جعل حدیث

اخبار

تأملی در منابع نقلی دوران اموی و عباسی

سخنرانی زنده رمضانی، یکشنبه ۳ فروردین ۱۴۰۴، ۲۳ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۹ و نیم شب به‌وقت ایران. چرا با منابع نقلی دوران اموی و عباسی – که اتفاقا قدیمی‌ترین متون موجود حدیث، مغازی، سیره، و تفسیر را شامل می‌شوند – باید به‌شدت با احتیاط رفتار کرد و موارد متعارض با قرآن آنها ‌را مردود شمرد؟ پرسشی است که کوشش می‌کنم به آن پاسخ دهم. حداقل شش عامل دست به‌دست هم داده که سیمایی محرف از اسلام و پیامبر در دوران ما عرضه شود و متأسفانه در ذهن بعضی هم جا بیفتد.

تاملی در منابع اعتقادی

در حوزه‌ی اعتقادات در استناد به روایات (که علی الاغلب متواتر نیستند) ضوابط عمومی علم رجال و درایه از قبیل لزومِ وثاقتِ راوی در مواردِ عدیده ای زیرپا گذاشته شده است (مرحله‌ی اوّل). دسیسه‌ی تشکیلاتیِ غُلات و مُفَوِّضِه در جعل اسناد روایات اعتقادی بنام راویان موّثق به تأسیسِ «اصلِ عدمِ اعتبارِ احادیثِ اعتقادی (در مباحثِ اختلافیِ مذهبی) الّا ما خَرَجَ بالدلیل» می‌انجامد (مرحله‌ی دوّم). اصولاً در حوزه‌ی اعتقادات و اصول دین که یقین لازم است و تقلید جائز نیست، استناد به اخبار آحاد که نهایتاً مفید ظنّ هستند مجاز نیست و فاقد دلیل می‌باشد (مرحله‌ی سوّم). در نتیجه آن دسته از مباحثِ اعتقادی که مستندی جز اخبارِ آحاد ندارند در زمره‌ی امورِ بی دلیل بوده، جزء مذهب محسوب نمی‌شوند.