خلاصه مقاله
در ایران پس از انقلاب «اصلاح معرفت دینی» یا «فرایند فهم متن دینی» مشغله اصلی نواندیشی دینی بوده است. حدود یک دهه است که در گرایشی رادیکال «بازسازی متن دین» دغدغه برخی نواندیشان شده است. یکی از پیش کسوتان نواندیشی دینی در هر دو مرحله محمد مجتهد شبستری است. وی در مرحله نخست با «تفسیر هرمنوتیکی وحی»، قرائت رسمی از دین را مورد نقد قرار داد، و با نظریه «قرائت نبوی از جهان» وارد وادی «اصلاح دین» شد:
أولا قرآن متن فهم نامه‌ای است روایت‌گونه با زبان اصلی استعاره. ثانیا قرآن محصول وحی است نه خود وحی. متن مُصحف یک پدیده تدریجی‌الحصول تاریخی با گویندگی یک انسان (نبی) است، نه یک متن ماوراء‌الطبّیعی، به نحوی که نسبت دادن مستقیم و بلاواسطه این متن به خدا اصلا مفهوم بودن آن را ناممکن می‌سازد. قرائت نبوی موجود در قرآن «انسانیت» دارد و تمام نقص‌ها و محدودیت‌های عالم انسان در آن منعکس است. ممکن شدن فهم و تفسیر ما از متن قرآن مدیون شناخت ما از عالم انسان است، نه وامدار شناخت ما از خداوند!
تحلیل انتقادی آراء مجتهد شبستری به شکل موردی، در حقیقت تحلیل انتقادی نواندیشی دینی معاصر است.
همایش «سیر تحول نواندیشی دینی در جهان اسلام در نیم قرن اخیر»
شنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۶، ۱۱ نوامبر ۲۰۱۷
مؤسسه فرهنگی و آموزشی ابن سینا (ارواین، کالیفرنیای جنوبی) با همکاری مدرسه مولانا
فایل صوتی سخنرانی (قسمتی که فرصت ارائه آن فراهم شد)
***
پرسش و پاسخ (حمید انتظام، محمود صدری و محسن کدیور)
*****
پرسش و پاسخ جلسه عصر یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۷ (حمید انتظام، حسن انصاری، عبدالعلی بازرگان، فروغ جهان‌بخش، عبدالکریم سروش، احمد و محمود صدری، محسن کدیور، آرش نراقی)
سه جریان معاصر نواندیشی دینی ایران:
۱. قرائت نبوی از جهان
۲. بسط تجربه نبوی و رؤیای رسولانه
۳. اصلاح معرفت دینی (با حفظ قرآن به عنوان کلام الله)
*****
متن کامل کتبی مقاله بزودی در همین‌جا منتشر خواهد شد، انشاء‌الله.
