پرسش:
بنا به اعتقاد جمیع مسلمین، قرآن در کلّ طول تاریخ دستخوش هیچ تغیری نبوده، و در کلّ دنیا به یک فرم وجود دارد.
اما قرآنی که در کشورهای شمال آفریقا (نسخه ورش) مثل مراکش، الجزایر و تونس در دسترس میباشد، متفاوت است از قرآن حفص که در اکثر کشورهای اسلامی موجود است. حال با توجه به تفاوت فوق ، آیا صحت یگانگی قرآن مورد تردید قرار نمیگیرد؟
پاسخ:
قرآن یک نسخه بیشتر ندارد که به آن «مصحف عثمانی» گفته می شود.
این مصحف به دلیل کاستی های خط کوفی در نقطه و اعراب و گویشهای مختلف و اشتباه برخی قراء به چندین قرائت تلاوت شده است. هفت قرائت مشهورتر از بقیه و از میان این قرائتهای هفت گانه دو قرائت رواج بیشتری دارد: نخست قرائت عاصم به روایت حفص و دیگری قرائت نافع به روایت ورش. جدول اختلافات این دو قرائت علی الاغلب در تفاوت یاء و تاء در افعال مضارع، برخی حروف اضافه و مانند آن است که در کتب اختلاف قرائات ضبط شده و در تفاسیر نیز از قبیل مجمع البیان قابل مراجعه است. اکثر قریب به اتفاق این اختلاف قرائات باعث تفاوت معنی نمی شود. لذا از اختلاف قرائات هرگز نمی توان تحریف و عدم یگانگی نتیجه گرفت.
آری در موارد اختلافی هیچیک از قرائات متواتر نیستند.
پاسخ تفصیلی منوط به تنظیم جدول اختلاف قرائات و ارائه درصد دقیق اختلافات غیر موثر در معنی و اختلافات منجر به اختلاف معنی و میزان این اختلافات معنایی است. امیدوارم چنین جدولی را در اختیار شما قرار دهم تا خودتان قضاوت کنید.
موفق باشید
محسن کدیور