پرسش: راستش در زمان بعثت حضرت رسول زنان مشاغل در شان بالا نداشتند و در آمد مردان بیشتر از طریق کارهای سخت کشاورزی، تجارت های سخت و غنائم جنگی و .. بود. بنابر این منطقی بود که خداوند مهریه و نفقه را بر عهده مرد قرار دهد تا تعادلی برقرار شود و احکامی وضع شد که در هنگام طلاق و یا مرگ شوهر نیز مدت معینی هزینه های زن بر عهده مرد باشد. اکنون که شرایط طوری است که زن و مرد هر دو میتوانند مشاغل آبرومند داشته باشند و در آمد ها در یک حدود میتواند باشد، آیا باز هم همان احکام برقرار است؟ حتی اگر مرد در سختی باشد؟ البته مهریه ای که معقول باشد و نفقه در زمان بار داری و شیر دهی و رسیدگی به فرزند همچنان منطقی است که مرد مسئول باشد. اما آیا در شرایط عادی که هر دو کار میکنند، آیا منطقی تر نیست که هزینه ها نیز قسمت شود.. به نسبت در آمد یا به نسبتی منطقی؟ لبته من مطالب کتاب استاد مطهری در باب نظام حقوق زن در اسلام را نیز خوانده ام اما متاسفانه دلایلشان برایم قابل درک نیست.
پاسخ: در این باره اجمالا در کتاب حق الناس توضیح داده ام.
نفقه و مهریه دو حکم حمایتی اسلام از بانوان است که در قرون گذشته بلکه حتی در حال حاضر در بسیاری از جوامع کارکرد مثبتی داشته و دارد. اما در جوامعی که زن و مرد هر دو خارج از خانه کار می کنند و زندگی مشترک عملا با درآمد هر دو می چرخد و درآمد مرد به تنهایی کافی نیست، نفقه را منحصرا بر عهدهی مرد دانستن قابل دفاع نیست. آری نفقه دوران بارداری و شیردهی و زمانی که زن به نگاهداری و تربیت فرزندان می گذراند و نیز در صورت جدایی در دوران حضانت به عهدهی مرد بودن منطقی است. به عبارت دیگر نفقه حکم تعبدی نیست و معلول درآمدزایی کار هر یک از اعضای خانواده است. در صورتی که زن خارج از خانه کار نکند نفقه به عهده مرد خواهد بود.
مهریه در حد متعارف و معقول هدیه از جانب مرد به زن است. اگر زنی به آن نیاز ندارد می تواند به همسرش ببخشد.
موفق باشید.