گفتگوی انتقادی درباره‌ی اسلام

دریافت فایل صوتی

[podcast]https://kadivar.com/wp-content/uploads/2014/06/Dr_Kadivar_3-گفتگوی-انتقادی-۱۳۹۳۰۳۰۹.mp3[/podcast]

استیضاح یک مسلمان، گفتگوی انتقادی درباره‌ی اسلام، جلسه سوم، ۹ خرداد ۱۳۹۳(May 30th, 2014)، دانشگاه إی اند إم تگزاس (Texas A & M University at College Station) دانشجویان و فارغ‌التحصیلان ایرانی دانشگاه إی اند إم تگزاس برای دومین بار جلسات پرسشهای چالشی درباره پرسشهای فراروی اسلام معاصر تدارک دیدند. دکتر میرعماد موسوی به نمایندگی از گروه مطالعات اسلامی این دانشگاه معتبر و پرجمعیت پرسشها را دسته‌بندی کرد و اداره‌ی جلسات را به عهده گرفت.

در این جلسه پرسشهایی که وجود خداوند را به چالش می کشد مطرح شد. برهان شرور به عنوان مهتمرین برهان خداناباوران معاصر برعلیه وجود خداوند پرسش اول بود. تاریخچه‌ی برهان شر، مهمترین مدافعان و منتقدان این برهان، تحلیل شر و تقسیم آن به شر طبیعی و شر اخلاقی، تلقی از خداوند و انتظار از حضور او در طبیعت و انسان از سرفصلهای پاسخ تفصیلی به این پرسش مهم است.

پرسش دوم نسبت اصل عدم قطعیت در فیزیک کوانتوم با وجود خداوند است. خلط اصل عدم قطعیت با نفی علیت، مقایسه عدم فطعیت فیزیک کوانتوم با اصل قطعیت در فیزیک نیوتون، مقایسه‌ی اصل عدم قطعیت در عالم ذرات با اصل اختیار انسان و نسبت هر دو با قدرت خداوند، نظر برخی فیزیکدانهای جایزه نوبل درباره نسبت اصل عدم قطعیت و ماتریالیسم، دامنه‌ی اقتدار قواعد فیزیکی همانند اصل عدم قطعیت، دشواری استنتاجهای متافیزیکی از قواعد فیزیکی، و اصل عدم قطعیت برهانی غیرمستقیم بر وجود خداوند از سرخطهای پاسخ به این پرسش است.

پرسش سوم از جایگاه استثنای معجزه در قاعده‌ی نظم طبیعی است. چرا این استثناها و تبصره ها درباره انسان معاصر تکرار نشود؟ جایگاه دعا در این نظم طبیعی کجاست؟ چه نسبت مستمری بین بلایای طبیعی و گناه آدمی وجود دارد؟ تحلیل معجزه به عنوان خرق عادت بر اساس دانش زمانه (و نه نفی علیت و نه نفی سنن الهی مسلط بر طبیعت)،  تکرارناشدنی معجزه و انحصار آن به ادعای رسالت فرستادگان الهی، استجابت دعا و فقدان دلیل بر عدم فوریت آن، عدم نسبت مستقیم بین بلایای طبیعی و گناه مردم به صورت قضیه موجبه کلیه، بلایای طبیعی معلول عوامل طبیعی از سرفصلهای پاسخ تفصیلی به این پرسش است.

پرسش چهارم از اختلاف نظر در امور دینی است. اختلاف نظر در کلیه‌ی علوم انسانی و اجتماعی (و به طور کلی خارج از محدوده‌ی منطق، علوم ریاضی و علوم تجربی محض) امری رایج است و اختصاصی به معارف دینی ندارد. در کنار این اختلاف نظرها موازین و قواعد و ملاکهای نسبتا اتفاقی در میان عالمان مسلمان قابل ارائه است. هرجا پای بشر باز می شود و متنی مورد تفسیر قرار می گیرد آراء متفاوت امری متعارف  ناگزیر است.

بحث پنجم بحث ادله عقلی معاد بود. معاد بحثی ملازم با وجود خداوند اما مستقل از نبوت و وحی، معاد روحانی و معاد جسمانی، ادله عقلی معاد روحانی، برهان عدالت مهمترین دلیل معاد روحانی، و تاریخچه بحث عقلی درباره معاد جسمانی از جمله نکات این قسمت است.

بحث ششم کارکرد دین است. دین به چه دردی می‌خورد؟ دین به ما چه می دهد که دیگر علوم و منابع بشری از افاده‌ی آن عاجزند؟ شناخت امر متعالی (خداوند)، شناخت عوالم غیب از جمله آخرت، بالاترین ضمنانت اجرای موازین اخلاقی، مناسک و عشق‌ورزی به خداوند (و شبه مناسک) چهار کارکرد بی‌بدیل دین است. محصول دینداری سبک زندگی مؤمنانه است.

آخرین بحث این جلسه عاقبت دین ناباوران در سرای دیگر است. ایمان به خداوند و آخرت و عمل صالح (رعایت اخلاق و مناسک به هر آئینی) از جمله امور مؤثر در عاقبت نیکوی اخروی است. عاقبت نیکو به برچسب و عنوان نیست، به خلوص ایمان وعمل صالح است.

 

جلسه اول و دوم:

گفتگوی انتقادی درباره‌ی اسلام ، ۲۵ آبان ۱۳۹۲