روزنامه کارگزاران ۴ تیر ۱۳۸۷
از سخنرانان این همایش محسن كدیور عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ایران بود كه به ذكر دو گزاره پرداخت. وی گفت: گزاره اول اینكه بر اساس آمار نیم‌قرن اخیر اسلام مقام اول را در گروندگان جدید دینی در تمام قاره‌ها و كشورها داراست و در این زمینه زنان بیش از مردان هستند. گزاره دو این است كه یكی از مهم‌ترین زمینه‌های چالش‌برانگیز اسلام مسئله زن است.
كدیور در ادامه گفت: یكی از تفاوت‌های غیرقابل انكار بین انسان‌ها تفاوت جنسی است كه مایه بقای نوع آدمی است اما این سوال مطرح است كه آیا این تفاوت باعث تفاوت در حقوق انسانی در دنیا و پایگاه اخروی انسان می‌شود یا نه؟ دو پاسخ به این سوال از سوی ادیان داده شده؛ اول اینكه اجرای عدالت را در گرو به‌رسمیت‌شناختن دو صنف متفاوت از حقوق دانسته است و دیدگاه دوم بر این باور است كه اختلاف جنسی هیچ نقشی در انسانیت انسان و حقوق بشر ندارد و جز در بخش اندكی از احكام كه تبعیض مثبت در زنان را- از جمله تساوی حقوقی كامل بین زن و مردـ برقرار كرده است، هر نوع تبعیض خلاف اصل است. او درباره دیدگاه قرآن به زن، آیات را به دو دسته تقسیم كرد و در بخش آیات محكمات گفت: در بحث زن در قرآن آیات محكمات به لحاظ تعداد، كیفیت و عمق مهم‌ترین آیات مرتبط با بحث زن در قرآن كریم هستند، قواعدی كه به تمام احكام دیگر زن در قرآن كریم حكومت و سیطره دارد. این بخش به لحاظ كمیت بسیار بیشتر از آیات بخش بعدی است. این بخش از زن سیمای انسانی مكمل مرد و مساوی در حقوق با او تصویر می‌كند و ارائه‌كننده گزاره‌ها و احكام ثابت اسلامی درباره زن است كه به ۹ نمونه از آن اشاره می‌كنم و معتقدم اگر این موارد را در نظر بگیریم بقیه موارد با ارجاع به آنها قابل پیاده است. كدیور تساوی و اشتراك زن و مرد در گوهر انسانیت، اشتراك و تساوی در صلاحیت ارتباط دوجانبه با خداوند چه در خطاب تكلیف الهی واقع شدن و چه تكلم با خداوند، اشتراك و تساوی در ایمان و عمل صالح را از جمله این موارد دانست و توضیح داد: ایمان و عمل صالح در دین ما محور اساسی و ركن ركین است. كدام آیه را داریم كه این دو را تنها به مرد اختصاص داده باشد؟
وی ادامه داد: اشتراك و تساوی زن و مرد در سعادت و شقاوت اخروی یعنی زن و مرد در جهان دیگر كه وارد می‌شوند جنسیت منتفی می‌شود. وی اشتراك و تساوی در عبادت، اشتراك و تساوی در برخی احكام مدنی از قبیل عقد نكاح و بنیاد خانواده را از جمله دیگر موارد دانست و گفت: اگر نكاح، عقد است به كدام دلیل قرآنی باید حق زن را مطلقا در طلاق نادیده بینگاریم. وی با طرح این سوال كه آیا با آمریت مطلق مرد و مطیع بودن مطلق زن مودت حاصل می‌شود، موارد دیگر آیات محكم را اشتراك و تساوی زن و مرد در تمام احكام مالی و حقوق تجاری، اشتراك و تساوی در احكام سیاسی، اشتراك و تساوی در برخی احكام جزایی مثل اكثر حدود دانست و گفت: این ۹ مورد به عنوان موارد آمره است. آیات دیگر قرآن كریم از چند دسته بیرون نیستند؛ اول تبعیض مثبت به نفع زنان است كه مهریه و نفقه در نظر گرفته شده است كه یكی از جاذبه‌های اسلام مسئله نفقه است. همچنین در كتاب شمس‌الدین آمده ریاست زنان هیچ منع قرآنی ندارد. كدیور، دسته دوم احكام را احكامی دانست كه نیاز به بحث و توجیه دارند و گفت: این موارد مانند افضلیت مطلق مرد و ریاست او برخانواده، ستر و پوشش، تعدد زوجات، امكان استمتاع از كنیزان، تادیب بدنی در صورت ناشزه شدن و ارث از جمله این موارد است.
تلاش برای شناسایی نسبت نواندیشی دینی و موضوع زن همایش «زن و نواندیشی دینی»، روزنامه کارگزاران ۴ تیر ۱۳۸۷
