پرسش:
«چرا در برخی احکام وضو اختلاف داریم؟» این مطلب را در سایت شما مطالعه کردم، در گوشه ای از مطالب دیدم که فرموده بودید حدیثی از اهل بیت دال بر شستن وضو در نماز وجود ندارد که خواستم چند نمونه را برایتان ذکر کنم و نظرتان رو بدانم؟
«جلست اتوضا و اقبل رسول الله صلی الله علیه و آله حین ابتدات فی الوضوء فقال لی الخ تا اخر حدیث» (وسائل الشیعه، استبصار، تهذیب، جامع احادیث شیعه) که در پایین همه این روایات نوشته شده چون موافق عامه یعنی اهل سنت هست پس از روی تقیه بوده . این حرف برایم خیلی عجیب و تعجب برانگیز بود که چرا احادیثی که اهل بیت مظلوم و بی دفاع پیامبر اکرم در این زمان البته نقل میکنند زیر آن تقیه اضافه می شود. و اصلا چرا باید طبق حدیث معروف «خالفوا العامه» با عامه مخالفت کرد و از صف جماعت دور شد؟
پاسخ:
الف. در استنباط احکام فقهی می باید «مجموعهی ادله» (همهی آیات و کلیهی روایات و اجماعات و ادلهی عقلی مرتبط ) را ملاحظه کرد و به یکی دو حدیث ولو با اسناد معتبر در کتب اربعه یا غیر آن وقتی که این روایات مبتلی به معارضهای معتبر متعدد بوده، مورد ادبار قاطبهی فقها قرار گرفته اند نمی توان استناد کرد.
ب. زمانی که گروهی از مسلمانان به جرم تبعیت از مذهب اهل بیت پیامبر توسط خلفای بنی امیه یا بنی عباس مورد قتل، شکنجه و فشارهای طاقت فرسا قرار می گرفته اند، تقیه – یعنی مخفی کردن عقیدهی مذهبی – امری رایج در میان شیعیان اهل بیت بوده است. ماموران مخفی خلفای وقت در لباس مبدل در مجالس ائمهی اهل بیت برای شناسایی پیروان ایشان و شکارشان حاضر می شده اند. روایات تقیه ای زمانی صادر شده است که ائمه حضور ماموران مخفی خلفای جور را احساس می کرده اند و برای حفظ جان پیروانشان مطابق مذهب مسلط به تقیه سخن می گفته اند و سپس در موقعیت دیگری پاسخ مطابق مذهب خود را به گوش پرسنده می رسانده اند. برای معاصرین قرائن دالّ بر تقیه واضح بوده، و محدثان در ذیل هر روایت تقیه ای زمینهی آنرا ذکر می داده اند، اما نا آشنایان به موازین علم الحدیث با دیدن یک روایت متفاوت سردی یا گرمیشان می شود!
ج. مبنای فتوایی مخالفت با اهل سنت در فضای وحشت و ترور و شکنجه خلفای جور بنی امیه و بنی عباس شکل گرفته است. در فضای سالم آکنده از سعهی صدر و مدارا و آزادی بیشک مواجهه با مذاهب دیگر اسلامی به گونه ای دیگر خواهد بود. برخورد اهل سنت نیز با راویان شیعه یا متهم به تشیع بسیار تند و حذفی بوده و هست. به نظر می رسد در هر دو سو نیازمند به مدارا، انصاف و تعدیل نسبت به طرف مقابل هستیم.
د. داوریهای به دور از انصاف و غافل از تندرویهای برخی اهل سنت نسبت به پیروان ائمهی اهل بیت راه به جایی نمی برد. این تندرویها زمینه گستر حساسیتهای افراطی برخی شیعیان نسبت به مسلمانان اهل سنت بوده است. علاج این بیماری نیازمند نگاه جامع و همه جانبه و منصفانه به مشکل و توجه به ریشه های آن است.
موفق باشید.