار چه باك، با لبي خندان و قلبي مطمئن حبس ناشي از ابراز عقيده و حقگويي را تحمّل ميكنم و حسرت يك آخرا هم به دل قسيّ اقتدارطلبان تماميتخواه خواهم گذاشت.
گل در بر و مي در كف و معشوق به كام است
سلطان جهانم به چنين روز غلامست
* * *
پیشگفتار
بسما… الرحمن الرحیم
بامداد روز ۸ اسفند ماه ۱۳۷۷ حجتالاسلام والمسلمین دکتر محسن کدیور به دادگاه ویژه روحانیت احضار شد. این واقعهسرآغاز جریان بازداشت محققی اندیشمند و فرزانهای آزاده شد که از یک سو افکار عمومی و جریانات اجتماعی را تحتتأثیر قرار داد و از سوی دیگر قوه قضائیه و دادگاه ویژه روحانیت را در بوته آزمایشی سخت گذاشت. بدنبال بازداشت ایشان وتحت فشار افکار عمومی، دادستان دادگاه ویژه روحانیت تهران اتهام ایشان را تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی و نشر اکاذیبو تشویش اذهان عمومی اعلام کرد. اعلام موارد اتهام، موجی از اعتراض و موضع گیری اندیشمندان، علما، روشنفکران،نهادها و گروههای دانشجویی و گرایشهای مختلف سیاسی را در پی داشت و مطبوعات کشور بهمنظور حراست از آزادیهایفردی و اجتماعی نقش فعالانهای در روشنگری افکار عمومی بهعهده گرفتند. مخالفت دادگاه ویژه روحانیت با لغو قراربازداشت نامبرده این ابهام را در اذهان ایجاد کرد که برخورد با محسن کدیور برخورد با یک فرد نیست، بلکه برخورد باجریانی است که دین را سرچشمه مدارا و محبت میداند و خشونت طلبی و انحصار را محکوم میکند.
کیفرخواست صادره توسط دادستان بهخوبی محاکمه اندیشه و اندیشمند را نشان داد و جریان دادگاه، عدم تمایل قاضیبه حضور خبرنگاران درجلسه و پافشاری محسن کدیور در این زمینه که در نهایت حضور چند خبرنگار در جلسه را در پیداشت همه و همه مبین این نکته است. در هر حال دادگاه برگزار شد و قاضی نیز حکم مورد نظر خود را صادر کرد. حکمی کهحیرت کارشناسان حقوقی را بدنبال داشت. چه خوب گفت آن عزیز که اندیشه در پس میلههای زندان محبوس نمیماند،بلکه برعکس زندان و حبس به شکوفایی و رشد بیشتر اندیشه میانجامد.
دوره پراُفت و خیز ۴۷ روزه بازداشت تا برگزاری دادگاه محسن کدیور مرا بر آن داشت که به مستندسازی این واقعهبپردازم. مطالب مرتبط با این موضوع آن چنان گسترده و توجه مطبوعات به حدی بود که چارهای جز انتخاب برخی از مطالبنبود. در این مسیر متن لایحه دفاعیه و مستندات دادستان یعنی مصاحبه با روزنامه خرداد و سخنرانی اصفهان محور اصلی اینمجموعه قرار گرفت. کوشش خواهد شد مقالهها، بیانیهها و برخی از مندرجات مطبوعات یومیه چه موافق و چه مخالف درجلد دوّم این کتاب ارائه شود. پیشاپیش از کلیه اندیشمندان، علماء ، صاحبنظران، کارشناسان، گروهها، نهادها، احزاب،دانشجویان و عموم مردم و مطبوعاتی که احتمالاً موفق به چاپ نظر ایشان بهدلیل محدودیتهای مرتبط با حجم کتاب و یا ازقلمافتادگی نشوم پوزش میطلبم.از حضرت آیتالله سید حسین موسوی تبریزی که وکالت همسرم را با آغوش باز پذیرفته وزحمات و فشار زیادی در این راه متحمل شدند متشکرم. همچنین از آقایان دکتر حسین مهرپور، دکتر امیرحسین آبادی ومسعود حائری که آمادگی خود رابرای وکالت ایشان اعلام کردند و نیز آقایان کامبیز نوروزی، مسعود حائری و عباس شیریکه در تهیه لایحه دفاعیه همسرم با راهنماییها و نظرات مشورتی خود سهم بزرگی داشتند قدردانی میکنم. لازم میدانم از کلیهکسانی که در گردآوری این مجموعه مرا یاری نمودند قدردانی کنم. از آقای منوچهر کدیور که نه تنها نقش پدری بزرگوار برایما ایفا کردند، بلکه بهعنوان اندیشمندی فرزانه موجب شدند بتوانیم در این آزمون سخت استوار باشیم. از مادر همسرم خانم پرویندخت تدین که بغض خود را بهخاطر ظلمی که به او شده بود فرو خورد و در آمادهسازی این مجموعه نیز یاور من بود.از کارکنان واحد آرشیو مؤسسه اطلاعات که با روی گشاده تصویر مقالات بعضی از روزنانهها را در اختیار ما قرار دادند. ازکلیه کسانی که در طول این مدت با ابراز همراهی خود پشتوانه ما بودند، کسانی که طیف گستردهای از آیات عظام گرفته تا آنشهروند گمنامی که همراهی خود را از طریق نامه اعلام کرده قدردانی میکنم. از کلیه اعضای خانواده که چه برای تهیه اینمجموعه و چه در طول این جریان نقش تعیین کنندهای داشتند متشکرم و در نهایت از فرزندانم که با سکوت معنیدار خوداین پرسش را مطرح ساختند که آیا یاری رسانی وجود ندارد؟
کلام را با نظر همسرم محسن کدیور به هنگام اطلاع از حکم محکومیت خود پایان میبرم که:
خدایا از من بپذیر، این کمترین قدمی است که برای اقامه دین تو و اصلاح حکومت دینی میتوانستم بردارم. من اطمیناندارم که نسبت به آنچه گفته و نوشتهام در قیامت مستوجب ثواب و اجر خواهم بود و خواهید دید که در دنیا نیز محکومیتبخاطر ابراز عقیده و دلسوزی برای نظام جمهوری اسلامی مایه افتخار و سربلندی است. دادگاه ویژه روحانیت حکم بهمحکومیت من صادر کرده اما سربلندم که در دادگاه عدل الهی و دادگاه افکار عمومی ملت ایران و دادگاه تاریخ نه تنهامستوجب عقوبت نیستم، بلکه سزاوار تشویقم. بحمدالله سخنرانی و مصاحبه من یعنی مدارک جرم، کیفرخواست و لایحهدفاعیه همگی منتشر شدهاند و وجدان ملت بیدار و حقوقدانان و قضات بصیر قضاوت خواهند کرد که چگونه اندیشه بهمسلخ کشیده شد و تفتیش عقاید صورت گرفت و موازین مسلم یک دادرسی عادلانه زیر پا گذاشته شد.
من برخلاف قانون اساسی و قوانین موضوعه جمهوری اسلامی بازداشت شدم، محاکمه شدم، محکوم شدم، این مرارتهارا بخاطر استقرار قانون، آزادی و اقامه دین تحمل میکنم و مصممتر از گذشته برای اصلاح جمهوری اسلامی و اشاعه تعالیمنورانی اسلام در چارچوب شرع و منطبق بر موازین قانونی با تمام قوا اقدام خواهم کرد.
والسلام
زهرا رودی (کدیور)
اردیبهشت ۱۳۷۸
* * *
به جای مقدمه
حوراء کدیور فرزند ۷ ساله محسن کدیور در تاریخ ۱۳۷۷٫۱۲٫۱۶ (نهروز پس از بازداشت پدرش) نامه زیر را بهحجتالاسلام والمسلمین آقای سید محمد خاتمی ریاست محترم جمهوری تقدیم کرد. جوابیه ریاست جمهوری که در تاریخ۱۳۷۷٫۱۲٫۱۷ برای حورا کدیور ارسال شد، در صفحه بعد آمده است، فکر کردم این نامه نگاری میتواند بهجای مقدمهگویای بسیاری از ناگفتهها باشد.
به نام خدا
جناب آقای خاتمی عزیزم رئیس جمهور ]ی[ اسلامی ایران، سلام
من حوراء کدیور هستم، ۷ ساله دانش آموز کلاس اول ابتدایی دختر آقای محسن کدیور.
آموزگار ما این روزها از بهار میگوید و کوچ پرستوها
روزهاست که پرستوی من ]را[ که نامش محسن است ، از این خانه و لانه بردهاند. میگویند آشیانه او در زندان است. خاتمیعزیز زندان کجاست و چرا؟
در بهار در نوروز همه بر سفره عید مینشینند، روی هم را میبوسند، به هم تبریک میگویند و من…
بابا به من «خانم سبزقبا» میگفت ، زیرا لباسم سراپا سبز بود.
میگفت سبزی و سرسبزی نشانه بهار است، نشانه دوستی است، نشانه صلح است . و روزهاست که دیگر این صدا رانمیشنوم. خدا خدا میکنم که هرچه زودتر این پرستو به خانه بازآید و دلم را شاد گرداند
در این بازگشت از شما کمک میخواهم تا خدا هم به شما کمک کند.
حوراء کدیور
۱۶/۱۲/۷۷
بسم الله الرحمن الرحیم
سبزقبای بهاری، حورای خوبم
سلام، سلامی به صفای نگاه پاک و گرمی دل تابناک حورای عزیز و همه حوراهای باشور و شعور این دیار.
عزیزم، پرسیدهای: «زندان کجاست؟»
زندان واقعی در درون انسانها است، نادانی، خودخواهی، آزمندی، بداندیشی نسبت به دیگران و… همگی زندانند. دزدانپیش از این که در بند زندان حکومت گرفتار شوند اسیر زندان طمع و نادانی خویشند و بهمین جهت نیز زندان ظاهری، آنان راخوارتر میکند.
اما آنکس که از بندهای درونی رها است هر جا که باشد آزاد و آزاده است.
شیرهم شیربود گرچه به زنجیر بود
نبرد بند و قلاده شرف شیرژیان
پدر خوب شما و برادر عزیز من جناب آقای محسن کدیور را تا آنجا که اورا میشناسم انسانی است دانشمند، پرهیز کار،آزاده، با ادب و خیرخواه و چنین انسانی همیشه آزاد است. امیدوارم آنچه پیش آمده است سوء تفاهمی بیش نباشد و هرچهزودتر بارفع آن بهار طبیعت شما با عطر حضور پدر معطرتر و دلپذیرتر شود.
ولی بهر حال شما باید مقاومت و شکیبائی را بیاموزید و بیازمائید. همیشه چرخ روزگار بمراد ما نمیگردد و اگر ما خود رابپرورانیم نا ملایمات را تبدیل به عاملی برای تکامل و تقویت دانائی و اراده خود خواهیم کرد.
حورای عزیز! شور بندگی خدا را در سر وجانت افزون کن تا در برابر جز خدا سر فرود نیاوری.
چراغ دانش را در دلت فروزانتر کن تا با آن جان خود و راه دیگران را روشن کنی. همواره خیر خواه بندگان خدا باش وآنچه را بخود نمیپسندی به دیگران مپسند.
به مادر بزرگوار و شکیبایت ، به برادران عزیز و به همه بستگان ارجمندت سلام برسان.
دوستدار تو سید محمد خاتمی
* * *
محسن کدیور کیست؟
محسن کدیور در سال ۱۳۳۸ در شهر فسا متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شیراز طی کرد. در سال ۱۳۵۶با رتبه ممتاز تحصیل در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه شیراز را آغاز کرد. با آغاز انقلاب اسلامی با احساس نیازبه معارف اسلامی و علوم انسانی، تحصیل علوم اسلامی را در حوزه علمیه شیراز آغاز کرد و در سال ۱۳۶۰ جهت ادامهتحصیل روانه حوزه علمیه قم شد. در امتحانات پایان مرحله سطح و ورود به مرحله نهایی خارج حوزههای علمیه نفر اولشد.
تدریس علوم حوزوی را از سال ۱۳۶۲ آغاز کرد و از سال ۱۳۶۵ همزمان با تحصیل به تدریس فقه، اصول و فلسفه درحوزه علمیه قم روی آورد. مهمترین استاد وی در فقه آیت الله العظمی منتظری بوده است. دیگر اساتید وی در فقه و اصولحضرات آیات شیخ جواد تبریزی، سید کاظم حائری و سید محمود هاشمی شاهرودی و در فلسفه و عرفان نیز حضراتآیات جوادی آملی، حسنزاده آملی، انصاری شیرازی و مصباح یزدی بودهاند. وی در سال ۱۳۷۶ به درجه اجتهاد نایل آمد.آخرین تدریس عمومی وی در حوزه علمیه قم کفایةالاصول آخوند خراسانی و الشواهدالربوبیه ملاصدرا بوده است.
همزمان با تحصیل و تدریس علوم حوزوی، تحصیلات دانشگاهی خود را نیز ادامه داد. و در سال ۱۳۷۸ از دانشگاهتربیت مدرس دکترای فلسفه و کلام اسلامی گرفت. کدیور به زبانهای عربی و انگلیسی آشنا است.
دو تخصص اصلی وی از سویی فلسفه و کلام اسلامی و از سوی دیگر اندیشه سیاسی در اسلام، حقوق عمومی و فقهسیاسی شیعه است. و در هردو زمینه از سال ۱۳۷۰ در مقطع کارشناسی ارشد در دانشکده علوم سیاسی دانشگاه امامصادق (ع) (تا ۱۳۷۶) گروه فلسفه دانشگاه مفید قم (تا ۱۳۷۶)، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و گروه فلسفهدانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرّس تهران به تدریس اشتغال داشته است. او راهنمایی ۵ رساله و مشاوره بیش از ۱۵رساله را در مقطع کارشناسی ارشد به عهده داشته است و اکنون عضو هیأت علمی گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس است.
کدیور در سال ۱۳۶۰ ازدواج کرده و صاحب ۳ پسر و یک دختر است و از نیمه سال ۱۳۷۶ در تهران زندگی میکند.
از سال ۱۳۷۰ معاونت اندیشه اسلامی مرکز تحقیقات استراتژیک را برعهده داشته است، ۲۴ تحقیق در حوزه اندیشهاسلامی با نظارت وی به پایان رسیده است، سه مورد از این تحقیقات به عنوان پژوهشهای نمونه کشور در سالهای ۱۳۷۵ و۱۳۷۶ برگزیده شده است. از وی بیش از ۱۰۰ مقاله در نشریات علمی کشور منتشر شده است. یکی از مقالات وی دربارهفلسفه اشراق در سال ۱۳۷۴ به عنوان مقاله نمونه سال لوح افتخار گرفت.
نخستین کتاب وی بنام نظریههای دولت در فقه شیعه، اندیشه سیاسی در اسلام (۱)، در اسفند ۱۳۷۶ توسط نشر نی درتهران منتشر شده که اکنون به چاپ چهارم رسیده است.
دومین جلد از مجموعه اندیشه سیاسی در اسلام تحت عنوان حکومت ولایی در سال ۱۳۷۷ توسط نشر نی منتشر شد کهاکنون به چاپ سوم رسیده است.
دفتر عقل مجموعه مقالات فلسفی کلامی وی است که در سال ۱۳۷۷ توسط انتشارات اطلاعات منتشر شده است.
مقدمه، تنظیم، تصحیح و تحقیق مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی جلد اول: تعلیقات اسفار، جلددوم رسائل و تعلیقات، جلد سوم: رسائل فارسی و تقریرات، انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۸٫
عناوین کتابهای دیگری که توسط وی به رشته تحریر درآمده و بهزودی منتشر خواهد شد:
دغدغههای حکومت دینی، نشر نی
زمان در فلسفه اسلامی، نشر نی
مأخذشناسی علوم عقلی (۴ جلد، با همکاری آقای محمد نوری) انتشارات اطلاعات
تحلیل انتقادی آراء ابتکاری حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طهرانی.
حکومت انتصابی، جلد سوم مجموعه اندیشه سیاسی در اسلام در طریق چاپخانه است.
* * *
گاهشمار یک رویداد
۷۷٫۱۱٫۲۸ : دادسرای ویژه روحانیت محسن کدیور را روز اول اسفندماه برای ادای توضیحات به دادسرا احضار کرد.
۷۷٫۱۲٫۱ : کدیور در دادسرای ویژه روحانیت حضور یافت و به سؤالات دادیار شعبه ۳ و دادستان ویژه روحانیت تهرانپاسخ داد.
۷۷٫۱۲٫۸ : حضور مجدد در دادسرای ویژه روحانیت از ساعت ۱۰ صبح؛ پس از هفت ساعت بازجویی در ساعت ۵بعدازظهر کدیور با قرار دادستان ویژه روحانیت تهران بازداشت و بلافاصله به زندان اوین منتقل شد.
۷۷٫۱۲٫۹ : دفتر تحکیم وحدت و برخی از شخصیتها نسبت به بازداشت کدیور اعتراض کردند. جمعی از دانشجویاندانشگاه شیراز در اعتراض به بازداشت کدیور در مقابل منزل پدر وی تجمع کردند.
۷۷٫۱۲٫۱۱ : کدیور دادسرای ویژه روحانیت را در مورد بررسی اتهامات خود فاقد صلاحیت اعلام کرد.
۷۷٫۱۲٫۱۲ : آیات عظام صانعی و موسوی اردبیلی نسبت به بازداشت حجت الاسلام کدیور اظهار تاسف کردند.
رئیس قوه قضاییه در مصاحبه مطبوعاتی خود اعلام کرد «آقای کدیور فرقی با دیگران ندارد. از او شکایت شدهرسیدگی میشود.»
مدیران مسئول روزنامههای خرداد، جهان اسلام، همشهری، صبح امروز، ایران نیوز، اخبار، نشاط، آریا،کاروکارگر و اطلاعات رئیس جمهور را به دفاع از حقوق شهروندی کدیور فراخواندند.
حزب کارگزاران سازندگی در بیانیهای ضمن اعتراض به بازداشت کدیور خواستار اعاده حیثیت از او شد.
دفتر تحکیم وحدت برنامه سراسری دانشجویان را برای دفاع از کدیور اعلام کرد. براساس این برنامه اعلامشد که روز یکشنبه ۷۷٫۱۲٫۱۶ تجمع دانشجویان در چهارده دانشگاه از جمله دانشگاه تهران با سخنرانیحجت الاسلام عبدالله نوری برگزار میشود.
۷۷٫۱۲٫۱۵ : کدیور طی نامهای به هیئت پیگیری و نظارت بر اجرای قانون اساسی خواستار دخالت این هیئت و اظهارنظر درمورد غیرقانونی بودن دادگاه ویژه روحانیت، رسیدگی به جرایم وی به عنوان جرایم سیاسی و مطبوعاتی درمحاکم عمومی دادگستری و جلوگیری از محاکمه به خاطر ابراز عقیده شد.
روابط عمومی دادسرای ویژه روحانیت با انتشار اطلاعیهای اتهام کدیور را تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامیونشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی اعلام کرد و از جوسازی برخی روزنامهها انتقاد نمود. در این اطلاعیهتأکید شده بود که کدیور به دلیل ابراز عقیده و داشتن طرز تفکر خاصی تحت پیگرد قرار نگرفته است.
نخستین جلسه دادگاه کدیور بدون اطلاع قبلی به متهم تشکیل شد. کدیور پاسخگویی به دادگاه را منوط بهاستفاده از حق قانونی وکیلگرفتن کرد. کوشش حجتالاسلام محسنی اژهای دادستان کل ویژه روحانیت درجلسهای پنجساعته برای متقاعدکردن کدیور به برگزاری سریع دادگاه با قول تلویحی احتمال تخفیف مجازاتیا برائت بینتیجه ماند.
۷۷٫۱۲٫۱۶ : دفتر تحکیم وحدت در پی درخواست منوچهر کدیور پدر حجت الاسلام کدیور در مورد عدم برگزاری مراسم مایت از وی اعلام کرد به منظور جلوگیری از بروز هر گونه تشنج و با توجه با اینکه در آستانه سفر آقایخاتمی به اروپا هستیم مراسم اعلام شده قبلی خود برای تجمع دانشجویان در سراسر کشور را لغو میکند.
کدیور در دیدار با خانواده خود بار دیگر بر غیرقانونی بودن بازداشت خود تأکید و اعلام کرد «بازداشت منبهای آزادی و اقامه ارزشهای دینی است.»
۲۰۰ روزنامه نگار طی نامه سرگشادهای خواستار آزادی کدیور شدند.
حورا کدیور فرزند ۷ ساله کدیور طی نامهای به ریاست محترم جمهور خواستار کمک ایشان برای آزادیپدرش شد.
حجتالاسلام کدیور وکلای خود را به دادگاه ویژه روحانیت معرفی کرد و اعلام کرد بدون حضور وکلای خوددر هیچ محکمهای شرکت نخواهد کرد. وی دکتر حسین مهرپور، دکتر امیرحسینآبادی و مسعود حائری را بهعنوان وکلای غیرتسخیری خود به دادگاه ویژه روحانیت معرفی کرد.
۷۷٫۱۲٫۱۷ : کمیسیون حقوق بشر اسلامی به عملکرد دادگاه ویژه روحانیت اعتراض و اعلام کرد علیرغم مکاتبات امورحقوقی این کمیسیون، دادسرای ویژه روحانیت هیچگونه پاسخی نداده و اعضای این کمیسیون موفق بهملاقات با کدیور نشدهاند.
سیدمحمدخاتمی ریاست محترم جمهور در پاسخ به نامه حورا کدیور فرزند کدیور وی را انسانی دانشمند،پرهیزکار، آزاده، باادب و خیرخواه دانسته و خاطرنشان کرد که چنین انسانی همیشه آزاد است. وی اظهارامیدواری کرد آنچه پیش آمده سوءتفاهمی بیش نباشد و هرچه زودتر رفع شود.
دادگاه ویژه روحانیت وکلای انتخابی کدیور را قبول نکرد و اعلام کرد که وکیل انتخابی وی باید روحانی باشد.
کدیور حضرات آقایان موسوی خوئینیها، موسوی تبریزی، موسوی بجنوردی و محقق داماد را به عنوانوکلای انتخابی خود به دادگاه ویژه روحانیت معرفی کرد.
۷۷٫۱۲٫۱۸ : دومین جلسه دادگاه بار دیگر بدون اطلاع قبلی به متهم تشکیل شد. کدیور پاسخگویی به دادگاه را منوط بهحضور وکلای خود کرد.
۷۷٫۱۲٫۲۰ : دادگاه ویژه روحانیت طی نامهای دوشنبه ۷۷٫۱۲٫۲۴ را تاریخ برگزاری سومین جلسه دادگاه اعلام کرد. کدیوردر پاسخ خود از دفتر زندان برای تهیه لایحه دفاعیه و تعیین وکیل استمهال کرد.
بیش از ۲۱۰ تن از علما و فضلای قم به بازداشت کدیور اعتراض کردند و آن را اهانت به روحانیت دانستند.
۷۷٫۱۲٫۲۲ : ۱۰۰ چهره ملی و مذهبی با صدور اطلاعیهای بازداشت غیرقانونی آقای کدیور را محکوم کردند و بازداشتوی را معنایی جز تفتیش عقاید و تجدید خاطره انکیزیسیون و عکسالعمل شتابزدهای برای یک جنگ روانیبلافاصله پس از پیروزی مردم در انتخاب شوراها ندانستند و خواهان برخورد جدی ریاست جمهوری با اینبازداشت شدند.
کدیور با بیان این مسئله که اظهارات و سخنانش طرح مسائل نظری است که پاسخ نظری مطلوب خود رامیطلبد اظهار داشت: حبس و حصر نمیتواند پاسخ مناسبی برای مباحث نظری فقهی باشد. زندان جسمافراد را به حبس میکشد نه اندیشه آنها را. چنین شیوههایی ضعف و ناتوانی خود را در مقابله با متفکرین بارهااثبات کرده است.
۷۷٫۱۲٫۲۳ : سیدحسین موسوی تبریزی در ملاقات با کدیور آمادگی خود را برای پذیرش وکالت وی اعلام کرد.
۷۷٫۱۲٫۲۵ : وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سخنگوی دولت در خصوص بازداشت کدیور گفت: با توجه به اینکه آقای کدیور همیشه در دسترس دادگاه قرار دارد بازداشت وی نوعی بیسلیقگی محسوب میشود.
۷۷٫۱۲٫۲۶ : یکی از اعضای کمیسیون اصل نود پس از بازدید از زندان اوین اعلام کرد اجازه ملاقات با آقای کدیور به هیئتداده نشد.
کدیور پس از دومین ملاقات با آقای سیدحسین موسوی تبریزی در پاسخ به نامه مورخ ۷۷٫۱۲٫۱۹ دادگاه،طی نامهای به دادستان کل ویژه روحانیت و رئیس دادگاه، آقای موسوی تبریزی را رسماً بهعنوان وکیل خود بهدادگاه معرفی کرد. وی در این نامه ضمن تأکید بر غیرقانونیبودن و عدم صلاحیت دادگاه ویژه روحانیت،خواستار فک قرار یا تبدیل بازداشت به قرار مخفف شد و آمادگی خود را برای حضور در دادگاه صالحه ازبیستم فروردین بهبعد اعلام کرد.
۷۷٫۱۲٫۲۷ : خانواده کدیور در پیامی با تبریک فرارسیدن عیدنوروز و بهار طبیعت از حمایتها و محبت مردم تشکر کردند واظهار امیدواری کردند که «این هزینه سنگین ــ اسارت محسن ــ گرچه تلخ و جانفرساست ثمر شیرین دهد ودر فردای تاریخ این سرزمین هیچ اندیشمند و نظریهپردازی در بند گرفتار نشود.»
جمعی از نویسندگان، روزنامهنگاران و محقّقان عرب خواستار آزادی کدیور شدند.
۷۷٫۱۲٫۲۹ : از تحویل کتب، مجلات و دستنویسهای تحقیقاتی کدیور به وی در زندان ممانعت بهعمل آمد.
۷۸٫۱٫۱۴ : متن کیفرخواست دادستان دادگاه ویژه روحانیت علیه کدیور منتشر شد. در این کیفرخواست اتهام وی تبلیغعلیه نظام جمهوری اسلامی ایران و نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی ذکر شد. مستندات دادستان صرفاًیک مصاحبه با روزنامه خرداد و سخنرانی کدیور در مسجد حسینآباد اصفهان بود.
کدیور از دادستان ویژه روحانیت تهران به خاطر صدور قرار بازداشت و عدم ترتیب اثر به اعتراض به قراربازداشت و از دادستان کل ویژه روحانیت بخاطر ابرام این قرار به دادستان انتظامی قضات شکایت کرد.
۷۸٫۱٫۱۵ : کدیور ضمن اعتراض به ادامه بازداشت خود و اینکه به مدت ۱۵ روز با دنیای خارج زندان هیچ ارتباطینداشته بار دیگر بر خواستههای خود تأکید کرد. این خواستهها شامل غیرقانونی بودن دادگاه ویژه روحانیت،عدم صلاحیت این دادگاه برای رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی و تفتیش عقاید و محاکمه اندیشهدانستن اتهامات وی است. وی با ذکر این نکته که برای یک نویسنده و محقق عدم دسترسی به کتاب و قلم ومطالب تحقیقی مهمترین شکنجه و فشار روحی است، ممانعت مسئولین مربوطه از دسترسی ایشان به منابع وکتب مورد نیاز خود را محکوم کرد.
۷۸٫۱٫۱۷ : سید حسین موسوی تبریزی وکیل کدیور اعلام کرد که دادگاه ویژه روحانیت با برگزاری علنی جلسه دادگاهکدیور در روز چهارشنبه ۷۸٫۱٫۲۵ در محل این دادگاه موافقت کرده است.
۷۸٫۱٫۱۹ : کدیور برای نخستینبار در سال ۷۸ با وکیل خود در زندان ملاقات کرد.
کدیور در نامهای به سیدمحمد خاتمی رئیس جمهوری با اشاره به اصل ۱۱۳ قانون اساسی از رئیس جمهوریخواست تمامی مساعی خود را به کار برد تا مطابق ضوابط اصل ۱۶۸ قانون اساسی در محاکم دادگستری، باحضور هیئت منصفه و به صورت علنی محاکمه شود. وی در پایان اضافه کرد: به گزافهگویانی که ادعا کردهانددر ایران حتی یک زندانی سیاسی نداریم و کسی را به جرم ابراز عقیده دستگیر نمیکنیم ابلاغ فرمایند در روزبیست و چهارم ذیالحجه با آنها حاضر به «مباهله» هستم.»
۷۸٫۱٫۲۳ : آیتالله سید حسین موسوی تبریزی وکیل کدیور هشدار داد در صورتی که دادگاه رسیدگی به پرونده کدیورغیرعلنی باشد لایحه دفاعیه ایشان در اختیار مطبوعات قرار میگیرد.
۷۸٫۱٫۲۴ : سید حسین موسوی تبریزی وکیل کدیور اعلام کرد: آقای محسنی اژهای قبلاً برگزاری علنی دادگاه را بلامانعدانسته بود ولیکن مسئولین دادگاه و دادستان دادگاه ویژه تهران هنوز به صراحت به تقاضای ما در مورد علنیبودن دادگاه پاسخ ندادهاند.
دانشجویان به هنگام شب در دانشگاه شهید بهشتی که در کنار زندان اوین محل بازداشت کدیور قرار دارداجتماع کرده و با روشن کردن شمع و برگزاری مراسم دعا برای آزادی وی دعا کردند. کدیور در سلول خودصدای دانشجویان را شنید.
۷۸٫۱٫۲۵ : محاکمه دکتر کدیور محقق و نویسنده در شعبه دوم دادگاه ویژه روحانیت به ریاست حجتالاسلام محمدسلیمی برگزار شد. این جلسه که تنها با حضور اعضای دادگاه و تعداد معدودی از اعضای خانواده دکتر کدیورو نیز خبرنگاران خبرگزاری جمهوری اسلامی، صدای جمهوری اسلامی، روزنامههای سلام، جمهوریاسلامی و رسالت برگزار شد از ۹ صبح تا ۶ بعدازظهر ادامه یافت و آنگاه با اعلام پایان محاکمه از سوی رئیسدادگاه وعده داده شد که هفته آینده حکم این محقق اسلامی اعلام میشود.
۷۸٫۲٫۱ : رای دادگاه در مورد کدیور که در تاریخ ۷۸٫۱٫۳۰ صادر شده بود اعلام شد. به موجب این رای وی به خاطرنشر اکاذیب جهت تشویش اذهان عمومی و تبلیغ علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی جمعاً به تحمل یکسال ونیم حبس محکوم گردید.
کدیور پس از ۵۴ روز بازداشت در سلول شبهانفرادی ۵۰۰ بند ۲۴۰ به بند ۳۲۵ زندان اوین منتقل شد. وی دراین هشت هفته در زندان دربسته تنها یک ساعت در شبانهروز (بهاستثنای جمعهها) میتوانست از هوای آزادحیاط زندان استفاده کند، در این مدت تنها روزنامه کیهان بهطور مرتب در اختیار وی قرار گرفت و از ۱۵فروردین با هزینه شخصی روزنامه اطلاعات نیز بهدست وی رسید. از استماع رادیو جز در اوقات نمازجمعهمحروم بود. به وی اجازه تماس تلفنی با خانواده مطلقاً داده نشد.
۷۸٫۲٫۲ : حجتالاسلام کدیور پس از شنیدن حکم محکومیت خود در دادگاه ویژه روحانیت گفت: خدایا از من بپذیر،این کمترین قدمی است که برای اقامه دین تو و اصلاح حکومت دینی توانستم بردارم. من اطمینان دارم کهنسبت به آنچه گفته و نوشتهام در قیامت مستوجب ثواب و اجر خواهم بود و خواهید دید که در دنیا نیزمحکومیت به خاطر ابراز عقیده و دلسوزی برای نظام جمهوری اسلامی مایه افتخار و سربلندی است.
دادگاه ویژه روحانیت حکم به محکومیت من صادر کرده اما سربلندم که در دادگاه عدل الهی و دادگاه افکارعمومی ملت ایران و دادگاه تاریخ نه تنها مستوجب عقوبت نیستم، بلکه سزاوار تشویقم. بحمدالله سخنرانی ومصاحبه من یعنی مدارک جرم، کیفرخواست و لایحه دفاعیه همگی منتشر شدهاند و وجدان ملت بیدار وحقوقدانان و قضات بصیر قضاوت خواهند کرد که چگونه اندیشه به مسلخ کشیده شده و تفتیش عقاید صورتگرفت و موازین مسلم یک دادرسی عادلانه زیر پا گذاشته شد.
من برخلاف قانون اساسی و قوانین موضوعه جمهوری اسلامی بازداشت شدم، محاکمه شدم و محکوم شدم.این مرارتها را به خاطر استمرار قانون، آزادی و اقامه دین تحمل میکنم و قاطعانه اعلام میکنم که مصممتر ازگذشته برای اصلاح جمهوری اسلامی و اشاعه تعالیم نورانی اسلام در چارچوب شرع و منطبق بر موازینقانونی با تمام قوا اقدام خواهم نمود.
۷۸٫۲٫۴ : کدیور ضمن اعتراض به سخنان قبل از خطبههای جمعه تهران علیه وی، درخواست کرد که از همان تریبون ازخود دفاع کند. وی اضافه کرد: «اگر جرأت و توان چنین اجازهای را ندارید، حاضرم در جمع نمازگزاران محترمیا در محضر فضلا و طلاب محترم حوزه علمیه قم یا در حضور اساتید و دانشجویان محترم دانشگاههای تهرانبا مدعیان مناظره کنم» کدیور ضمن اشاره به مباحثاتی که قبلاً با شرکت برخی از اعضای جامعه مدرسین حوزهعلمیه قم، هیأت رئیسه مجلس خبرگان و فقهای شورای نگهبان در دبیرخانه مجلس خبرگان داشته، خواهانانتشار متن مضبوط این مناظرات شد و تصریح کرد: «اینجانب به حول و قوه الهی با ارائه اسناد و مدارک متعددعلمی نسبت به زدودن این تهمت و افترای ناروا که فقه امامیه ملازم نظریهای واحد است اقدام خواهم کرد.»
۷۸٫۲٫۹ : پس از ابلاغ حکم محکومیت و انتقال به بند ۳۲۵، خانواده کدیور به مدت سهروز، روزانه روزنامههای صبح رابه زندان تحویل میدادند، از امروز به دستور دادگاه ویژه روحانیت زندان از تحویل روزنامههای ارسالی بهکدیور امتناع کرد. بار دیگر کدیور تنها موظف شد روزنامههای کیهان و اطلاعات را مطالعه کند.
۷۸٫۲٫۱۱ : کدیور لایحه تقاضای تجدیدنظر خود را در ۱۶ صفحه به دفتر زندان تسلیم کرد.
۷۸٫۲٫۱۸ : روزنامه صبح امروز پس از صدور حکم زندان از سوی دادگاه ویژه روحانیت آن را به معنای صحهگذاشتن بریک دیدگاه خاص درباره «آزادی اندیشه» تلقی کرد و با بازکردن ستونی به نام آزادی اندیشه از همهاندیشمندان و اهل سیاست خواست تا با ارسال دیدگاههای خود در این باره سخن بگویند و این یادداشتها هرروز تا آخرین روز حضور کدیور در زندان ادامه داشته باشد و اگر این روزنامه در زندان بهدست کدیور برسدوی آن را گفتوگوی اندیشمندان و صاحبنظران با خود بهعنوان یک زندانی سیاسی بداند.
در روز پنجشنبه ۳۰ اردیبهشت در این ستون آمده بود:
«اندیشه لطف و تبسم خالق به مخلوق است. مخلوق برگزیدهای که خدا او را خلیفه خود بر روی زمین خواند.دانشمند، اندیشمند نماینده خدا و معلم جامعه است.
اندیشه همان مائده است. صاحباندیشه به محبس و مسلخ میرود. اندیشه اما در محبس نمیماند. همانطورکه بوی مائده در مطبخ…
سقراط جام زهر نوشید، حلاج سر بر دار شد. شیخ اشراق در اعتصاب به غذا مرد. حلقوم شمس تبریز با دشنهحاسدان درید. شاهرگ حیات امیرکبیر فصد شد. اما اندیشه گرانسنگ و متعالی آنان هم راه روح پرفتوحشاننسل درنسل ــ تا زمانی که خورشید از شرق طلوع میکند ــ در قلب بازماندگانشان لوح محفوظ شده و جاودانهخواهد ماند.
غروب جمعه روزی از روزهای اردیبهشتماه در آن هوای دلپذیر و فرحانگیز اواسط فصل بهار و فضایملکوتی آمیخته به عطر بانگ اللهاکبر که از مأذنه مسجد نمایشگاه کتاب در فضا میتراوید صاحب اندیشه بهدور از جنجال و هیاهوی شهر، در سلول تنگ و تاریک خود سر درگریبان وجدان آگاه و فطرت پاک خود داشتو پیشانی بر زانو میفشرد. اندیشه پرگشودهاش اما، از درون روزنهای که تاریکی و ظلمات شب اندکاندکهجوم خود را به آن آغاز کرده بود، سبکبال بهسوی شهر پرواز میکرد.
او در محبس بود. لیکن اندیشه ژرف مکتوبش چون برگ زر خریدار داشت. دست بهدست میگشت و ازنمایشگاه کتاب بیرون و به میان مردم و خانهها میرفت.»([۱])
۷۸٫۲٫۱۹ : معاون قضایی سازمان زندانهای استان تهران در مورد این گفته کدیور که حداقل حقوق زندانی در زمانبازداشت در مورد وی رعایت نشده است (منتشره در جراید ۷۸٫۱٫۱۵) از او خواستار توضیح شد.
۷۸٫۲٫۲۰ : الف: تحصن اعتراضآمیز دانشجویان با عنوان «حفظ حرمت صاحبان اندیشه و بیان آزادانه افکار و عقاید» و«بازنگری در دادگاه ویژه روحانیت» در دانشگاه تهران برگزار شد. نمایندگان ۱۵ دانشگاه از دانشگاههای تهرانطی سخنانی خواستار آزادی دکتر کدیور و لغو دوران محکومیت وی از سوی قوه قضائیه شدند.
ب: به دنبال مواجهه اتفاقی کدیور و کرباسچی در صف تلفن کارتی در بند ۳۲۵ از ملاقات آنها جلوگیریکردند.
۷۸٫۲٫۲۱ : از سوی دادگاه ویژه روحانیت از ملاقات حجتالاسلام ابطحی رئیس دفتر ریاست جمهوری اسلامی ایران باکدیور در زندان ممانعت بهعمل آمد. در حین ملاقات با کرباسچی تنها اجازه یافت تلفنی با کدیور در حضوررئیس زندان اوین به مدت چند دقیقه صحبت کند و از سوی ریاست محترم جمهوری آقای خاتمی از ویاحوالپرسی کند.
۷۸٫۲٫۲۷ : همایش فقه سیاسی شیعه در نکوداشت مقام علمی کدیور در دانشگاه شیراز برگزار شد.
در بخشهایی از پیام حجتالاسلام والمسلمین کدیور به همایش فقه سیاسی شیعه که توسط همسر وی قرائتشد، آمده است:… دینداری و خردورزی و کرامت تنها در پناه آزادی شکوفا میشود. در جامعه دینی قدرتسیاسی، مسئول، مقید به قانون، تحت نظارت عمومی و ادواری است. در هر حکومت صالحی بهویژه درحکومت دینی مهمتر از شرایط حاکمان روش حکومتکردن است… بزرگترین آفت حکومتهای دینی،استبداد دینی است. قداست دین باعث نمیشود که رهبران دینی آراء بشری و دیدگاههای متوسط خود راتقدیس کرده همگان را به اطاعت بیچون و چرا و محض فرا خوانند و هرگونه انتقاد و مخالفتی را به حسابدینستیزی جامعه یا مخالفت با نظام بگذارند. نظام اسم مستعار هیچ کس نیست. نظام جمهوری اسلامیمجموعه ضوابط و سازمانی است که قانون اساسی آن را تبیین کرده است… .
۷۸٫۲٫۲۹ : بهدنبال انتشار پیام کدیور به دانشجویان، تضییقات جدیدی برای وی در زندان ایجاد شد. از جمله حق تلفنروزانه پنجدقیقه وی به نصف (یعنی یک روز درمیان) کاهش یافت. و نکات دیگری که من از آنها بیخبرم.
۷۸٫۲٫۳۰ : پرونده تجدیدنظرخواهی کدیور به شعبه تجدیدنظر دادگاه ویژه روحانیت ارجاع شده است. این پرونده کهقریب به دو هفته از ارجاع آن به تنها شعبه تجدیدنظر دادگاه ویژه میگذرد، تحت اختیار حجتالاسلام عامریریاست شعبه ۳۴ دیوانعالی کشور خواهد بود. عامری هفته گذشته اعاده دادرسی کرباسچی را که به شعبه ویدر دیوانعالی فرستاده شده بود، رد کرده، به این ترتیب بار دیگر با فاصله چند هفته، کلید دومین پرونده قضاییمطرح امسال در دست حجتالاسلام عامری خواهد بود.([۲])
[۱]. حسین آرائیپور «نویسنده» روزنامه صبح امروز، ۷۸٫۲٫۳۰٫
[۲].به نقل از روزنامه آریا ۷۸٫۲٫۳۰٫
