خدا و شرّ – ۲

خدا و شرّ

جلسه دوم

در جلسه اول دانستیم که:

أولا برهان شرّ (به عنوان دلیل برای عدم وجود خدا، یا دلیلی بر علیه اطلاق سه صفت علم، قدرت و خیرخواهی او) در صورتی تمام است که قدرت خداوند بر «محالات منطقی» هم تعلق بگیرد.

ثانیا خداوند «دلیل اخلاقی لازم و کافی» برای وجود شرور موجود داشته است، به نحوی که در برنامه جامع الهی برای عالَم، این شرور برای تحقق خیر بزرگتر ضروری بوده است.

ثالثا شرور اخلاقی محصول انتخاب نادرست موجود مختار (انسان) و انتخاب گزینه شرّ است.

رابعا این‌که بپنداریم بر خدا لازم باشد همین‌که انسانی خواست مرتکب شرور شود، از او سلب اختیار کند، این تناقض است (سلب اختیار از موجود مختار!) شرور ارتکابی انسان در مقابل خیرِ کثیرِ اختیار او قلیل محسوب می شود.

در جلسه دوم کوشش می شود به چهار دسته پرسش ذیل پاسخ داده شود:

اول. پذیرش این‌که خداوند «دلیل اخلاقی لازم و کافی» برای وجود شرور موجود داشته، یک پیش‌فرض بنیادی دارد و آن اینکه علم خداوند بسیار گسترده تر از دانش آدمی برای درک خیر و شر در این جهان است. اگر کسی به «خودبسندگی علم انسان» یا این گزاره قائل باشد: «نمی بینم پس نیست!» در این صورت نمی تواند بپذیرد که خداوند «دلیل اخلاقی لازم و کافی» برای وجود شرور موجود داشته است. کدام درست است: ناچیزی دانش آدمی دربرابر علم خداوند یا نمی بینم پس نیست!؟

دوم. آیا جهان موجود با شرور طبیعی و اخلاقیش بهترین جهان ممکن (نظام احسن) است؟ به چه دلیل؟ آیا از طریق دانش تجربی محدود بشر می توان منکر حکمت بالغه خداوند شد؟

سوم. آیا همه شرور طبیعی به شرور اخلاقی برمی گردد؟ آیا می توان اثبات کرد که هر شر طبیعی یا اخلاقی نتیجه گناهان قبلی انسان است؟ (موجبه کلیه) در مقابل آیا می توان انکار کرد که شرور اخلاقی یا طبیعی هیچ ارتباطی با گناهان قبلی انسان ندارند؟ (سالبه کلیه)

چهارم. شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی با «انسان محوری» چه نسبتی دارد؟ آیا خدایی که راضی می شود «من» رنج بکشم همچنان قابل اعتماد است؟ من به هیچ کس و هیچ چیز دیگر کاری ندارم: چرا خدا روا داشت شرّ برای «من» یا عزیزِ من اتفاق بیفتد؟ چرا نباید خدا مسئولیت بیشتری در قبال رنج «من» که نتیجه شرور است بپذیرد؟ در الهیات پویشی، الهیات اگزیستانسی، الهیات خدایِ گشوده، الهیات اعتراض، الهیات ضعف خدا، و الهیات مرگ خدا کدام دلیل منصور و موجه در حل مسئله منطقی یا فلسفی شر اقامه کرده اند؟ پیش‌فرض‌های مُضمَر این رویکرد چیست؟ آیا نپرداختن فلسفه اسلامی به رویکرد شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی دلیل ضعف و نارسایی آن است؟

***

برای پاسخ به پرسشهایی از این دست سخنرانی زنده ای با مشخصات ذیل برگزار می شود:

خدا و شر – جلسه دوم

زمان: یکشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۹، ۷ ژوئن ۲۰۲۰

ساعت: ۱۸:۳۰ به وقت ایران، ۱۶ به وقت اروپای مرکزی، ۱۰ به وقت شرق آمریکا

زمان جلسه دو ساعت: یک ساعت طرح بحث و یک ساعت پرسش و پاسخ.

این جلسه در نرم افزار Gotomeeting به‌ صورت مجازی برگزار و به طور همزمان از کانال اینستاگرامی Mohsen.kadivar.official  به صورت زنده Live Instagram  پخش خواهد شد.

با لینک زیر مستقیما می توانید در این جلسه شرکت کنید:

https://global.gotomeeting.com/join/828751109

در صورت تمایل می توانید پرسشهای خود را قبل یا همزمان با برگزاری جلسه از طریق ایمیل زیر یا از طریق اینستاگرام مطرح کرده در جلسه پاسخ بگیرید:

[email protected]

پرسشهایی که فرصت طرح در جلسه نداشته باشند بعدا یک‌جا پاسخ داده می شوند. اگر برای نصب نرم افزار دچار مشکل هستید با ایمیل فوق تماس بگیرید.