خبر واحد و امور اعتقادی

پرسش ۱: حضرتعالی در مورد حدیث لوح یک مورد از احادیث مربوطه را بررسی سندی و تضعیف فرمودید. در پایان مطلبتان نکته ای را ذکر نمودید که حدیث لوح از طریق کافی کلینی و اکمال شیخ صدوق ضعیف می باشد. سوال این است که آیا کلیه احادیثی که مربوط به نام ائمه می باشد از طریق کافی و اکمال مردود است یا اینکه تنها منظور شما یک حدیث است که در کافی و اکمال آمده و آن بررسی نمودید؟

 
پاسخ:

پرسش فوق صرفا درباره حدیث لوح بوده، پاسخ نیز مربوط به همان حدیث است.

 
پرسش ۲: در ثانی آیا احادیث دیگر با سندهای دیگر در کتب معتبر دیگر هم مردود می باشند یا انها به لحاظ سندی قابل اعتماد می باشند و تنها آن حدیث مورد بررسی حضرتعالی ضعیف می باشد؟

 
پاسخ:

واضح است که دیگر احادیث می باید مورد تحقیق سندی قرار بگیرند و حکم این حدیث قابل تعمیم به دیگر احادیث نیست.

 
پرسش ۳: به فرض مثال مرحوم کلینی در کافی جلد ۱ ص ۵۲۶ از داود بن قاسم جعفری از امام جواد نقل می کند که حضرت حضر نبی در حضور امام علی نام یک یک ائمه را ذکر می کند. آیا این حدیث معتبر می باشد؟ نکته اینکه در سند حدیث عبارت عده من اصحابنا آمده است لذا نظر حضرتعالی در مورد این عبارت که در احادیث دیگر در کتب معتبر ما آمده است چیست؟ البته مرحوم کلینی مقصود چه کسانی هستند را بیان می کند و می فرماید اینها ثقه هستند و همچنین نجاشی سایر روات این حدیث را ثقه دانسته است.

 
پاسخ:

مطابق ضوابط سنتی علم رجال حدیث اول «باب  ما جاء في الاثني عشر والنص عليهم عليهم السلام» صحیح محسوب می شود. اما خبر واحد ولو صحیح بیش از ظن افاده نمی کند. مسئله اعتقادی بویژه اصول مذهب نیازمند یقین و حدیث متواتر نص می باشد.

***

 

پرسش ۴: آیا خبر واحد حجت است یا نیست. چون شاید بسیاری از احادیث که پایه احکام و غیره هستند از نوع خبر واحد می باشد. فکر می کنم باید بسیاری از مسائل را تجدید نظر کنیم.
حضرتعالی فرمودید در مسائل اعتقادی نمی توان بر اساس خبر واحد عمل نمود؟ آیا غیر از شما هم کسی به این عقیده بوده است؟
آیا به نظر شما ممکن است که یک حدیث که متواتر نیست و واحد است از نظر سند صحیح باشد در حالیکه کذب و غیر واقعی باشد؟
پس به چه چیزهایی می شود اطمینان داشت و عمل نمود. قرآن که به تنهایی در تمام مسائل دینی مثل احکام و … کافی نیست. به حدیث رجوع می شود که با توجه به صحیح بودن سند ممکن است نا صحیح باشد. چه باید کرد؟
اما در مورد نام ائمه. در کل اگر مختصر بفرمایید آیا رسول اکرم (ص) در کتب شیعه و سنی نام ائمه را آورده است؟ سوال من تمام احادیث است نه یک حدیث خاص که پیشتر بررسی فرمودید. به نظر شما اگر نیامده است و این احادیث یا دروغ یا خبر واحد هستند آیا خللی به عقیده شیعه وارد می شود و ائمه ۱۲ گانه مردود خواهند شد؟

 
پاسخ:
پرسش از حجیت خبر واحد مسئله ای اصولی است. خبر واحدی که سندش معتبر باشد (صحیح السند یا موثق السند) نهایتا مفید ظن است نه قطع و یقین. در امور فرعی عملی غیرمهمه خبر واحد حجت است. دلیل حجیت خبر واحد چیزی جز سیره‌ي عقلاست.
در امور مهمه (از قبیل جان آدمیان) خبر واحد حجت نیست. قبلا مرحوم آیت الله سید احمد خوانساری به این امر تصریح کرده است.
در امور اعتقادی که نیاز به یقین است خبر واحد معتبرالسند که نهایتا مفید ظن است قابل استناد نیست. قبلا علامه طباطبائی صاحب المیزان به این امر تصریح کرده است.
غیر از کتاب و سنت معتبر خدا به آدمی عقل هم داده است!
هیچ حدیث متواتری از پیامبر (ص) دال بر نام تمام ائمه در دست ما نیست. اگر بود که کبار اصحاب نیمی از ائمه در مورد امام بعدی اختلاف نمی کردند!
دلیل امامت هر امام را باید در نصوص امام قبلی و امام اول را در نصوص پیامبر (ص) جست.
برای آشنایی بیشتر در این باره اینجا را مطالعه فرمائید:

موفق باشید.

۶ بهمن ۱۳۹۲