الهیات شکاکانه

مسئله شرّ، ایران معاصر و فلسفه اسلامی: الهیات شکاکانه استراتژی تاکید بر «محدودیت علم آدمی» در پاسخ به براهین علیه وجود خدا در مسئله شرّ است. در بحث شرّ همت فلاسفه مسلمان مصروف اثبات سه قضیه شده است: شرور اموری عدمی و نسبی محسوب می‌شوند. خیرات و شرور در جهان مادی تفکیک ناپذیرند و خیرات بر شرور فزونی دارند. شرّ محض وجود ندارد. در هر شرّی جنبه خیریت یافت می شود. روشنفکران ایرانی اعم از دینی، معنویت گرای دین‌ناباور، و عرفی خداستیز در مباحث شرّ مصرف کننده صرف بوده اند.

پرونده صورت منطقی برهان شرّ با دفاعیه مبتنی بر اختیار بسته شده است و خداناباوران باید فکر استدلال دیگری برای تحکیم خداناباوری بکنند. در عالم شرّ گزافی وجود ندارد. رویکردهای مختلف مسئله شرّ به رویکردهای قائل به وجود خدای عالم مطلق، قادر مطلق و خیرخواه محض و منکر آن تقسیم می شود. در دسته نخست اکثر فلاسفه دوران پیشامدرن و رویکردهای معاصر الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده و الهیات شکاکانه جا دارند. الهیات پویشی، الهیات خدای گشوده، الهیات اگزیستاسیالیستی، و رویکردهای هیجانی و عاطفی در دسته دوم هستند.

در میان رویکردهای معاصر فلسفه دین رویکرد الهیات شکاکانه از جمله موجه‌ترین دفاع‌ها از خداباوری است. انسان تلازم بین شرّ و خیرهای بزرگتر و خود آن خیرهای بزرگتر را درک نمی کند. با دانش محدود آدمی اثبات اینکه جهانی بهتر از جهان موجود ممکن است ممتنع می‌باشد. اثبات ارتباط کلی هر شر طبیعی با شرّ اخلاقی و مشخصا گناه (موجبه کلیه) به لحاظ عقلی غیرقابل اثبات است. در فلسفه و الهیات اگزیستانسیالیسم عظمت شرور متافیزیکی باعث می شود شرور طبیعی و اخلاقی دم دستی فرض شود.