تهران-خبرگزاري كار ايران
به گزارش خبرگزاري كار ايران، ايلنا، دكتر محسن كديور، استاد دانشگاه تربيت مدرس، گفت: انديشه شيعه يك انديشه نيست, بلكه انديشه هاي مختلفي درآن وجود دارد و درآن دو رويكردديده ميشود كه اين دو رويكرد را ميتوان به حوزه جامعه مدني و دولت تقسيم كرد.
اين روشنفكر ديني در ادامه اظهار داشت: اينكه ميگويند دين زدگي جامعه, نميتوان گفت دين زدگي در جامعه وجود دارد, از ظاهر جامعه نميتوان قضاوت كرد بايد تحقيقات علمي صورت گيرد, اما اجازه تحقيقات ميداني داده نمي شود و اگر هم انجام شود، افراد به سرنوشت عبدي و قاضيان دچار ميشوند. اگر واقعا امكان انجام تحقيق سالم وجود داشت و ميشد ذكر كرد كه حوزه برقرار ي ضوابط ديني در جامعه چگونه است؟ آنگاه ميتوانستيم نتيجه گيري كنيم. ظاهر جامعه مهم نيست بلكه آنچه در دل مردم است مهم است. ولي در كل همه احساس ميكنيم آنچه كه قبلا ارزش بوده اكنون به ضد ارزش تبديل شده و بر عكس.
وي خاطر نشان كرد: مردم با دين مشكل ندارند بلكه با استبداد ديني مشكل دارند. در ايران دمكراسي بد فهميده شده است. برخي از نخبگان هم اين موضوع را بد فهميده اند. آنها فكر ميكنند كه تنها با راي مردم بالا رفتن يعني دمكراسي در حالي كه دمكراسي معني ديگري دارد و فرد بايد بعد از دوران قدرت سمت و قدرت خود را به طور مسالمت آميز به ديگري بسپارد.
كديور عنوان كرد: درميان كشورهاي اسلامي ايران موقعيت خاصي دارد. بسياري از مسائلي كه در اينجا مهم است در ديگر كشورهاي اسلامي اهميت ندارد غرايزي از دين كه قبلا موجه بود امروز با اقبال عمومي رو به رو نيست و در اين زمينه مردم راه ديگري را دنبال ميكنند, ميگويند دين نمي خواهيم يا تلقي ديگري از دين دارند و يا اينكه دمكراسي همراه با دين را خواهانند.
وي در ادامه در پاسخ به پرسش يكي از حاضرين در مورد ظهور امام زمان و اين كه او چه روشي را در پيش ميگيرد؟خاطر نشان كرد: علماي ديني به يك امر واقفند و آن اينكه امام زمان خود به امور ديني واقف است و نيازي نيست كه ما براي او تعيين تكليف كنيم. اما در مورد حكومت حضرت علي كه شواهد آن را در دست داريم بسياري نكات از ديد پنهان مانده است. حضرت علي هيچ گاه بر روي كسي شمشير نكشيد تا هنگامي كه او خود در برابر حضرت شمشير كشيد و هيچگاه سهميه بيت المال مخالفانش را كم نكرد و يا اينكه به خانواده هاي آنها آسيبي نرساند.
كديور گفتَ: اما آنچه واضح است امام زمان با كتاب و دين جديد مي آيد و اين به معني ديني جز اسلام و قرآن نيست, بلكه او پيرايه ها و عرفيات را از اصل دين جدا ميكند و پيكر واقعي دين را به جامعه عرضه ميكند. درآخر الزمان امام وجدان ديني جامعه را بالا مي برد, نه اينكه با زوردين را به آنها تحميل كند.
وي اظهار داشت: در جواب به اين نكته كه اگر فقيه نباشد احكام اسلام اجرا نمي شود. فقاهت يك تخصص است و نزديكترين علوم انساني به آن حقوق است. در امور تجارت بايد فرد تاجر امور فقهي بداند و اگر نمي داند بايد يك مشاور فقهي داشته باشد. لزومي به دانستن حتمي امور فقهي براي او وجود ندارد. بلكه براي جلوگيري از فعل ربا و حرام تنها داشتن يك مشاور فقهي كفايت ميكند. ولي اينكه فقيه مصدر اثبات جامعه باشد, دليلي ندارد.
كديور تصريح كرد: فقه, علم كليات است و سياست, علم جزئيات. اينكه بگويم قضاوت تنها حق فقهاست درست نيست. قضاوت ربطي به فقاهت ندارد. در دوران پيغمبر جامعه داراي جمعيت كمي بود و تفكيك وجود نداشت. ما نمي توانيم براي جمعيت كنوني همين حكم را صادر كنيم, چون در اين زمان هيچ فقيهي وجود ندارد كه در همه امور قادر و توانا باشد.
كديور ابراز عقيده كرد: اينكه هفتهاي يك روز وقت بگذارند تا مشكلات قضايي مردم را حل كنند نشان مي دهد كه سيستم عملياتي دچار اشكال است. از هر صد حكم دادگاه بدوي ۷۰ حكم در جريان دادگاه تجديد نظر نقض ميشود و اين جامعه را دچار مشكل كرده است. در اين دوران بايد به تخصص ها روي آورد و در كنار آنها مشاوران فقهي همكاري كنند تا از اين فعل حرام جلوگيري كنند.
يكي از حاضران از كديور پرسيد: حقوق بشر را در جامعه ايران عقب افتاده تلقي ميكنيد اما در ديگر نقاط جهان نيزنقض حقوق بشر به چشم ميخورد در رابطه با آن چه نظري داريد؟
وي گفت: شما ميگويد مسلمانيد, ولي ميزان دروغ در جامعه اسلامي ما بيشتر از ديگر كشورهاست .موضوع اين است كه عمل اسلامي چيست و رعايت نكردن ما باعث بي اعتباري اسلام است. اين تعارضات در شيوه و عمل در دولت آمريكا هم وجود دارد و مرتجعترين حكومت هاي خاورميانه نزديكترين به آمريكا هستند. اما بحث ما از لحاظ تئوري است و با بحث سياسي فرق دارد و من از وجوب حجاب دفاع ميكنم و معتقد به حجاب اجباري نيستم و بايد فضايي ايجاد كرد كه جلوي بيحجابي گرفته شود ولي كسي حق ندارد كه حجاب را به زور بر سر زنان قرار دهد و يا مانند كشور فرانسه به زور از سرزنان بردارد.
كديور افزود: ما از استبداد ديني گريزانيم. اما از دمكراسي وارداتي نيز استقبال نميكنيم و آن را رد ميكنيم. در برخي پژوهشهاو اخبار منتشر شده از خبرگزاري هاي جهاني, گفتهاند كه مردم ايران تنها مردم كشورهاي اسلامي است كه از آمريكا استقبال ميكند؛اين جاي بسيار تاسف دارد. آمريكا دربين روشنفكران جهان منفور است ولي جوانان ما به گونهاي شده اند كه از آمريكا استقبال ميكنند. هر چند كه ما به دمكراسي وارداتي اعتقادي نداريم چون براي وجود دمكراسي بايد پايه هاي آن پي ريزي شود. با اسلحه دمكراسي به كشوري وارد نمي شود.
وي اظهار داشت: در زمينه حقوق زن و مرد بايد به اين نكته توجه كرد كه اين صحبت ها تئوريك است و ديدگاه مختلف در مورد زنان در هر جامعه اي متفاوت است. اما من با حقوق زنان و دفاع از آن موافقم, مانند ازدواج كه هر دو طرف بايد راضي باشند در غير اين صورت آن ازدواج باطل است. در مورد طلاق نيز بايد دوطرف راضي باشند نه اينكه تنها مرد قادر به طلاق زن باشد و اين امر عقلاني نيست. منظور از عقل, عقل شخصي نيست بلكه عقل عقلايي است كه مسائل مهم ديني را بايد به عقل عقلايي ارجاع داد اين جزو سيره عقل عقلايي است كه فردي نبايد مملوك فرد ديگري باشد.
كديورگفت: اين مسئله بسيار مهم است كه مسائل را با هم دچار اختلال نكنيم, نمي شود از حقوق زنان دفاع كرد اماامر مهمي مثل نجابت و عفت زن را به فراموشي سپرد و آن را كه يكي از موضوعات مهم جوامع اسلامي و حكم اسلام است ,فداي مسائل ديگر حقوق زنان كرد.
دكتر محسن كديور در بخش ديگري از سخنانش با اشاره به آراء آخوند خراساني گفت: آخوند خراساني يكي از مراجع بزرگ تقليد در دوران مشروطه معتقد بوده است كه ولايت مطلقه فقط ازآن خداوند است و حتي پيامبر و امامان نيز داراي ولايت مطلقه نيستند.
وي ابراز عقيده كرد: مرحوم آخوند خراساني يكي از مترقي ترين مراجع تقليد است نظرات وي حتي از آيت الله خميني – آيت الله صدر و بسياري ديگر بسيار نو و جديد است. آيت الله خميني ميگويد :”ميزان راي مردم است.” ولي آخوند خراساني مي گوي:”من به حكم ديني اعلام ميكنم كه حكومت در عصر غيبت از آن جمهور مردم است.”
اين روشنفكر ديني خاطر نشان كرد: اگر يك طيف را در نظر بگيريم در يك سوي آن آيت الله خميني و در طرف ديگر آخوند خراساني است, آيت الله خميني به حداكثر اختيارات معتقد است و خراساني به حداقل اختيارات براي يك فقيه قائل است.
وي تصريح كرد: طبق طبقه بندي كه براي بحث ولايت فقيه انجا دادم آيت الله خميني به ولايت مطلقه معتقد است. ولايت عامه فقيه رانيز آيت الله بروجردي , گلپايگاني و نراقي آن را اعلام كرده اند.درولايت فقيه در امور نسبيه در واقع ولايت از آن فقيه است اما آن را به مردم تنفيذ ميكند.آخوند خراساني هم كه به ولايت معتقد نيست بلكه از امربه معروف طرفداري مي كند.
كديور در پاسخ به اين سوال كه :”شما مي گويد كه حرف مرد دو تا است و هرگاه كه فكر كنيد مسئله جديدي توجه شما را جلب كند و ناقض حرف هاي ديگرتان باشد آن را مطرح ميكنيد و حالا نيز حرف هاي آخوند خراساني را عنوان ميكيند.شايد تا سال ديگر نظرتان عوض شود, آن چه مي گوئيد؟”
كديورگفت: من هر زمان كه احساس كنم اشتباه كردم كنار ميكشم در طي ده سال كه مينويسم و نظراتم را اعلام ميكنم هيچ گاه حرفي نزدهام كه نقض كننده ديگر حرف هايم باشد اما اگر حرفي از من شنيده ايد كه خود آن را نقض كردهام در تيراژ فراوان آن را به گوش همه برسانيد. من در سخنان آخوند خراساني نكات جديدي يافتم و البته اين مسائلي كه من مطرح ميكنم بحث هاي نظري است .من تئوري ها را مورد بحث قرار مي دهم, استراتژي عملي آن به عهده ديگران است و من در قسمت استراتژي وارد نمي شوم چون حوزه تخصصي من نيست.
لازم به ذكر است اين سخنراني در روز جمعه ۱۸ ارديبهشت ماه ۱۳۸۳ در هفدهمين نمايشگاه بين المللي كتاب، در سراي گفتگو برگزار شد.
