تکذیبیه

 

از طریق ایمیل، فردی مرا شماتت کرد که شما قائل به ساقط بودن روزه در مناطقی که روزهای طولانی دارند هستید. این چه فتوای مسخره ای است؟! پاسخ دادم که این نظر من نیست، خلاف به عرضتان رسانده اند. عبارت زیر را برایم ارسال کرد: «محسن کدیور هم بر این باور است که در مناطقی که روزهای طولانی دارند، روزه گرفتن از گردن متدینان ساقط است.» (سیدهادی طباطبایی، یادداشت قصه‌ی پر غصه‌ی «اوقات شرعی»، سایت زیتون، ۸ تیر ۱۳۹۶)

از آنجا که ممکن است چنین توهمی برای خوانندگان دیگر یادداشت مذکور هم بوجود آمده باشد، برآن شدم که این تکذیبیه مختصر را در بی پایگی انتساب یادشده منتشر کنم.

نسبت فوق کاملا خلاف واقع است. محسن کدیور بر عکس معتقد است در مناطقی که روزهای طولانی دارند روزه گرفتن أصلا از گردن متدینان ساقط نیست! عین عبارت وی که دو سال قبل منتشر شده است به شرح زیر می باشد:

«روزه در مناطق بالای مدار ۴۳ درجه: اوقات نماز و روزه در کتاب و سنت مطابق شرائط اقلیمی مناطق استوایی و مشابه آن (مدار زیر ۴۳ درجه) است و قابل تعمیم به حدود ۳۰٪ مناطق مسکونی کره‌ی زمین نیست، والا به حرج و مشقت نوعی روزه‌داران می‌انجامد. در مناطقی از نیم‌کره‌ی شمالی بین مدار ۴۳ تا ۶۶ درجه که طول روز در ماه‌های اردیبهشت تا مرداد هجده ساعت یا بیشتر است یعنی تمام کشورهای اروپایی (به استثنای اسپانیا، پرتقال، یونان و جنوب ایتالیا)، کانادا، شمال آمریکا، روسیه، مغولستان، قزاقستان، شمال ازبکستان و شمال چین، روزه‌داران در ماه رمضان به میزان ساعات روز مکه (یا هر شهر دیگری در مناطق معتدل) امساک کرده و سپس افطار می‌نمایند، ولو به افق محلی شروع یا پایان روزه یا هر دو منطبق بر طلوع فجر و غروب آفتاب نباشد. زمان شروع یا پایان روزه در طول روز به شرط رعایت طول آن و ممتد بودنش تخییری است.» (۲۷ خرداد ۱۳۹۴)

متن تفصیلی و مستدل نظر فقهی کدیور را اینجا می توانید بخوانید: روزه در مناطق بالای مدار ۴۳ درجه.

جالب اینجاست که مسلمان اهل سنت غیرایرانی در وبسایت بی بی سی فارسی از نظر فقهی کدیور مطلع است «روزه‎داری در روزهای بلند»، اما نویسنده محترم یادداشت مورد بحث و سایت محترم ناشر آن از نظر وی بی اطلاعند! در مورد دیگر موضوعات مورد بحث در یادداشت مذکور، نظرات راقم این سطور اینجا قابل مطالعه است: برخی احکام روزه و عید فطر ۱۴۳۸

امیدوارم نویسنده یادداشت مذکور و وبسایت ناشر آن در آینده دقت بیشتری در فهم و نقل آرای افراد، آن هم در اینگونه موضوعات حساس علمی مبذول دارند.

 

محسن کدیور

۱۰ تیر ۱۳۹۶

***

مؤخره: ساعاتی بعد از انتشار تکذیبیه فوق ایمیلی از نویسنده یادداشت دریافت کردم که ضمن اعتذار خبر از حذف عبارت مورد بحث از یادداشت داد. به وی پاسخ دادم حذف عبارت محرف منسوب به اینجانب از متن یادداشت بعد از انتشار تکذیبیه بدون هیچ توضیحی اقدامی غیراخلاقی تر است.

همو امروز طی ایمیلی دیگر خبر از اضافه شدن پانوشتی به یادداشت داد. به ایشان یادآور شدم: متاسفانه پانوشت بر مشکلات یادداشت افزود. عدم مرور بر ادبیات تحقیق، بی اطلاعی از پیشینه رای فقهی روزه در روزهای بلند در فتاوای اهل سنت (از بیش از یک سده قبل!) و فتاوی شیعه (از حداقل شش سال قبل)، و بالاخره عدم مطالعه دقیق مقاله روزه در مناطق بالای مدار ۴۳ درجه باعث چنین سوء برداشتهایی است.

۱۱ تیر ۱۳۹۶